Quản thị trường sữa không chỉ là giá
Bộ Tài chính vừa phát đi một thông tin gây “sốc” liên quan đến giá sản phẩm sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi, rằng có biểu hiện thao túng, chuyển giá từ nước ngoài trước khi nhập khẩu vào Việt Nam. Bộ này lý giải, nguồn nguyên liệu để sản xuất sữa trong nước và sản phẩm sữa thành phẩm phần lớn đều được nhập khẩu, do đối tác nước ngoài trực tiếp chỉ định, do đó gặp rất nhiều khó khăn trong việc kiểm soát, xác định yếu tố đầu vào của sản xuất, phân phối sản phẩm sữa.
Ảnh minh họa |
Quãng thời gian này của năm ngoái, Bộ Tài chính bắt đầu triển khai các giải pháp để thực hiện Nghị quyết phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng Tư, trong đó có việc ban hành một quyết định về việc áp dụng biện pháp bình ổn giá đối với sản phẩm sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi, bao gồm yêu cầu các DN đăng ký giá bán buôn và công bố giá tối đa. Trước đó, từ khoảng cuối năm 2013, một số kênh truyền thông đã nêu vấn đề bất cập giá sữa trên thị trường Việt Nam, trong đó nhiều sản phẩm bán lẻ có giá cao hơn từ 4-9 lần so với giá nhập khẩu…
Nhưng gần như ngay lập tức sau khi có các biện pháp “siết” giá sữa của Bộ Tài chính nêu trên, đã có thông tin trên thị trường xuất hiện những “thủ thuật” của DN để lách các quy định này. Bộ Tài chính cũng “thừa nhận”, có một số DN sản xuất, nhập khẩu sữa có những biểu hiện cạnh tranh không bình đẳng trên thị trường, thay đổi trọng lượng, chất lượng, mẫu mã sản phẩm để xác định giá tối đa mới. Thậm chí là ở thời điểm giá nguyên liệu thế giới giảm nhưng giá sữa thành phẩm tiêu thụ trong nước không giảm; giá bán thực tế có nơi cao hơn giá đăng ký, cao hơn giá niêm yết...
Với những “thừa nhận” nêu trên, dường như việc vi phạm các quy định về quản lý giá sữa không chỉ xảy ra ở một vài đơn vị, cá nhân. Đồng thời, việc quản lý giá sữa cũng có vẻ như đang không đạt được đúng như mong đợi là đưa mặt bằng giá về mức hợp lý. Khi thừa nhận các biện pháp quản lý của mình đưa ra đều dẫn đến biểu hiện “lách” của DN, cơ quan chức năng rõ ràng cũng thấy được khó khăn trong việc đưa thị trường sữa đi đúng quỹ đạo, tạo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các DN và đảm bảo quyền lợi các bên liên quan. Nó cũng để ngỏ một câu hỏi là liệu cách quản lý giá sữa như hiện nay có phù hợp thực tế thị trường?
Cần phải khẳng định rằng, trong tình trạng bát nháo của thị trường sữa trẻ em hiện nay, việc quản lý thị trường là cần thiết. Nhưng quản lý giá sữa một cách cứng nhắc sẽ rất khó để thị trường này phát triển. Giả sử, một DN chi nhiều tiền để nghiên cứu một công thức sữa mới, trong đó phần sữa nguyên liệu chỉ chiếm một phần chi phí nhỏ, còn lại là các chất vi lượng, bí quyết công nghệ, chi phí đầu tư mới… thì giá sữa không thể đổ đồng với các sản phẩm có sẵn trên thị trường hiện nay. Vấn đề đặt ra là việc quản chặt giá sữa có làm mất đi động lực đổi mới, sáng tạo của DN?
Trong khi đó, nhìn về vấn đề chất lượng, chuyện nhiều chị em phụ nữ chấp nhận mua sữa xách tay từ nước ngoài với giá cao hơn nhiều sản phẩm cùng thương hiệu trong nước cho thấy lòng tin vào chất lượng sản phẩm sữa trẻ em ở một bộ phận người tiêu dùng đã mất. Nhưng ngược lại, với các DN có giá bán chênh lệch quá cao so với giá nhập khẩu thì cần phải được điều tra, làm rõ để có các biện pháp xử lý sự vi phạm cạnh tranh. Đó có thể là các trường hợp lợi dụng vị thế độc quyền kinh doanh, hoặc bắt tay làm giá…
Việc quản lý thị trường sữa với ý nghĩa là đảm bảo lợi ích các bên nhưng phát huy được các ý tưởng kinh doanh mới, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng… nên được nhìn nhận ở nhiều khía cạnh. Trong đó, đảm bảo lợi ích cho người tiêu dùng đôi khi không chỉ đơn thuần là giá thấp.