Tái cơ cấu hệ thống TCTD: Những kết quả đáng ghi nhận

Theo tổ chức xếp hạng này, sự cải thiện phản ánh tính ổn định trong môi trường hoạt động của các ngân hàng, cũng như trạng thái của nền kinh tế vĩ mô, và giảm áp lực về thanh khoản trong hệ thống.

Niềm tin của người dân vào êệ thống ngân hàng ngày càng tăng cao

Quyết liệt xử lý TCTD yếu kém

Những năm 2010 - 2011 hệ thống các TCTD sau giai đoạn phát triển “nóng” để lại hậu quả là nhiều ngân hàng yếu kém đứng trước nguy cơ đổ vỡ. Trước thực trạng đó, NHNN xác định nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu là kiểm soát và xử lý các TCTD yếu kém, hoạt động không hiệu quả; đảm bảo ổn định và ngăn chặn nguy cơ đổ vỡ hệ thống.

Vào tháng 3/2015, NHNN mua lại VNCB với giá 0 đồng trong khi ngân hàng này đang phải vật lộn với các khoản nợ xấu và thanh khoản yếu kém. Theo một số chuyên gia ngân hàng, động thái này của NHNN là một cảnh báo “hết hạn” cho các ngân hàng yếu kém còn lại phải đẩy nhanh tự tái cơ cấu. Và tiếp theo quyết định mua lại VNCB, NHNN một lần nữa hoàn thành việc mua lại Ocean Bank và GPBank với giá 0 đồng sau khi hai ngân hàng này không thể tự khắc phục được các tổn thất cũng như tăng vốn điều lệ tới mức tối thiểu theo quy định.

Việc mua cổ phần bắt buộc là biện pháp mạnh, khẳng định quyết tâm của Chính phủ và NHNN kiên quyết xử lý triệt để những ngân hàng yếu kém và cảnh báo trách nhiệm của các cổ đông nói chung, đồng thời “răn đe” các cổ đông lớn trong việc quản trị, điều hành và giám sát hoạt động của ngân hàng.

Không chỉ giảm nhanh về lượng các TCTD yếu kém trong một thời gian ngắn mà tất cả các cuộc chuyển giao, sáp nhập đều diễn ra êm thấm và không hề để lại bất cứ xáo trộn trên thị trường, bảo vệ tuyệt đối quyền lợi của người gửi tiền. Bên cạnh đó, việc đặt một số ngân hàng yếu kém dưới sự quản lý của các ngân hàng lớn có trình độ và kinh nghiệm quản lý được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng tài sản và quản trị rủi ro cho ngân hàng sau hợp nhất. Theo đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân và nhiều chuyên gia kinh tế thì tái cơ cấu ngân hàng đã đạt được cả yêu cầu về chất và lượng theo đúng kịch bản.

Những biện pháp mạnh tay, khôn khéo và chưa có tiền lệ của NHNN – mua lại với giá 0 đồng các ngân hàng yếu kém - được thực thi vừa cho thấy cái “thế” và “lực” của cơ quan quản lý, vừa là một cam kết chắc chắn bảo toàn quyền lợi của người gửi tiền. Niềm tin của người dân vào chính sách và hoạt động của hệ thống ngân hàng từ đó cũng được nâng lên.

Dọn sạch khối nợ xấu

Cùng với đẩy mạnh sáp nhập, hợp nhất, thời gian qua, NHNN cũng tập trung giảm tỷ lệ sở hữu chéo, đầu tư chéo giữa các ngân hàng. Theo đó, tháng 11/2014, NHNN đưa ra quy định cho phép các ngân hàng chỉ được sở hữu dưới 5% số cổ phần của tối đa 2 TCTD. Quy định này được cho là sẽ giảm mức độ và tỷ lệ sở hữu chéo giữa các ngân hàng cũng như giảm bớt các rủi ro liên quan đến quản trị điều hành.

Theo NHNN, số cặp TCTD sở hữu chéo trực tiếp lẫn nhau đã giảm dần. Sở hữu cổ phần trực tiếp lẫn nhau giữa ngân hàng và doanh nghiệp tập trung ở một số NHTMCP nhưng với tỷ lệ sở hữu không lớn. Tình trạng một TCTD sở hữu cổ phần tại một số TCTD hoặc một số TCTD sở hữu cổ phần tại một TCTD đã giảm so với thời gian trước đây.

Song song với quá trình tái cơ cấu, xử lý các ngân hàng yếu kém, NHNN cũng quyết tâm đưa nợ xấu về dưới mức 3%. Các ngân hàng phải áp dụng những biện pháp mạnh mẽ hơn trước những yêu cầu ngày càng cao từ NHNN. Tự tái cơ cấu, tự xử lý các khoản nợ xấu và đẩy mạnh bán nợ xấu cho VAMC là những giải pháp quyết liệt “dọn sạch” khối nợ xấu đè nặng hệ thống ngân hàng vốn là hệ quả của giai đoạn tăng trưởng nóng từ trước 2011.

Nhờ đó, nợ xấu từ mức rất cao, trên 17% thời điểm tháng 9/2012 đến cuối tháng 9/2015 đã giảm còn 2,9%.

Lạc quan sau tái cơ cấu

Những thành công sau gần 4 năm thực hiện cơ cấu lại hệ thống các TCTD đã cải thiện hoạt động hệ thống ngân hàng góp phần hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh của nền kinh tế. Điều này được phản ánh trong những nhận định lạc quan từ chính các ngân hàng. Tại cuộc điều tra mới đây của NHNN về Xu hướng kinh doanh của các TCTD, 77,7% các TCTD nhận định tình hình kinh doanh “cải thiện”. Rủi ro của các nhóm khách hàng được đánh giá có xu hướng giảm so với năm 2014; hầu hết các TCTD tin tưởng nợ xấu của họ tại thời điểm cuối năm 2015 sẽ giảm ở mức 3% hoặc thấp hơn.

Thanh khoản của toàn hệ thống TCTD liên tục được duy trì ở trạng thái ổn định, tích cực, tương đối dồi dào. Hầu hết các TCTD nhận định thanh khoản của đơn vị mình đang ở trạng thái tốt đối với cả VND và ngoại tệ.

Với nhận định lạc quan về sự cải thiện của sức cầu nền kinh tế đối với sản phẩm dịch vụ của ngành tài chính, ngân hàng, các TCTD kỳ vọng dư nợ tín dụng của toàn hệ thống sẽ tiếp tục tăng trưởng tích cực trong những tháng cuối năm 2015. Kỳ vọng này cho thấy, các TCTD đang khá lạc quan về sự phục hồi của nền kinh tế và khả năng hấp thụ vốn vay cũng như triển vọng sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong năm 2015 và 2016.