Tận dụng không gian chính sách để hỗ trợ các ngành kinh tế nội địa

Việt Nam đang hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới với việc hoàn tất đàm phán/ký một loạt các FTA thế hệ mới quan trọng, việc tìm kiếm các chính sách hỗ trợ phù hợp với các cam kết, có hiệu quả thực chất, nhằm tạo điều kiện để các ngành kinh tế trong nước tận dụng các cơ hội thị trường, cạnh tranh được với các đối tác mạnh từ bên ngoài, bảo đảm những lợi ích cốt lõi của Việt Nam trong hội nhập… là rất quan trọng.

Để cùng các DN, Hiệp hội và các cơ quan có thẩm quyền thảo luận, đề xuất với Nhà nước về các chính sách hỗ trợ/trợ cấp mà không vi phạm các cam kết quốc tế đã có, với phân tích cụ thể cho ngành chế biến xuất khẩu gỗ và ngành bán lẻ, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Quỹ châu Á và các Hiệp hội liên quan tổ chức Hội thảo: “Tận dụng không gian chính sách để hỗ trợ các ngành kinh tế nội địa: Trường hợp của ngành chế biến gỗ xuất khẩu và ngành bán lẻ”.

Với lĩnh vực bán lẻ, sau khi gia nhập WTO, cùng với việc mở cửa thị trường cho hàng hóa nước ngoài cũng như các nhà bán lẻ nước ngoài vào Việt Nam theo các cam kết WTO và các Hiệp định thương mại tự do trong khuôn khổ ASEAN và ASEAN+ và sự phát triển của nền kinh tế, thị trường bán lẻ Việt Nam đã có sự bật lên nhanh chóng. Tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa năm 2015 là 2.469.879 tỷ đồng, chiếm tới 76,2% tổng mức bán lẻ và doanh thu tiêu dùng, bằng 163% so tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa năm 2011. Mức tăng trưởng của ngành này luôn cao hơn gấp 2-3 lần so với mức tăng GDP cả nước và tất nhiên cao hơn so với nhiều ngành khác, nhưng cũng đang giảm tốc.

Về triển vọng của thị trường bán lẻ Việt Nam, các nhận định của các công ty nghiên cứu thị trường và các chuyên gia trong ngành đều thống nhất cho rằng thị trường bán lẻ Việt Nam có rất nhiều triển vọng phát triển trong thời gian tới.

Nhưng sự có mặt và liên tục mở rộng quy mô của các nhà bán lẻ lớn trên thế giới đang khiến cạnh tranh trong lĩnh vực này của các nhà bán lẻ Việt Nam ngày càng khó khăn. Không ít DN bán lẻ đã phải rời khỏi thị trường và trong số những DN đang hoạt động, nhiều DN đang có nguy cơ đóng cửa.

“Sự hỗ trợ từ Nhà nước thông qua các chính sách cần thiết cho ngành bán lẻ, phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam sẽ là động lực quan trọng để ngành bán lẻ Việt Nam tận dụng được các cơ hội thị trường đầy triển vọng trong bối cảnh hội nhập sắp tới, qua đó mang lại lợi ích cho chính ngành bán lẻ cũng như tất cả các ngành sản xuất tiêu thụ nội địa của Việt Nam”, bà Đinh Thị Mỹ Loan - Chủ tịch Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam cho biết.

Khẳng định “không gian chính sách còn rất rộng”, bà Loan khuyến nghị cần có chính sách cải thiện nguồn hàng cho ngành bán lẻ, tăng cường kết nối giữa nhà sản xuất và nhà bán lẻ. Bên cạnh đó cần có các giải pháp tăng cường chất lượng nguồn hàng và sự hỗ trợ về tài chính, đặc biệt ở chi phí thuê mặt bằng, các loại thuế phí phải chịu và khả năng tiếp cận nguồn vốn giá hợp lý.

Với ngành gỗ, trong gần một thập kỷ trở lại đây chế biến gỗ xuất khẩu là một trong những ngành hàng mũi nhọn năng động và thành công nhất trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.

Sự phát triển đầy ấn tượng này của ngành gỗ không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho các chủ thể sản xuất, chế biến, thương mại mà còn góp phần quan trọng vào việc cải thiện nguồn thu nhập, nâng cao mức sống của hàng triệu lao động sống dựa vào công việc trồng rừng, cung cấp nguyên liệu cho ngành chế biến gỗ. Xa hơn nữa, định hướng và phương thức phát triển của ngành này có thể tác động trực tiếp tới các mục tiêu phát triển bền vững, bảo vệ và thân thiện với môi trường.

Nhưng rủi ro đối với chế biến gỗ xuất khẩu cũng ngày càng lớn. Lớn nhất là rủi ro pháp lý; tiếp theo là năng lực cạnh tranh. Hiện các quốc gia nhập khẩu đang ngày càng đòi hỏi khắt khe hơn về chất lượng, hình thức sản phẩm và giá cả cạnh tranh như mọi sản phẩm khác và quan trọng nhất là đòi hỏi tính hợp pháp về nguồn gốc gỗ. Trong khi đó, Việt Nam đang nhập khẩu rất nhiều gỗ nguyên liệu từ hơn 100 quốc gia khác nhau, trong đó có những nhà cung cấp gỗ nguyên liệu có tỉnh rủi ro cao, tính hợp pháp kém… Bên cạnh đó là rủi ro do thiếu hiểu biết thông tin và quy định của thị trường xuất khẩu

Ông Tô Xuân Phúc – đến từ Tổ chức Forest Trends, người có nhiều năm kiên trì nghiên cứu về ngành chế biến và xuất khẩu gỗ đã đưa ra những khuyến nghị cơ bản nhất về sự hỗ trợ của Nhà nước dành cho DN, đặc biệt là hỗ trợ DN trong việc tìm kiếm tiếp cận thông tin thị trường.

Ông đề nghị Bộ Công thương hỗ trợ các hiệp hội hình thành đầu mối cập nhật thông tin về các quy định của thị trường (ví dụ sử dụng kênh tham tán thương mại, xúc tiến thương mại, tiếp cận/dịch các thông tin/chính sách có liên quan và chia sẻ rộng rãi với cộng đồng DN). Bên cạnh đó, rất cần Chính phủ hỗ trợ hiệp hội tiếp cận các cơ quan truyền thông để phổ cập thông tin về các quy định của thị trường đến DN...

Hội thảo sẽ tiếp tục được tổ chức tại TP.Hồ Chí Minh vào ngày 7/10/2016.