Trái phiếu công trình: Biện pháp kích tổng cầu, chống trì trệ

Những tín hiệu tích cực trong báo cáo về tình hình kinh tế 10 tháng vẫn chưa làm dịu đi nhiều khó khăn đang tăng lên của DN và nền kinh tế. “Nếu không có giải pháp hiệu quả xử lý hai nút thắt tổng cầu và giảm nợ xấu sẽ khó đạt mức tăng trưởng 5,5% trong năm 2013 và nền kinh tế sẽ rơi vào trạng thái trì trệ”, nhóm chuyên gia tư vấn đã có ý kiến như vậy với Thủ tướng Chính phủ.

Đẩy mạnh đầu tư phát triển hạ tầng vừa kích được tổng cầu, lại vừa nâng cấp cơ sở hạ tầng đang yếu kém hiện nay. (Ảnh: ĐK)

Trước bối cảnh khó khăn cần những biện pháp thực sự quyết liệt, mang tính đột phá và hành động khẩn trương, nhóm chuyên gia tư vấn cho rằng, tuy không thể và không nên có gói kích cầu như năm 2009, nhưng Chính phủ cần có biện pháp mạnh để kích cầu, hỗ trợ thị trường. “Tác động của Nghị quyết 13 là không đủ mức”, nhóm chuyên gia nhìn nhận.

Tổng vốn đầu tư toàn xã hội ước tính trong năm 2013 vào khoảng 30% GDP. Theo nhiều bình luận của chuyên gia, đầu tư yếu sẽ khó kích thích tăng trưởng đạt mức hợp lý. Đại biểu Hoàng Đăng Quang (Quảng Bình) đề xuất: “Vì vậy, tôi đề nghị đưa tổng vốn đầu tư toàn xã hội cao hơn 30% GDP, đó là một thực tế cần chấp nhận”.

Tuy nhiên trong bối cảnh ngân sách eo hẹp, cộng với chủ trương tiết giảm đầu tư công; đầu tư tư nhân cũng sụt giảm sau mấy năm khó khăn, làm thế nào để tăng tổng đầu tư toàn xã hội đang là bài toán khó.

Theo các chuyên gia kinh tế, Chính phủ có thể tính toán phát hành trái phiếu công trình để tập trung thực hiện thi công một số hạng mục hạ tầng quan trọng, tạo tác động lan tỏa lớn nhưng đang không cân đối được vốn. Đó là một trong những biện pháp được nhiều ý kiến thảo luận đưa ra trong thời gian gần đây.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng năm 2013, nếu tổng vốn đầu tư chỉ đạt khoảng 30% GDP sẽ không bảo đảm hỗ trợ tăng trưởng và tập trung giải quyết các dự án đang triển khai có hiệu quả nhưng còn dở dang theo Nghị quyết 11 của Chính phủ.

Theo Ủy ban, năm 2013, khi dư nợ tín dụng tăng bình thường trở lại khoảng 15%-17% hoặc khoảng 20% và quyết tâm phát hành trái phiếu công trình thì tổng đầu tư sẽ tăng trở lại và khả năng đạt 33%-34% GDP.

Cùng quan điểm này, Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia, TS. Vũ Viết Ngoạn cũng đã có kiến nghị với Chính phủ: “Đẩy mạnh phát hành trái phiếu công trình nhằm kích cầu kinh tế để giải phóng hàng tồn kho”.

Theo TS. Ngoạn, từ năm 2005 đến nay lĩnh vực xây dựng đóng góp tới 8-10% vào tổng sản lượng quốc nội hàng năm và luôn duy trì được tốc độ tăng mạnh từ 10-12% năm. Nhưng sản lượng và tăng trưởng của xây dựng đã suy giảm liên tiếp 2 năm nay. Vì vậy, cần sớm có giải pháp cụ thể nhằm khôi phục lĩnh vực xây dựng, thông qua đó kích cung và cầu của nền kinh tế. Trong hoàn cảnh do dư địa để thực hiện các biện pháp kích thích kinh tế của chính sách tiền tệ và tài khóa rất hẹp nên sử dụng những giải pháp phát hành trái phiếu công trình có định hướng tập trung vào lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng, gây tác động lan tỏa nhằm kích cầu để sớm hồi phục tăng trưởng kinh tế.

“Nên phát hành trái phiếu công trình cho một số công trình trọng điểm quốc gia dân sinh, ưu tiên cho hệ thống giao thông vận tải, ví dụ như Đường 1A, từ đó chúng ta mới tiêu thụ được sắt thép, xi măng, vật liệu, hàng tồn kho”, đại biểu Quốc hội, Lê Hữu Đức - Khánh Hòa nêu rõ địa chỉ cho dòng vốn.

Chia sẻ góc nhìn này, TS. Trần Du Lịch cho rằng trái phiếu công trình là giải pháp cho phát triển dài hạn, trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp. Theo ông, Chính phủ có thể phát hành thêm trái phiếu công trình cho các công trình giao thông, vấn đề hiện đang cực kỳ bức xúc. Ông nói: vấn đề này liên quan đến vấn đề mà Thủ tướng trình bày, gắn với ba đột phát chiến lược trong đó vấn đề hạ tầng cực kỳ quan trọng.

Nhóm chuyên gia tư vấn với Thủ tướng cũng có đề nghị cấp không thu tiền xi măng, sắt thép cho các địa phương nếu huy động được đóng góp của người dân để xây dựng giao thông nông thôn, vùng dễ bị chia cắt, hỗ trợ hộ nghèo làm nhà kiên cố.

Theo phân tích của nhóm chuyên gia tư vấn, không nên quá lo lắng về việc áp dụng các giải pháp này sẽ đẩy lạm phát lên cao. Thực tiễn cho thấy, việc chỉ số giá tiêu dùng tăng cao trong tháng 9 chủ yếu là do cách điều chỉnh giá theo cơ chế thị trường không được tính toán hợp lý, biên độ điều chỉnh quá lớn với thời điểm không phù hợp.

Linh Ly