Từ trường hợp của Uber

Nguyễn Trà Mi (Hà Nội) còn nhớ như in ấn tượng đầu tiên khi sử dụng dịch vụ của Uber. Đón cô ở cửa là một chiếc Mercedes C200 đời mới sáng bóng. Tài xế thân thiện, hành trình an toàn và quan trọng là mức phí nhẹ nhàng chỉ bằng 2/3 so với taxi truyền thống. Với những ưu điểm vượt trội như vậy, Uber đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của các đối tượng khách hàng trẻ tuổi khi vừa mới xuất hiện.

Tuy nhiên, Trà Mi cũng như nhiều bạn trẻ yêu thích Uber chỉ kịp tận hưởng những tiện ích của dịch vụ này thêm vài lần, khi vừa mới đây Uber đã chính thức bị gò vào khuôn khổ hoạt động giống như dịch vụ taxi truyền thống.

Theo đó, Bộ GTVT yêu cầu Uber chỉ ký hợp đồng với các DN kinh doanh vận tải có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Điều này có nghĩa là hoạt động kinh doanh vận tải thông qua phần mềm Uber phải tuân theo quy định tại Nghị định 86 và Thông tư 63 về hoạt động kinh doanh vận tải, trong đó quy định đơn vị cung cấp dịch vụ phải có giấy phép đăng ký kinh doanh vận tải, gắn phù hiệu, logo…

Ảnh minh họa

Gắn thêm những đặc điểm nhận diện của xe dịch vụ vận tải, Uber chắc chắn sẽ mất đi tính hấp dẫn riêng có trong mắt người tiêu dùng. Qua những điều mà giới trẻ kháo nhau trên mạng, có thể hiểu sức hấp dẫn của Uber không chỉ đến từ khả năng kết nối thuận tiện, mà còn nhờ các đặc điểm như xe đời mới, không có phù hiệu hay nhận diện của hãng vận tải… khiến các “Thượng đế” có cảm giác mình đang được sử dụng xe cá nhân, dù chỉ trên hành trình chốc lát.

Với thu nhập của đa phần người dân còn ở mức trung bình thấp, sở hữu xe riêng còn là ước mơ tương đối xa, thì tâm lý chuộng hình thức này có thể hiểu được. Cái nhanh nhạy của những người phát triển ý tưởng này rõ ràng còn nằm ở việc nắm bắt được thị hiếu chính đáng của người sử dụng dịch vụ. Dưới góc độ này, Uber quả thật có một cơ hội phát triển rất lớn dù sinh sau đẻ muộn.

Song cũng chính những ưu điểm vượt trội của Uber, qua diễn biến thực tế cho thấy, đã đe dọa tới sự tồn tại của loại hình dịch vụ mới này do ảnh hưởng của nó là quá lớn tới các hãng taxi truyền thống. Sau sự mở rộng hoạt động của Uber, nhiều hãng taxi, vận tải đã đồng loạt lên tiếng phản đối với nhiều lập luận cho rằng Uber là loại hình trái pháp luật, chưa có trong quy định, phi cạnh tranh… Sự phản đối, bức xúc từ các hãng vận tải gay gắt bao nhiêu, thì ở chiều ngược lại, người sử dụng dịch vụ lại ủng hộ mạnh mẽ cho Uber bấy nhiêu.

Điều này là rất dễ hiểu. Không chỉ bởi Uber khiến người tiêu dùng hài lòng, mà sự xuất hiện của dịch vụ dựa trên nền tảng công nghệ mới này còn khiến các hãng vận tải truyền thống như “ngồi trên lửa” và ý thức hơn về việc phải thay đổi để tăng sức cạnh tranh. Còn nhớ thời điểm đầu năm, khi giá xăng dầu liên tục giảm, thì giá vận tải vẫn nằm chây ì, bất động. Dù xã hội lên tiếng nhiều lần, song phải sau khi các cơ quan quản lý chính thức vào cuộc, các hãng vận tải mới rục rịch điều chỉnh giá. Điều này đặt ra vấn đề thị trường vận tải có tới hàng trăm hãng, nhưng hoá ra không hoàn toàn cạnh tranh như nhiều người vẫn tưởng. Chỉ khi cái tên Uber xuất hiện, các DN vận tải mới thực sự lo ngại trước khả năng mất thị phần.

Quá trình hợp thức hoá hoạt động của Uber theo các quy định của pháp luật cho thấy sự vào cuộc nhanh chóng của các cơ quan quản lý trước một loại hình hoạt động kinh doanh mới. Tuy nhiên, việc đặt ra các quy định bắt buộc cho Uber lại làm giảm tính hấp dẫn của loại hình này trong mắt người sử dụng dịch vụ, nhìn rộng ra là làm chột đi các ý tưởng sáng tạo vượt trội.

Mặc dù vậy, Uber cũng đã bước đầu thành công khi khiến các hãng vận tải ý thức nhiều hơn tới việc phải thay đổi cách phục vụ “Thượng đế”. Sự ủng hộ Uber cho thấy người tiêu dùng Việt Nam rất cởi mở và sẵn sàng đón nhận những dịch vụ mới có thể đóng góp tích cực và mang lại giá trị cho cuộc sống của họ. Cùng với Uber, một loạt thương hiệu ra đời trên nền tảng di động như Grabtaxi, PingTaxi, Alotaxi… Bên cạnh đó là các diễn đàn trao đổi, săn mã giảm giá để sử dụng dịch vụ. Dù Uber không còn giữ được hình thức hoạt động nguyên bản, song rõ ràng, tác động thay đổi và hối thúc cải tiến dịch vụ mà Uber mang lại đối với các hãng taxi truyền thống là không thể phủ nhận.