Vụ cướp ngân hàng lớn nhất thế kỷ 18
Vào cuối mùa hè năm 1798, một trận sốt vàng da chết người hoành hành ở Philadelphia. Khoảng 1.300 người chết một cách nhanh chóng và khủng khiếp. Một trong những người may mắn, còn đủ khỏe để thoát khỏi là thợ rèn Pat Lyon. Câu chuyện bệnh dịch ở thành phố đẹp mê hồn Philadelphia liên quan đến một vụ cướp ngân hàng tại tiểu bang Pennsylvania. Khoản tiền khổng lồ 162.821 USD đã được lấy từ kho tiền trong đêm thứ bảy, ngày 1/9/1798.
Pat Lyon vô cùng quan tâm đến vụ cướp. Công việc cuối cùng ông hoàn thành trước khi chạy trốn dịch là thay đổi phụ kiện và ổ khóa trên cửa sắt kho tiền ở ngân hàng Pennsylvania. Chính Samuel Robinson, nhân viên Công ty Carpenters cùng một người lạ mặt nữa đã đến thăm cửa hàng, khi Pat Lyon đang thay đổi phụ kiện và ổ khóa. Người ta không nghĩ Lyon là nghi phạm. Trong thực tế, các luật sư ở New Jersey cho rằng, thợ rèn Lyon vô can và chuyển sự nghi ngờ về phía Robinson và người lạ mặt. Câu chuyện tưởng trót lọt, nhưng Lyon bị tống giam 3 tháng trong nhà tù Walnut Street do cán bộ ngân hàng tìm thấy chứng cớ Lyon đã thực hiện một mã khóa để thay đổi các ổ khóa.
Bức chân dung Pat Lyon do họa sĩ John Neagle vẽ
Nhưng đoạn kết của vụ việc diễn ra đầy tính hài hước. Người ta đã tìm ra thủ phạm, đó là người lạ mặt đã đến thăm cửa hàng của Lyon, tên là Isaac Davis, nhân viên Công ty Carpenters. Davis và một cộng sự là Thomas Cunningham người sau đó đã chết vì sốt vàng da rất thông hiểu bên trong ngân hàng. Cặp đôi này đã thực hiện vụ cướp thật hoàn hảo. Sau đó, dường như rơi vào trạng thái ngu muội, Davis gửi tiền đánh cắp được vào chính ngân hàng mà mình đã "hành sự", tạo nên nghi ngờ cho cuộc điều tra. Đối mặt với câu hỏi về sự giàu có đột ngột của mình, Davis đã phải thú nhận và thực hiện thỏa thuận trả lại tất cả số tiền.
Về phía Lyon, chưa đầy một năm sau khi lãnh án, ông đã viết một cuốn sách về vụ việc mở đường cho việc kiện tụng chống lại các quan chức ngân hàng và pháp luật. Trong cuốn sách, Lyon đã tiết lộ: Ông đã liên lạc với Robinson để thay đổi ổ khóa và phụ kiện trên hai cánh cửa sắt, đã được đưa đến cửa hàng của mình. Ông bảo Robinson, các cửa ra vào ở ngân hàng này không thích hợp cho công tác bảo vệ và các ổ khóa không an toàn. Robinson đã đến thăm cửa hàng của Lyon với Davis. Ông nhớ rằng Davis đã dành một lượng thời gian kiểm tra các cửa ra vào và ổ khóa. Tuy nhiên, ngân hàng và các quan chức thực thi pháp luật lại tập trung vào Lyon nên lạc hướng điều tra.
Lyon lại trở về Philadelphia sau trận dịch. Và khi các nghi can mờ nhạt, bị loại trừ dần, cảnh sát lại chuyển hướng về ông. "Tôi đã đi 150 dặm để đầu hàng bản thân mình", ông viết ."Tôi tìm thấy tôi trong tay những người thuộc diện không thông minh nhất của nhân loại". Người ta đã đưa anh thợ rèn đến nhà tù Walnut Street theo một cáo buộc khá vu vơ, ông đã phải ở đấy 3 tháng. Lyon mô tả nhà tù lạnh, ẩm ướt, bất thiện và đơn độc. "Tôi đã đọc sách hoặc bước đi cho đến khi tôi mệt mỏi". Ông cũng cầu nguyện. Ông đã mất trọng lượng. Râu ông mọc xồm xoàm. Ông thấy mình bị bỏ rơi bởi những người bạn cũ. Ông đã viết trong cay đắng.
Cuối cùng ông được bảo lãnh tại ngoại với số tiền 2.000 USD. Bồi thẩm đoàn đã xóa tội cho Lyon vào đầu tháng 1/1799. Còn Davis trốn khỏi nhà tù Philadelphia ẵm theo số tiền 2.000 USD, nhưng Lyon đã có được một bức thư từ Davis tuyên bố thợ rèn Lyon là hoàn toàn vô tội. Tuy vậy, thay vì thả Lyon và bồi thường cho anh ta, họ tiếp tục với việc truy tố ông không phải là một tên cướp nhưng vì tội đồng lõa. Ông đã kháng cáo và được đưa ra xử lại vào tháng 3/1807. Một thỏa thuận đền bù cho Lyon 9.000 USD. Đó là một khoản tiền lớn, bằng tiền lương nhiều năm của một công nhân. Lyon đã sống những ngày cuối đời mình một cách thoải mái về tài chính. Một nguồn tin nói sau này ông trở thành một nhà sản xuất rất thành công. Ông có một bức chân dung do họa sĩ John Neagle vẽ có tên "Pat Lyon tại xưởng rèn" được lưu tại Học viện Mỹ thuật Philadelphia, Pennsylvania. Đây là một bức chân dung khác thường bởi vì nó mô tả Lyon với tạp dề da, tay cầm búa. Hậu cảnh của bức tranh là vòm của nhà tù Walnut Street.
Nguyễn Khải Hoàn (Theo Philadelphia Art)