Bàn chuyện văn - thể - mỹ cho trẻ em

Nhu cầu lớn, tác phẩm ít

Vừa qua, tại Cung văn hóa thiếu nhi Đà Nẵng đã diễn ra Hội thảo “Phát triển văn học nghệ thuật (VHNT) đối với lứa tuổi thiếu nhi trong giai đoạn hiện nay” do Hội đồng Lý luận phê bình VHNT thuộc Liên hiệp các Hội VHNT TP. Đà Nẵng tổ chức, với sự tham dự của đông đảo đại diện các ngành văn hóa, giáo dục, các nhà nghiên cứu, các văn nghệ sĩ đến từ Đà Nẵng và Quảng Nam.

Khai mạc hội thảo, nhà nghiên cứu Bùi Văn Tiếng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT TP. Đà Nẵng nêu rõ: Hội thảo không chỉ bàn về văn học mà còn bàn về mỹ thuật, âm nhạc, sân khấu, múa… liên quan đến thiếu nhi; không chỉ bàn về việc sáng tác cho thiếu nhi mà còn bàn về việc thiếu nhi sáng tác; không chỉ bàn chuyện sáng tạo nghệ thuật mà còn bàn chuyện giáo dục nghệ thuật, nhằm nâng cao thị hiếu thẩm mỹ và rèn luyện nhân cách cho thế hệ tương lai.

Toàn cảnh hội thảo

Ở lĩnh vực văn học, có khá nhiều tham luận của các nhà văn, nhà thơ từng có nhiều tác phẩm phổ biến dành cho tuổi thơ như: Thanh Quế, Nguyễn Kim Huy, Lê Trâm… đều gặp gỡ ở một góc nhìn chung: Số lượng các tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi luôn chiếm một tỷ lệ cực kỳ khiêm tốn, vô cùng nhỏ so với các tác phẩm văn học dành cho người lớn, trong khi dù ở bất cứ thời đại nào, đất nước nào, chắc chắn số lượng độc giả tuổi thơ luôn áp đảo số lượng độc giả lớn tuổi và nhu cầu đọc sách của tuổi thơ cũng mạnh mẽ, cấp bách không kém gì nếu như không thể nói là còn tha thiết hơn người lớn. Vậy tại sao luôn tồn tại nghịch lý này?

Trước thực trạng đó, nhà văn Thanh Quế không ngần ngại nêu đề xuất: Bên cạnh sự nỗ lực, phấn đấu của từng người viết, cần có sự động viên, hỗ trợ tinh thần và vật chất của các cơ quan hữu quan mà đại diện là Hội VHNT địa phương. Hội cần tổ chức những trại sáng tác, những cuộc thi để giúp đỡ và thu hút những người có đề tài và ý định sáng tác cho thiếu nhi. Thậm chí, hội đứng ra đầu tư cho các tác giả sáng tác hay in ấn các tác phẩm tốt. Có như thế mới động viên và thu hút lực lượng sáng tác cho các em, từ đó sẽ gặt hái được những tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật như mong muốn.

Phó chủ tịch Hội nghệ sĩ Múa Lê Thị Hậu, qua tham luận về "Nghệ thuật múa và tuổi thơ" nhận định: Công tác huấn luyện đào tạo ở hai trung tâm Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh có điều kiện và bài bản hơn Đà Nẵng nhiều, nhưng nói thế không có nghĩa là Đà Nẵng không làm được. Bà dẫn chứng: Nhiều năm trước hoạt động về múa của Cung thiếu nhi thành phố có phần nhộn nhịp, sôi động hơn hiện tại. Ngoài lý do khách quan, do chương trình giáo dục phổ thông hiện nay khiến các em hết học chính khóa lại học thêm liên tục, hầu như ít có thời gian dành cho hoạt động văn thể mỹ hoặc dành cho việc tham gia, tập luyện thêm một bộ môn nghệ thuật mà các em yêu thích. Dẫu vậy, với ham thích của tuổi thơ và sự quan tâm của gia đình có thể vượt qua mọi trở ngại nếu tổ chức được nơi tập luyện hợp lý, hấp dẫn. Gắn việc tập luyện với biểu diễn như một số trung tâm đang làm, chắc chắn các em và phụ huynh sẽ thấy hào hứng hơn.

Ở lĩnh vực mỹ thuật, họa sĩ Nguyễn Thị Dư Dư cho rằng, so với những năm trước, hiện nay chương trình mỹ thuật của Nxb Giáo dục là nền tảng vững chắc để chúng ta hướng dẫn học sinh. Hiểu biết về mỹ thuật của các em ngày càng cao, do sự tiếp cận nhanh chóng với nhiều thông tin… Tuy nhiên, những tác phẩm của các em hiện nay chưa có tính đột phá, chưa mạnh dạn, tự tin thể hiện tác phẩm riêng mình. Họa sĩ đề xuất: Giáo viên cần tham khảo thêm nhiều tác phẩm, tư liệu, trải nghiệm và thực hành nhiều hơn yêu cầu của chương trình học để hướng dẫn cụ thể, tạo hưng phấn cho các em. Sự phát triển của các em bao giờ cũng cần đủ 3 yếu tố: gia đình, nhà trường và nỗ lực của bản thân.

Âm nhạc thiếu nhi ngày càng thiếu vắng

Nhạc sĩ Văn Thu Bích nêu thực trạng: Tác phẩm âm nhạc dành cho thiếu nhi ngày càng thiếu vắng, mờ nhạt và thiếu sự đổi mới. Không ít tác phẩm âm nhạc hay dành cho lứa tuổi này như chìm vào quên lãng. Hiện nhiều nhạc sĩ không tha thiết đầu tư, viết nhạc thiếu nhi vì thu nhập quá thấp so với sáng tác các thể loại âm nhạc khác. Viết nhạc thiếu nhi hiếm khi được đặt hàng, hoặc nếu được hợp đồng viết thì mức thù lao cũng không cao. Nhạc thiếu nhi lại khó thu hút người xem trên mạng xã hội hoặc biểu diễn được cũng hiếm hoi… Ngay cả giải thưởng dành cho nhạc thiếu nhi cũng hiếm hoi. Hiện nay chỉ có Hội nhạc sĩ Việt Nam là trao giải định kỳ hàng năm, còn thi thoảng mới có một vài hội, đoàn. Chính vì vậy nên các nhạc sĩ ngại viết ca khúc cho thiếu nhi?

Trong khi đó tác giả tập sách “119 trò chơi đồng dao dành cho trẻ em” vừa được Nxb Đà Nẵng ấn hành, nhạc sĩ Trịnh Tuấn Khanh lưu ý: Chưa nói đến trẻ em sống thành phố, trẻ em ở nông thôn hiện nay đang chơi những trò chơi gì? Đa số con trai chơi bóng đá, con gái phụ giúp gia đình. Hết thời gian học bài trẻ em thường dán mắt vào ti vi hoặc chơi điện tử trong điện thoại. Có thể nói, đa phần các trò chơi mà cha mẹ các em đã chơi trước đây hầu như không còn hấp dẫn với các em nữa? Ông đặt vấn đề: Người lớn và cơ quan quản lý VHNT dân gian nghĩ gì về tình trạng này? Cùng phát biểu về chủ đề “đồng dao”, nhạc sĩ Phan Văn Minh khẳng định: Có lẽ không phải là cường điệu khi bảo rằng đồng dao chính là tâm hồn, là bóng dáng, là tiếng nói trẻ thơ của cả một dân tộc. Giữ được đồng dao là bảo tồn được vẻ đẹp hồn nhiên, trong sáng trong tâm hồn và nuôi dưỡng tâm thức nguồn cội cho các thế hệ mai sau.

Nói về “Thực trạng và hướng phát triển sân khấu dành cho thiếu nhi”, nhà biên kịch Trần Quang Kỳ cho hay: Hiện nay tại Đà Nẵng có một vài địa chỉ đáng tin cậy dành cho các em, đó là Nhà hát tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh với chương trình rối cạn “Ngày hè sôi động” được đầu tư công phu, hay nhóm kịch rối, ca múa nhạc thiếu nhi Việt Sky, hay các chương trình văn nghệ tạp kỹ của Cung thiếu nhi Đà Nẵng, nhưng hầu hết các chương trình đó chỉ diễn ra trong các dịp hội hè, hoặc các ngày lễ của các em, cái mà chúng ta đang thiếu là một sân khấu hoạt động cuối tuần để các em có thể đến vui chơi và được bay bổng với màu sắc sân khấu. Biết rằng, điều này rất khó trong giai đoạn hiện nay, nhưng nếu chung sức, chung lòng thì vẫn tràn đầy hy vọng…