Bất ngờ cùng “Cánh đồng bất tận”

Giải thưởng Literaturpreis 2018

Nội dung tác phẩm “Cánh đồng bất tận” lấy bối cảnh miền Tây Nam Bộ, nơi có đôi vợ chồng nông dân chân chất Út Vũ sống hạnh phúc bên căn nhà lá nằm cạnh con sông Dài có những hàng mắm cặp mé sông và có với nhau 2 đứa con: Nương, Điền.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư

Tuy nhiên, hạnh phúc không ở lâu với gia đình Út Vũ. Cuộc sống nghèo khó, lại rày đây mai đó khiến ông không thể giữ được tình yêu của người vợ đang trong thời kỳ xuân sắc. Cô “bỏ nhà theo trai”, để lại cho chồng 2 đứa con nhỏ bơ vơ và mái nhà tranh vách lá. Hận vợ phụ tình, ông Vũ đốt nhà, dắt con phiêu bạt trên chiếc ghe đi chăn vịt từ cánh đồng này đến cánh đồng khác. Thời gian thấm thoát trôi, những cánh đồng mà cha con ông Vũ đi qua không sao kể xiết, nhưng nỗi hận trong lòng ông vẫn không thể nguôi ngoai.

Và cứ thế, trên những cánh đồng bất tận, những bi kịch không hề dừng lại đến tận trang sách cuối cùng. Dù vậy, ẩn sau câu chuyện đơn giản ấy, là cả một triết lí sâu sắc mà nhà văn muốn nhắn gửi đến người đọc: Dù trong hoàn cảnh nào cũng nên lạc quan, tin yêu vào cuộc sống. Bởi đêm tối rồi sẽ qua đi, ánh dương rồi lại sẽ soi rọi muôn nơi, và đôi khi cần phải biết tha thứ để lòng được nhẹ nhàng hơn.

Thông tin từ Nhà xuất bản Trẻ, tác phẩm “Cánh đồng bất tận” (do Gunter Giesenfeld và Marianne Ngo dịch sang tiếng Đức với tên gọi Endlose Felder) của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư đã vượt qua tác phẩm của tám tác giả nữ quốc tế để chiến thắng giải Literaturpreis 2018. Giải thưởng do Litprom - Hiệp hội Quảng bá văn học châu Á, châu Phi và Mỹ Latin ở Frankfurt (Đức) - bình chọn.

Đây cũng là giải thưởng văn học Đức duy nhất được trao tặng độc quyền cho các nhà văn nữ. Theo đó, dự kiến vào trung tuần tháng 10/2018 tới, Nguyễn Ngọc Tư sẽ được mời đến Hội chợ sách Frankfurt nhận giải thưởng 3.000 euro (khoảng 80,6 triệu đồng) tiền thưởng. Ngoài ra, nữ nhà văn nhận thêm khoảng 6.000 euro từ các tổ chức khác để thực hiện dự án viết dành cho nữ giới tại Việt Nam.

Mỗi giải thưởng, một bất ngờ

Năm 2007, trong lần tác phẩm Cánh đồng bất tận được dịch ra tiếng Hàn và được nhà xuất bản Asia tại Seoul phát hành, Nguyễn Ngọc Tư đã bộc bạch: “Khi tôi, cô con gái nhà nông quẩn quanh trong vườn nhà viết những trang văn đầu tiên, tôi bắt đầu tin văn chương thay đổi được số phận con người, ít ra là thay đổi số phận tôi. Khi tôi, một người viết văn non nớt đón nhận những phản hồi đầu tiên từ độc giả của mình, tôi bắt đầu tin văn chương kỳ diệu, khi gắn kết những con người xa xôi ở những vùng đất xa xôi xích lại gần nhau. Tôi bắt đầu tin văn chương cũng có lửa, làm tan chảy những bức tường thép mà mỗi người tự dựng lên; văn chương cũng là băng, gắn kết những ốc - đảo - người thành một khối, văn chương cũng là nước, dịu dàng mà mãnh liệt vượt qua những rào cản của lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ…".

Cũng theo Nguyễn Ngọc Tư: Đã có nhiều câu hỏi đặt ra, tại sao tôi viết “Cánh đồng bất tận”. Tôi nói rằng tôi muốn vượt qua mình, muốn thử sức mình, muốn làm mới mình. Nhưng tôi cũng tự hỏi, tại sao tôi viết “Cánh đồng bất tận”. Ký ức giả vờ thản nhiên kể tôi nghe một câu chuyện trong kho tàng văn học cổ, chuyện rằng người vợ có chồng đi chinh chiến, đêm đêm nàng chỉ bóng nàng trên vách, bảo với đứa con, kia là cha con. Khi người lính trở về, đứa bé không nhận cha, nó nói nó đã có cha, đêm đêm vẫn đến. Và người mẹ đã trầm mình dưới lòng sông để chứng minh sự tiết hạnh, trong sạch của mình.

Người ta thường quá tự tin vào mắt, vào tai mình, người ta không dè dặt trước chữ “biết”. Và giờ đây, ngay sau thông tin về sự kiện tập truyện "Cánh đồng bất tận" được trao giải thưởng của Litprom ở Đức, Nguyễn Ngọc Tư đã cho hay, khi nhận được thông báo chính thức, và cả trước đó, khi dịch giả Günter Giesenfeld báo bản dịch “Cánh đồng bất tận” dẫn đầu bầu chọn của Litprom tại sự kiện Sách hay mùa đông lần thứ 37 (Đức), nhà văn đã trả lời thư rằng, đó là nhờ ông, và đây là niềm vui chung của chúng ta.

Bày tỏ về cảm xúc của mình trước giải thưởng của Litprom, Nguyễn Ngọc Tư nói: “Nói tôi bất ngờ quá thì thiệt là sáo rỗng, nhưng mười năm gần đây, mỗi giải thưởng tới với tôi đều là mỗi bất ngờ. Bởi vì tôi không dự thi, không tham gia vào cuộc đua tranh nào, nghĩa là mọi thứ đến mà không phải chờ đợi, toan tính trước. Tôi xem giải thưởng là quan hệ cho - nhận. Giải Nobel cũng không nằm ngoài quy luật đó.

Vì vậy, tôi coi giải thưởng mới nhận được là một món quà. Mình nghĩ nó quan trọng, thì nó là núi, còn nhẹ nhàng thì cũng như bạn gửi tặng tôi gói trà. Giá trị của nhà văn không phải do anh chị ta nhận giải thưởng nào, cả thảy bao nhiêu. Đó chỉ là một cách nhìn nhận sự nghiệp của người viết”.