Biến thách thức thành “áp lực” để quyết liệt cải cách

Dư địa cho đổi mới, sáng tạo còn rất lớn

Phát biểu tại hội thảo, TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM cho biết, vào thời điểm này năm ngoái, mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Quốc hội cho năm 2024 (từ 6-6,5%) được nhìn nhận là rất thách thức, khó khăn. Tuy nhiên, trên cơ sở đánh giá đúng tình hình, Việt Nam đã chuyển nhanh sang thực hiện các giải pháp toàn diện để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, đặc biệt là trong 6 tháng cuối năm.

Nhờ đó, đã đạt được những kết quả kinh tế - xã hội ấn tượng, toàn diện. Tăng trưởng kinh tế phục hồi rõ nét, ước đạt 7,09% trong năm 2024. Lạm phát đạt 3,63%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu của Quốc hội. Quan trọng hơn, niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và người dân vào triển vọng kinh tế trở nên tích cực hơn, thể hiện phần nào qua các con số như vốn FDI thực hiện đạt tới 25,35 tỷ USD, kiều hối ước đạt tới 16 tỷ USD.

Bên cạnh đó, Đảng, Nhà nước đã chủ động hoàn thiện khung chính sách cho đổi mới, sáng tạo. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, qua đó đã tạo ra không khí hứng khởi cho cộng đồng khoa học trong những tuần gần đây.

“Với các chính sách kịp thời, có chất lượng để phát triển các công nghệ mới, Việt Nam đã trở thành “quê hương mới” của nhiều nhà đầu tư lớn. Dư địa chính sách cho đổi mới, sáng tạo còn rất nhiều, nếu như kết nối được các lĩnh vực này với chính sách phát triển các mô hình kinh tế mới, và nếu kết nối sớm được qua cách tiếp cận thử nghiệm chính sách”, bà Minh nhận định.

Ở một phương diện khác, Việt Nam tiếp tục là điểm đến có kết nối sâu rộng đến các thị trường, đồng thời cũng đang vươn mình, trở thành hình mẫu của đổi mới, sáng tạo và hội nhập.

TS. Trần Thị Hồng Minh phát biểu tại Hội thảo

“Chúng ta đã thẳng thắn nhận diện không ít khó khăn, thách thức, như rủi ro về bẫy thu nhập trung bình, các yếu tố tạo động lực mới cho đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh... Với tâm thế ấy, các khó khăn, thách thức có thể trở thành “áp lực tích cực” để Việt Nam quyết liệt hơn trong việc thực hiện các cải cách kinh tế có tính căn bản hơn, tập trung vào đổi mới, sáng tạo và hội nhập để nền kinh tế có thể hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế cho năm 2025 và các thập niên tiếp theo”, Viện trưởng CIEM nhận định.

Cải cách cơ cấu trở thành động lực chính cho tăng trưởng

Theo ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp (CIEM) cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, kinh tế Việt Nam có thể có một số cơ hội quan trọng. Thứ nhất, xu hướng phát triển của khoa học - công nghệ có thể giúp thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng gia tăng các ngành, hoạt động, sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng, khoa học - công nghệ cao hơn.

Thứ hai, Việt Nam tiếp tục có cơ hội để thu hút đầu tư nước ngoài. Gia tăng vốn FDI có thể giúp mở rộng không gian cho tăng trưởng, bổ sung nguồn lực quan trọng cho nền kinh tế, đồng thời đi kèm với cơ hội chuyển giao công nghệ và kỹ năng quản trị sản xuất cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ ba, Việt Nam có thể có cơ hội gia tăng đáng kể năng suất lao động. Việc quyết liệt thực hiện tinh gọn bộ máy sẽ giúp cải thiện đáng kể năng suất lao động ở khu vực công, đồng thời tạo thuận lợi hơn cho cải cách thủ tục hành chính. Những tác động lan tỏa tích cực này có thể sẽ giúp cải thiện năng suất lao động ở các khu vực còn lại của nền kinh tế.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải xử lý một số vấn đề, thách thức đối với tăng trưởng kinh tế trong năm 2025. Nổi lên như: Tăng trưởng kinh tế thế giới có thể phục hồi chậm, thậm chí suy giảm trong năm 2025; Sự phát triển nhanh của các công nghệ mới - bên cạnh các cơ hội to lớn - cũng đặt ra thách thức không nhỏ nếu Việt Nam không sớm hiện thực hóa một cách tiếp cận phù hợp; Thu hút FDI có chất lượng là một yêu cầu đúng đắn, song khó có thể hiệu quả và đúng hướng nếu không kịp thời cụ thể hóa các tiêu chí về chất lượng của dự án, phù hợp với định hướng phát triển của nền kinh tế…

“Hiện thực hóa tăng trưởng cao là một yêu cầu quan trọng để Việt Nam hướng tới các mục tiêu phát triển đầy tham vọng vào năm 2030 và 2045, song chỉ thực sự có ý nghĩa nếu không đi kèm với áp lực lạm phát cao”, ông Nguyễn Anh Dương lưu ý và cho rằng: “Trong bối cảnh kinh tế thế giới dự báo gia tăng bất định vào năm 2025, cần giữ vững “dư địa” chính sách kinh tế vĩ mô, và thách thức đối với Việt Nam là làm sao để các cải cách cơ cấu trở thành động lực chính cho tăng trưởng cao và có chất lượng”.