Bố trí nguồn lực, quan tâm thỏa đáng thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia

Nguồn lực quan trọng thực hiện các Chương trình MTQG

Chiều 31/3, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc làm việc trực tiếp kết hợp trực tuyến với các bộ, ngành, địa phương về tình hình, kết quả thực hiện 3 chương trình MTQG: Xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Báo cáo tại cuộc làm việc, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, trên cơ sở các Nghị quyết của Quốc hội, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt các Chương trình MTQG, NHNN đã nghiên cứu, rà soát, ban hành/trình ban hành cơ chế, chính sách thực hiện các Chương trình MTQG. Đồng thời, NHNN đã triển khai quyết liệt nhiều giải pháp góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng, qua đó góp phần thực hiện các Chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú (thứ 2 từ phải sang) phát biểu tại cuộc làm việc – Ảnh: VGP/Minh Khôi

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, NHNN đã tổ chức triển khai nhiều giải pháp góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước như hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, bảo đảm hoạt động an toàn, bám sát yêu cầu thực tiễn, đáp ứng kịp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế; góp phần tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Việc điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ của NHNN, phối hợp hài hòa, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác đã góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, tạo môi trường thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ phát triển kinh tế.

Cùng với việc điều hành tín dụng phù hợp với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, đáp ứng kịp thời vốn cho sản xuất, kinh doanh, NHNN chỉ đạo các TCTD hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ, đồng thời triển khai các chương trình tín dụng đặc thù hỗ trợ các ngành, lĩnh vực kinh tế như chương trình tín dụng ngành lâm sản, thủy sản với quy mô đến nay là 100.000 tỷ đồng, các chương trình tín dụng chính sách đối với hộ nghèo, các đối tượng chính sách khác tại NHCSXH nhằm góp phần giảm nghèo bền vững.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú phát biểu tại cuộc làm việc

Bên cạnh đó là những giải pháp mở rộng độ phủ tín dụng, nâng cao khả năng tiếp cận sản phẩm, dịch vụ ngân hàng của người dân, đặc biệt khu vực nông nghiệp, nông thôn, vùng sâu, vùng xa như phát triển thanh toán không dùng tiền mặt trên nền tảng công nghệ hiện đại gắn liền với đảm bảo an ninh, an toàn hoạt động thanh toán trong nền kinh tế; thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng; tạo điều kiện để các TCTD mở rộng mạng lưới hoạt động, cung ứng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng trên địa bàn nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Đẩy mạnh công tác truyền thông các cơ chế, chính sách đối với ngành, lĩnh vực theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt là chính sách tiền tệ, tín dụng, hoạt động ngân hàng góp phần thực hiện các Chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025.

Đồng thời, NHNN triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp theo phân công của Ban Chỉ đạo Trung ương. Cụ thể, NHNN đã khẩn trương nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành liên quan trình Chính phủ ban hành Nghị định số 28/2022/NĐ-CP ngày 26/4/2022 về chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025. Với 6 chính sách tín dụng ưu đãi dành riêng cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã đáp ứng nhiệm vụ, giải pháp Quốc hội đề ra tại Nghị quyết số 88/2019/QH14, Nghị quyết số 120/2020/QH14 về “Đổi mới và mở rộng chính sách tín dụng của NHCSXH theo hướng tăng định mức, mở rộng đối tượng vay đối với các dự án sản xuất kinh doanh, tạo sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số”.

NHNN đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố và các TCTD triển khai nhiệm vụ của ngành Ngân hàng tại Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, trong đó giao Giám đốc NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố theo dõi, nắm bắt tình hình cho vay phục vụ xây dựng nông thôn mới của các TCTD để kịp thời hỗ trợ giải quyết khó khăn, vướng mắc trong quan hệ tín dụng giữa TCTD với khách hàng vay vốn trên địa bàn. Đồng thời, NHNN tích cực có ý kiến phản hồi đối với một số kiến nghị, đề xuất của các địa phương, bộ, ngành liên quan trong quá trình triển khai các Chương trình MTQG, Nghị quyết 111/2024/QH15 của Quốc hội.

Thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình MTQG thuộc NHNN đã thực hiện đôn đốc, kiểm tra tiến độ thực hiện các Chương trình MTQG trên địa bàn các tỉnh được phân công theo Chương trình công tác hằng năm của Ban Chỉ đạo. Trong đó năm 2022, thành viên Ban Chỉ đạo thuộc NHNN được giao nhiệm vụ theo dõi, đôn đốc, kiểm tra tại 4 tỉnh: Lâm Đồng, Tây Ninh, Bình Phước, Kon Tum; từ năm 2023 đến nay là 3 tỉnh: Lâm Đồng, Tây Ninh, Bình Phước.

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp về chính sách tiền tệ, ngân hàng, cùng với các nhiệm vụ của ngành Ngân hàng tại các Chương trình MTQG, nguồn vốn tín dụng trở thành nguồn lực quan trọng để thực hiện các mục tiêu đề ra tại các Chương trình MTQG. Hiện có hơn 10 triệu khách hàng đang được thụ hưởng các chương trình, sản phẩm tín dụng của ngành Ngân hàng với dư nợ tín dụng trên địa bàn các xã trên toàn quốc đạt trên 2,2 triệu tỷ đồng, với dư nợ phần lớn khách hàng là các cá nhân, hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư, diêm nghiệp, vượt kế hoạch đề ra cho cả giai đoạn 2021-2025 dự kiến khoảng 1.790.000 tỷ đồng (theo Quyết định số 263/QĐ-TTg, vốn tín dụng); dư nợ tín dụng chính sách góp phần thực hiện các Chương trình MTQG đạt trên 376 nghìn tỷ đồng, với khoảng 6,8 triệu khách hàng còn dư nợ; dư nợ tín dụng chính sách ưu đãi cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo Nghị định số 28/2022/NĐ-CP của Chính phủ đạt trên 2,4 nghìn tỷ đồng, với trên 49 nghìn khách hàng còn dư nợ.

Nguồn vốn tín dụng góp phần thực hiện Chương trình Giảm nghèo bền vững đã đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao. Tỉ lệ hộ nghèo đa chiều đến năm 2024 là 1,93%; tỉ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo là 24,86%; tỉ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 12,55% (giảm 3,95%).

Đến tháng 3/2025, Chương trình Xây dựng nông thôn mới đạt kết quả: Tỉ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới là 77,9% (mục tiêu giai đoạn 2021-2025 là 80%); tỉ lệ huyện đạt chuẩn nông thôn mới là 47,6% (mục tiêu là 50%); 6 tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (mục tiêu là 15 tỉnh).

6/9 nhóm mục tiêu của Chương trình Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cơ bản hoàn thành và vượt: Tỉ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số; thu nhập bình quân; giáo dục; lao động qua đào tạo nghề; bảo tồn, phát triển giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống; tăng cường công tác y tế.

Để không bị ai bỏ lại phía sau

Bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, việc triển khai các Chương trình MTQG còn một số khó khăn, vướng mắc. Như chính sách tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn luôn tiềm ẩn rủi ro do thiên tai, dịch bệnh, tuy nhiên hiện còn thiếu các biện pháp, công cụ phòng ngừa để hạn chế rủi ro. Quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp còn chậm, chưa đồng đều giữa các vùng miền. Hoạt động sản xuất liên kết chuỗi, ứng dụng công nghệ cao, chế biến sâu chưa thực sự phát huy hiệu quả để hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung theo thế mạnh của từng địa phương; sản xuất nông nghiệp chưa thích ứng kịp sự biến đổi về khí hậu và thị trường.

Việc triển khai chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo Nghị định số 28/2022/NĐ-CP đạt thấp (chỉ đạt 2.317/9.000 tỷ đồng (25,7%) giai đoạn 2022-2023; đạt 2.401/19.727 tỷ đồng giai đoạn 2021-2025). Nguyên nhân là do việc hoàn thiện các văn bản của các bộ, ngành còn chậm (đến tháng 9/2022, Ủy ban Dân tộc và Bộ Y tế mới hoàn thành xong các văn bản hướng dẫn/sửa đổi bổ sung thực hiện Nghị định, dẫn đến chậm tiến độ xác nhận và phê duyệt danh sách người dân được thụ hưởng chính sách của các địa phương ảnh hưởng đến việc giải ngân của NHCSXH (đến cuối năm 2023, có 44/49 địa phương công bố danh sách).

Bên cạnh đó, NHCSXH chưa được bố trí nguồn vốn cho vay giai đoạn 2024-2025. Theo Nghị định 28/2022/NĐ-CP, Bộ Tài chính có trách nhiệm báo cáo cấp có thẩm quyền bố trí vốn 10.727 tỷ đồng để NHCSXH cho vay chương trình, tuy nhiên đến nay đã hết quý I/2025, NHCSXH vẫn chưa được bố trí vốn. Để kịp thời có nguồn vốn giải ngân cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, NHCSXH chi nhánh các tỉnh đã tham mưu cho các địa phương sử dụng ngân sách địa phương ủy thác để NHCSXH cho vay. Tuy nhiên, số tiền rất ít. Đến nay, có 14 địa phương ủy thác 159,5 tỷ đồng do còn phụ thuộc năng lực tài chính của từng địa phương.

Việc giải ngân cho vay của NHCSXH còn khó khăn do tại một số địa phương, không còn hoặc chưa bố trí được quỹ đất ở/đất sản xuất để bố trí giao đất cho hộ dân hoặc đất chủ yếu là đất nông nghiệp, chưa chuyển đổi mục đích, chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân, ảnh hưởng đến giải ngân của NHCSXH. Dư nợ cho vay chuỗi giá trị thấp (4,9 tỷ đồng) và chưa giải ngân cho vay vùng trồng dược liệu quý, do tại một số địa phương chưa ban hành quy định về mẫu hồ sơ, trình tự, thủ tục lựa chọn dự án theo quy định tại Nghị định số 27/2022/NĐ-CP và Nghị định số 38/2023/NĐ-CP của Chính phủ, chưa hình thành dự án đầu tư cụ thể; chưa phê duyệt dự án đầu tư thuộc đối tượng thụ hưởng chính sách vay vốn, do vậy NHCSXH không có cơ sở để giải ngân cho vay. Đến nay, mới có 1 địa phương (Lào Cai) phát sinh cho vay theo chuỗi giá trị; 1 địa phương (Quảng Ngãi) đã phê duyệt dự án dược liệu quý, trong đó có phát sinh nhu cầu tín dụng. Tuy nhiên, do giai đoạn 2024-2025 chưa được bố trí nguồn vốn nên NHCSXH chưa thực hiện cho vay đối với dự án.

Để chính sách tín dụng của ngành Ngân hàng thực sự hiệu quả, đi vào cuộc sống, góp phần thực hiện thành công mục tiêu của các Chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, NHNN sẽ tiếp tục rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn để tạo thuận lợi hơn nữa cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn (đang chờ văn bản thẩm định chính thức của Bộ Tư pháp để sớm trình Chính phủ), đồng thời rà soát sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của Nghị định 28/2022/NĐ-CP sau khi Thủ tướng Chính phủ có Quyết định phê duyệt sửa đổi, bổ sung Quyết định 1719/QĐ-TTg.

Về phía các bộ, ngành, địa phương, Phó Thống đốc Đào Minh Tú đề nghị Bộ Tài chính, Bộ Dân tộc và Tôn giáo (cơ quan chủ quản chương trình MTQG) khẩn trương tham mưu, báo cáo Chính phủ xem xét, bố trí nguồn vốn cho NHCSXH triển khai các chính sách tín dụng ưu đãi theo Nghị định số 28/2022/NĐ-CP cho giai đoạn 2024-2025, đảm bảo tính khả thi của chính sách đối với hộ đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bộ Dân tộc và Tôn giáo sớm rà soát nhu cầu vay vốn của các địa phương để tiếp tục bổ sung, sửa đổi, thay thế các chính sách tín dụng ưu đãi cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2030 phù hợp nhu cầu của đồng bào và mục tiêu của Chương trình; đồng thời đề xuất bố trí đầy đủ nguồn vốn từ nguồn đầu tư công để thực hiện Chương trình, tránh việc ban hành chính sách nhưng không bố trí kịp thời nguồn vốn để NHCSXH triển khai cho vay các chính sách tín dụng ưu đãi cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi như giai đoạn hiện nay.

Phó Thống đốc cũng đề nghị cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm, bố trí quỹ đất ở, đất sản xuất để triển khai chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở, đất sản xuất theo Nghị định số 28/2022/NĐ-CP của Chính phủ; tạo điều kiện về thủ tục đầu tư, sớm phê duyệt các dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, dự án phát triển vùng dược liệu quý để NHCSXH cho vay theo quy định; tiếp tục quan tâm chỉ đạo các đơn vị có liên quan dành một phần nguồn vốn từ ngân sách địa phương ủy thác qua NHCSXH để bổ sung nguồn vốn cho vay hộ nghèo, các đối tượng chính sách xã hội trên địa bàn, trong đó có các đối tượng được thụ hưởng các chính sách tín dụng ưu đãi theo Nghị định số 28/2022/NĐ-CP của Chính phủ.