Chứng khoán 2019: Cuối năm ngắm những mảng màu sáng - tối

Trước tiên, cần tìm ra những nguyên nhân của chữ “khó”, và điều đầu tiên được chỉ ra là sự phân hóa vô cùng khắc nghiệt của thị trường. Sự phân hóa của thị trường không chỉ đến từ từng nhóm cổ phiếu khác nhau, mà ngay trong mỗi nhóm cũng có sự khác biệt rất lớn. Đơn cử như nhóm ngân hàng thì nổi bật nhất chính là trường hợp của VCB khi mà những cổ phiếu cùng ngành khác, dù có tích cực cũng chỉ ăn được đoạn ngắn. Nhưng, dù phân hóa như vậy, với các nhà đầu tư thì chọn đúng cổ phiếu tăng đã chưa chắc ăn, mà còn phải chọn đúng thời điểm, như trường hợp của MWG, trước khi tăng từ hơn 80.000 đồng/CP lên hơn 120.000 đồng/CP, tức là tăng giá khoảng 50%, thì cũng có một giai đoạn điều chỉnh “lên bờ xuống ruộng” trước đó và đó là thử thách rất lớn cho sự kiên nhẫn của nhà đầu tư. Cổ phiếu tăng giá đôi khi tạo ra những câu chuyện hay, kỳ vọng lớn; nhưng cũng có khi chỉ là những lý do thoạt nghe không thật sự thuyết phục, và việc giải mã rồi hành động phụ thuộc hoàn toàn vào nhà đầu tư.

Không loại trừ khả năng những phiên cuối cùng của năm 2019 sẽ xuất hiện những cơ hội mới

Cái “khó” tiếp theo chính là việc hiện nay thị trường đang có nhiều kênh kiếm tiền nên VN-Index tăng hay giảm, nhà đầu tư khôn ngoan vẫn có thể có lãi. Nhưng điểm mấu chốt ở đây là chọn công cụ nào vào thời điểm nào thì lại phụ thuộc vào năng lực và cả sự may mắn của nhà đầu tư. Thí dụ, về mặt nguyên tắc khi nào VN-Index có dấu hiệu giảm thì nhà đầu tư tiến hành short (mở vị thế bán) hợp đồng tương lai (HĐTL) và khi nào có dấu hiệu hồi phục thì long (mở vị thế mua). Nhưng trên thực tế, có khi nhà đầu tư short chưa lãi được bao nhiêu thì VN-Index hay VN30 đã quay đầu, giá HĐTL không giảm như kỳ vọng và cuối cùng tiền lãi có khi không bù đắp (cover) nổi tiền phí và lãi vay; hoặc ngược lại, chưa kịp vui vì long có lãi thì giá của HĐTL lại giảm. Điều tương tự như vậy là với sản phẩm chứng quyền có đảm bảo (CW) đã được HoSE truyền thông, công ty chứng khoán đã chia sẻ rất tốt cho nhà đầu tư về cách thức sử dụng và tạo ra thói quen mới. Chẳng hạn, thay vì “lướt” cổ phiếu cơ sở, nhà đầu tư tiến hành lướt CW với cơ hội (và cả rủi ro) sinh lời rất lớn. Nhưng muốn có lãi CW lại phải “bắt bài” được xu hướng của cổ phiếu cơ sở, và năm 2019 này cũng chỉ CW của FPT, MWG và VCB là lãi đậm nhất. Nhiều kênh thì nhiều cơ hội sinh lời, nhưng rủi ro của việc “đa nhưng không tinh” cũng kèm theo đó và khiến nhà đầu tư cũng phải vã mồ hôi để thích nghi. Và rõ ràng, sử dụng nhiều công cụ, nhiều cách thức khác nhau, tốn nhiều thời gian hơn nhưng lợi nhuận sinh ra không tương ứng, hoặc thậm chí không có lãi khiến cho nhà đầu tư thấm mệt thực sự.

Cũng chính sự mới mẻ này của thị trường cũng có thể khiến những quan điểm cũ thay đổi. Nói đơn cử như chuyện kỳ vọng VN-Index được giữ hoặc được đẩy cuối năm để danh mục nhà đầu tư tổ chức có lãi dù đúng nhưng có khi không dành cho tất cả. Thị trường có thể khó, nhưng một số quỹ đầu tư vẫn lãi lớn, đơn cử như các quỹ mở đầu tư trái phiếu của Baoviet Fund có thể sinh lãi hơn 10%, một số quỹ ngoại có quy mô trung bình cũng lãi rất lớn nhờ lựa chọn cổ phiếu chính xác. Những quỹ này đều ở trạng thái outperform (vượt trội) so với thị trường chung nên diễn biến của VN-Index cũng chỉ là thứ yếu. Thậm chí, có khi VN-Index thấp thì sự vượt trội lại càng ấn tượng hơn. Không loại trừ khả năng những phiên cuối cùng của năm 2019 sẽ tiếp tục khắc nghiệt và như một quy luật chung, thị trường thường khiến nhà đầu phải thực sự mệt mỏi mới xuất hiện những cơ hội mới.