Chứng khoán tuần: Thời của cổ phiếu cơ bản

Mua kết quả kinh doanh – blue-chips trở lại

Thị trường đã đi gần hết tháng 3 và mùa kết quả kinh doanh quý 1 chuẩn bị bắt đầu. Theo thông lệ, thị trường phản ánh trước các kỳ vọng về kết quả kinh doanh và đó cũng là lý do tại sao các cổ phiếu cơ bản được quan tâm trước hết.

Hoạt động đầu cơ vẫn diễn ra ở nhiều cổ phiếu nhỏ, chủ yếu trên cơ sở tin đồn hay yếu tố thị trường thuần túy. Với đa số nhà đầu tư, việc hóng tin đồn không phải là khả năng tốt nên yếu tố rủi ro được quan tâm nhiều hơn. Các cổ phiếu blue-chips được kiểm nghiệm qua nhiều năm trên thị trường thường an toàn hơn và thường là những công ty minh bạch hơn, công bố thông tin sớm hơn.

Sự dịch chuyển của dòng tiền là dấu hiệu nhận thấy rõ nhất trong tuần qua – tuần mà chỉ số HSX30-Index vượt đỉnh dứt khoát hơn nhiều so với VN-Index. Thanh khoản trên thị trường thị trường hiện đang bị ảnh hưởng mạnh từ giao dịch từ các cổ phiếu ROS và FLC. Hai mã này không được xếp vào rổ HSX30 nên tỷ trọng giá trị giao dịch của HSX30 so với toàn thị trường không phản ánh hết sự dịch chuyển này.

Tuần qua, tổng giá trị khớp lệnh của ROS và FLC lên tới 4.343,6 tỷ đồng, chiếm xấp xỉ 20% tổng giá trị khớp lệnh toàn thị trường. Vì thế tỷ trọng bình quân giá trị giao dịch tại rổ VN30 chỉ chiếm khoảng 38% giá trị thị trường. Đây là con số không có gì đáng chú ý. Tuy nhiên nếu bỏ đi các giao dịch quá đặc thù của ROS và FLC thì giá trị của HSX30 tuần qua lại chiếm tới hơn 47% toàn thị trường.

Xét về con số tuyệt đối, các blue-chips trong nhóm HSX30 trong tuần cũng giao dịch trung bình 1.669,4 tỷ đồng/phiên, mức cao nhất trong hơn 1 năm qua, thậm chí còn cao hơn cả mức giao dịch của tuần hai quỹ ETF tái cơ cấu danh mục.

Việc các blue-chips tăng mạnh về giá trị giao dịch bình quân lẫn tỷ trọng giá trị so với thị trường và giá tăng mạnh nhất cũng đủ đảm bảo yếu tố sức mạnh. Rõ ràng là để có được mức tăng giá mạnh lẫn thanh khoản lớn, dòng tiền phải chảy vào với cường độ cao, vì để các blue-chips tăng giá được 1% cũng đã tốn kém gấp nhiều lần tiền bạc so với các cổ phiếu đầu cơ nhỏ.

Thị trường sẽ định giá lại

Mùa kết quả kinh doanh luôn là thời điểm giá cổ phiếu được tái định giá trên thị trường. Yếu tố cơ bản mới - ở đây là kết quả kinh doanh – sẽ làm thay đổi các tiêu chí tài chính cơ bản, ví dụ hệ số giá trên thu nhập (P/E). Ngoài những cổ phiếu được làm giá thì yếu tố P/E luôn có sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư dài hạn theo trường phái cơ bản. Những cổ phiếu có hệ số P/E cao được kỳ vọng sẽ giảm hệ số P/E xuống khi có thêm số liệu quý 1. Những cổ phiếu có hệ số P/E thấp được nhìn nhận như cơ hội mua giá rẻ.

Quả thực thị trường lúc này cũng đang bị nhiễu loạn về hệ số P/E. Ví dụ mức P/E chung của thị trường vào khoảng 16,9 lần đối với HSX và 11,5 lần đối với HNX. Tuy nhiên sàn HSX lại có trên 200 cổ phiếu có P/E thấp hơn 16 lần, tức là dưới mức trung bình của thị trường.

Ngược lại, HSX chỉ có hơn 70 cổ phiếu có hệ số P/E trên 17 lần, tức là cao hơn bình quân thị trường. Những cổ phiếu như ROS có P/E tới trên 160 lần đã khiến mức P/E của thị trường bị méo mó rất nhiều.

Yếu tố bất thường nhất trong kết quả kinh doanh vốn được không ít doanh nghiệp tận dụng để đẩy lợi nhuận lên là hoạt động đầu tư tài chính cũng sẽ được chú ý. Ngoài các doanh nghiệp thật sự tham gia đầu tư tài chính, ví dụ nhóm công ty chứng khoán, các doanh nghiệp sản xuất hay cung cấp dịch vụ mà có khoản đầu tư tài chính lớn thì chủ yếu khoản này được sử dụng như phần bù đắp cho lợi nhuận èo ọt từ hoạt động kinh doanh chính.

Con số tổng hợp lợi nhuận có thể được làm đẹp khi cộng vào doanh thu tài chính, nhưng điều này sẽ không còn khiến nhà đầu tư lóa mắt nữa. Nếu một doanh nghiệp sản xuất không còn kiếm được tiền từ việc sản xuất mà chủ yếu “book” lợi nhuận từ đầu tư tài chính tức là mảng kinh doanh chính đã cạn kiệt. Từ yếu tố cơ bản, doanh nghiệp đó đang hoạt động không bền vững.