Chuyên gia nói gì về thuế giá trị gia tăng đối với phân bón?

Quan điểm thứ nhất đề nghị giữ như quy định hiện hành vì thuế GTGT là thuế gián thu, người chịu thuế GTGT là người tiêu dùng cuối cùng. Việc chuyển phân bón sang chịu thuế suất 5% thì người nông dân (ngư dân) sẽ chịu tác động lớn do giá phân bón sẽ tăng khi có thuế GTGT, dẫn đến tăng giá thành sản phẩm nông nghiệp, trái tinh thần khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn theo Nghị quyết số 19-NQ/TW.

Quan điểm thứ hai thống nhất với nội dung dự thảo Luật và Cơ quan soạn thảo, vì Luật số 71/2014/QH13 đưa phân bón đang từ diện chịu thuế 5% sang diện không chịu thuế GTGT đã tạo ra sự bất cập lớn về chính sách, ảnh hưởng bất lợi cho ngành sản xuất phân bón trong nước trong suốt 10 năm qua. Các doanh nghiệp đã không được hoàn thuế GTGT đầu vào (bao gồm cả chi phí đầu tư mua sắm tài sản), phải hạch toán vào chi phí, làm tăng chi phí và giá thành sản xuất, giá bán không thể cạnh tranh với phân bón nhập khẩu đang từ chịu thuế chuyển sang được miễn thuế. Sự bất cập về cơ chế cần được đưa trở lại đúng quỹ đạo của thuế GTGT.

Vậy quan điểm của các chuyên gia pháp luật về vấn đề này như thế nào?

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh:

Phải bảo vệ người nông dân, hài hòa lợi ích các bên

Theo báo cáo, hiện nay 73% phân bón đã được chúng ta sản xuất trong nước, bây giờ đang từ 0% đánh thuế GTGT 5% thì đây là thuế gián thu, cuối cùng người nông dân phải chịu giá trị đầu vào.

Trong trường hợp đưa lên 5% thì doanh nghiệp sản xuất phân bón được khấu trừ 5% này, có tác dụng cạnh tranh giữa doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước với phân bón nhập khẩu. Chúng ta có chính sách quay trở lại giảm giá phân bón trong nước, nhưng thực tế rất khó thực hiện vấn đề này, cuối cùng người nông dân của chúng ta phải chịu ảnh hưởng do giá phân bón sẽ tăng lên, như thế không thực hiện đúng quy định tại Nghị quyết 19.

Quan điểm của tôi là phải bảo vệ người nông dân, giữ hài hòa giữa các lợi ích. Nếu giữ thuế 0% thì giá phân bón trong nước không tăng, người nông dân không bị ảnh hưởng.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang:

Áp thuế 0% nhưng doanh nghiệp vẫn sẽ được hoàn thuế

Theo quy định của luật hiện hành, mặt hàng phân bón không chịu thuế, chứ không phải là thuế suất 0% do không chịu thuế, do đó không có để khấu trừ hoàn thuế đầu vào. Bây giờ doanh nghiệp đề nghị áp thuế 5% để lấy trong phần 5% đó hoàn thuế cho doanh nghiệp, với lý do chúng ta sẽ giảm giá thành và từ đó giảm giá bán cho người nông dân.

Chúng tôi xem lại toàn bộ báo cáo đánh giá tác động, hiện nay và nhận thấy nếu chúng ta đánh thuế 5% thì mỗi một năm nhà nước sẽ thu khoảng 5.700 tỷ đồng, trong đó hoàn thuế cho doanh nghiệp khoảng 1.500 tỷ đồng, ngân sách nhà nước được 4.200 tỷ đồng, bây giờ thu của người sử dụng phân bón 5.700 tỷ mà bảo giảm được giá bán, tôi thấy không thuyết phục. Vấn đề ở chỗ là Nhà nước thu được 4.200 tỷ đồng, doanh nghiệp lại được hoàn từ ngân sách nhà nước 1.500 thu của người nông dân mà lại bảo là giảm giá bán?. Đề nghị phải đánh giá rất sát chỗ này bởi vì giá thành với giá bán là hoàn toàn khác nhau. Giá bán phụ thuộc vào thế giới, mặc dù mặt hàng phân bón của chúng ta chiếm lĩnh tới 73% thị trường trong nước tuy nhiên thị trường Việt Nam đã liên thông với thị trường thế giới, do đó tôi đề nghị đánh giá phải rất cụ thể.

Chúng tôi có đề xuất một phương án là áp thuế 0% nhưng doanh nghiệp sẽ được hoàn thuế. Tuy nhiên, có một số chuyên gia cho rằng áp thuế 0% chỉ đối với hàng xuất khẩu, về mặt lý thuyết là như thế. Nếu như chúng ta áp thuế 0% thì doanh nghiệp vẫn được hoàn thuế từ ngân sách nhà nước, tức là ngân sách nhà nước mất khoảng 1.500 tỷ đồng/năm, theo tốc độ tăng có thể lên đến 2.000 tỷ nhưng vấn đề ở chỗ là giá bán cho người nông dân không tăng và ổn định được. Cách này cũng phù hợp với các nghị quyết của Đảng về tam nông là nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký Liên đoàn TM&CN Việt Nam:

Áp dụng thuế suất 5% với phân bón là chính sách rất quan trọng

Trong thời gian vừa qua, chính sách miễn thuế, không tính thuế đối với phân bón và nhiều hàng hóa vật tư nông nghiệp khác tưởng như là ưu đãi nhưng thực ra tạo ra một gánh nặng rất lớn cho ngành hàng trong nước.

Hiện nay chi phí sản xuất phân bón, các khoản thuế GTGT nằm trong chi phí để sản xuất ra phân bón đã cao hơn 5%, bình quân có thể nằm 6% đến 8% tùy doanh nghiệp. Như vậy, bản thân chúng ta sản xuất ra phân bón đã chứa GTGT nhưng lại không không được hoàn thuế. Trong khi đó nếu phân bón nước ngoài nhập vào Việt Nam người ta có chính sách miễn thì họ không phải chịu thuế VAT này, cho nên phân bón sản xuất trong nước rất khó cạnh tranh với phân bón nước ngoài. Với năng lực sản xuất dư thừa trên thế giới hiện tại thì thời gian tới sẽ cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Chúng tôi cũng chia sẻ với quan điểm rằng có thể lo ngại là việc áp thuế 5% cho phân bón có thể làm chi phí phân bón tăng, nhưng thực ra dưới góc nhìn chúng tôi chưa hẳn tăng. Bởi vì, năng lực sản xuất phân bón của chúng ta rất lớn, nên nếu áp dụng thuế 5% có nghĩa là nhập khẩu vào cũng chịu 5% và trong nước thì chi phí sản xuất giảm, như vậy phân bón trong nước có cơ sở để đáp ứng và thậm chí có thể chiếm lĩnh được thị trường. Đây cũng là một bài toán căn cơ phải tính toán để chúng ta vừa tự chủ được năng lực sản xuất phân bón và vừa giữ được ngành sản xuất phân bón trong nước.

Chúng tôi nhất trí với quan điểm của Ban soạn thảo là phân bón chịu thuế 5% nhưng điều này không có nghĩa sẽ làm giá phân bón tăng.