Cơ hội vàng cho xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang Anh

Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Anh đã tăng trưởng liên tục kể từ khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực

Sau 3 năm thực thi, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVFTA) đã mang lại nhiều kết quả tích cực cho xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam. Đặc biệt, từ ngày 15/12/2024, việc Anh chính thức tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam, đặc biệt là ngành cá ngừ, với những ưu đãi về thuế quan và quy tắc xuất xứ.

Theo báo cáo của Ủy ban về Độc tính của Hóa chất trong Thực phẩm, Sản phẩm Tiêu dùng và Môi trường của Vương quốc Anh (COT), trung bình mỗi người dân Anh tiêu thụ khoảng 217g thủy sản mỗi tuần, trong đó các loại cá béo (chưa tính cá ngừ đóng hộp) chiếm khoảng ¼, tương đương hơn 50g/người/tuần. Đáng chú ý, sau đại dịch Covid-19, người tiêu dùng Anh có xu hướng ưa chuộng các sản phẩm thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp do tính tiện dụng.

Cá ngừ hiện là mặt hàng thủy sản bán lẻ lớn thứ ba tại Anh, chỉ sau cá hồi và cá tuyết. Theo thống kê của cơ quan Seafish, 69% lựa chọn của người dân Anh trong nhóm thủy sản đóng hộp là các sản phẩm cá ngừ. Ngoài ra, các sản phẩm chế biến từ cá ngừ như salad, sốt phủ, bánh mì kẹp cũng rất được ưa chuộng. Người tiêu dùng Anh không chỉ quan tâm đến chất lượng và nguồn gốc sản phẩm mà còn chú trọng đến yếu tố bền vững, lao động và môi trường trong chuỗi cung ứng.

Hiện nay, các nhà cung cấp cá ngừ lớn nhất cho thị trường Anh bao gồm Ecuador (chiếm 29% thị phần), Mauritius (13%), Seychelles (11%), Ghana (10%) và Tây Ban Nha (6%). Trong khi đó, các quốc gia Đông Nam Á như Philippines (7%), Indonesia (2%), Thái Lan (6%) và Việt Nam (1,4%) cũng đang dần khẳng định vị thế.

Theo số liệu từ Cục Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cá ngừ sang Anh đã tăng trưởng mạnh mẽ kể từ khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực. Năm 2021, giá trị xuất khẩu đạt 5,1 triệu USD, đến năm 2024 con số này đã tăng lên 7,9 triệu USD, tăng 54%. Dự kiến năm 2025, xuất khẩu cá ngừ sang Anh sẽ tiếp tục tăng 24% so với cùng kỳ.

Một điểm đáng chú ý trong Hiệp định CPTPP là các sản phẩm cá ngừ chế biến và đóng hộp của Việt Nam sẽ được giảm thuế từ 20% xuống 0% theo lộ trình 7 năm. Trong khi đó, Hiệp định UKVFTA hiện chỉ áp dụng mức thuế 0% cho hạn ngạch 11.500 tấn. Điều này tạo ra lợi thế cạnh tranh lớn cho cá ngừ Việt Nam trong dài hạn.

Theo các chuyên gia, cả CPTPP và UKVFTA đều là những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đòi hỏi doanh nghiệp xuất khẩu phải nâng cao năng lực nội tại. Quy tắc xuất xứ trong CPTPP là yếu tố then chốt giúp các sản phẩm cá ngừ Việt Nam có lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, việc Anh gia nhập CPTPP cũng đồng nghĩa với việc các đối thủ cạnh tranh như Ecuador và Trung Quốc sẽ gia tăng sức ép.

Để tận dụng cơ hội này, ngành cá ngừ Việt Nam cần có những động lực phát triển mạnh mẽ hơn. Đối với ngư dân, cần có chính sách hỗ trợ để họ tuân thủ các quy định pháp luật, đồng thời khuyến khích khai thác xa bờ và tái đầu tư. Đối với doanh nghiệp, việc cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính và chủ động nguồn nguyên liệu sẽ là yếu tố quyết định để nâng cao năng lực cạnh tranh.