CPI giảm mạnh, nhưng chưa thể mừng!

CPI tháng Tư giảm 1,54%, thấp nhất trong nhiều năm

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4/2020 giảm 1,54% so với tháng trước, là mức thấp nhất trong giai đoạn 2016-2020. Nhờ đó tính chung 4 tháng đầu năm, CPI giảm 1,21%, còn so với cùng kỳ năm trước, CPI cũng chỉ còn tăng 2,93%, giảm nhẹ so với mức 2,95% của tháng trước đó. Đặc biệt CPI bình quân so với cùng kỳ năm trước giảm tốc khá mạnh từ mức 5,56% của 3 tháng đầu năm về còn 4,9% trong 4 tháng đầu năm.

Thế nhưng nhìn lại diễn biến giá cả trong tháng qua vẫn thấy gợn lên nhiều yếu tố rất đáng phải quan tâm. Thứ nhất, mặc dù CPI giảm, nhưng nhóm hàng ăn vẫn tăng khá mạnh tới 0,66% (trong đó lương thực tăng 2,09%; thực phẩm tăng 0,62%). Trong bối cảnh thu nhập của người dân sụt giảm do ảnh hưởng vì dịch bệnh, việc giá lương thực - thực phẩm tăng cao đã ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống của người dân do đây đều là những mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách chi tiêu hàng tháng.

Ảnh minh họa

Đáng nói hơn cả là nguyên nhân dẫn đến sự tăng giá này. Chẳng hạn như lương thực, theo Tổng cục Thống kê, nguyên nhân khiến giá lương thực tăng chủ yếu do nhu cầu tiêu dùng, dự trữ gạo của người dân và giá gạo xuất khẩu tăng, giá gạo tháng 4 tăng 2,51% so với tháng trước.

Thế nhưng nếu chỉ nhu cầu tiêu dùng và tích trữ gạo của người dân có khiến giá gạo tăng mạnh như vậy, nhất là khi lúa gạo năm nay được mùa. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, sau khi đáp ứng đủ nhu cầu trong nước, sản lượng gạo xuất khẩu dự kiến là 6,5 - 6,7 triệu tấn gạo. Được mùa sao giá vẫn tăng?

Trên thực tế, xuất khẩu gạo tăng khá mạnh trong những tháng đầu năm, một phần cũng do giá xuất khẩu tăng. Thậm chí tình trạng đổ xô xuất khẩu còn được thể hiện rõ trong tháng 4 khi không ít doanh nghiệp khai khống để đăng ký hạn ngạch xuất khẩu gạo để rồi sau đó mới hối hả mua gom. Đó có thể là nguyên nhân đẩy giá gạo trong nước tăng.

Hay như với giá thịt lợn, mặc dù theo tính toán giá thành sản xuất lợn hơi chỉ vào khoảng 43.000-45.000 đồng/kg. Thế nhưng hiện giá thịt lợn hơi vẫn cao ngất ngưởng, lên tới 93.000 – 95.000 đồng/kg và người tiêu dùng vẫn phải mua thịt lợn với giá 160.000 – 180.000 đồng/kg. Sự bất cập này dù đã được nói đến nhiều và Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã nhiều lần chỉ đạo giảm giá lợn hơi xuống còn trên 60.000 đồng/kg, thế nhưng tình hình vẫn không hề được cải thiện.

Quay trở lại với diễn biến CPI, vấn đề đáng quan tâm nữa là xu hướng giảm của CPI là thiếu bền vững, chủ yếu do dịch bệnh làm suy giảm nhu cầu. Theo đó việc nhiều nước trên thế giới áp dụng lệnh phong tỏa và giãn cách xã hội nhằm ngăn chặn sự lây lan của dịch Covid-19 đã đẩy giá dầu thế giới lao dốc không phanh, thậm chí có thời điểm giá dầu WTI còn rơi xuống mức âm. Giá xăng dầu trong nước vì thế cũng liên tục được điều chỉnh giảm, kéo nhóm giao thông giảm tới 13,86%, tác động làm CPI chung giảm 1,18%; giá gas cũng giảm 19,74%, làm CPI chung giảm 0,24%... Bên cạnh đó, giá của nhiều mặt hàng phi lương thực, thực phẩm cũng giảm khi người dân thực hiện các biện pháp giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19 theo chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ.

Điều đó cho thấy xu hướng đà giảm của CPI trong tháng có thể nhanh chóng đảo chiều khi cầu trong nước và thế giới phục hồi. Trên thực tế, hiện giá xăng dầu thế giới đang có xu hướng tăng trở lại sau khi OPEC và các nước đồng minh bắt đầu thực thi thỏa thuận cắt giảm sản lượng, trong khi nhu cầu cũng dần phục hồi cùng với sự mở cửa trở lại của nhiều nền kinh tế, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc.

Trong nước, hiện dịch bệnh đã cơ bản được khống chế và Chính phủ cũng đang nỗ lực tái khởi động lại nền kinh tế. Tổng cầu trong nền kinh tế vì thế sẽ dần phục hồi, đặc biệt cầu tiêu dùng được dự báo có thể tăng nhanh trở lại khi tâm lý lo ngại dịch bệnh của người dân đã được giải tỏa. Tất cả những điều đó sẽ tạo sức ép lớn đến giá cả trong nước trong thời gian tới.

Trong khi đó, mặc dù giảm tốc khá mạnh, song mức tăng 4,9% của CPI bình quân vẫn là mức tăng cao nhất trong giai đoạn 2016-2020. Điều đó cho thấy chưa thể chủ quan với bài toán lạm phát và để có thể kiểm soát lạm phát ở mức 4% như mục tiêu đã đề ra, cần sự vào cuộc của tất cả các bộ, ngành, địa phương; trong đó các biện pháp kiểm soát thị trường cũng vô cùng quan trọng, nhất là với các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu như lương thực, thực phẩm.