Cuộc thi viết thư quốc tế UPU: Chắp cánh những ước mơ

Ngoài ra, Ban tổ chức còn trao 3 giải Nhì, 5 giải Ba, 30 giải Khuyến khích, 61 giải Cây bút Triển vọng; 2 giải dành cho các thí sinh là người khuyết tật. Các em đoạt giải Nhất, Nhì được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trao tặng Huy hiệu Tuổi trẻ sáng tạo.

Cuộc thi viết thư quốc tế UPU do Liên minh Bưu chính Thế giới (UPU) phát động lần đầu tiên năm 1971, Việt Nam bắt đầu tham gia từ năm 1987. Mục đích của cuộc thi là nhằm phát triển khả năng viết văn của thiếu nhi, làm phong thú thêm sự tinh tế trong tư duy và góp phần thắt chặt tình hữu nghị giữa các dân tộc.

Các em đoạt giải Nhất, Nhì được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trao tặng Huy hiệu Tuổi trẻ sáng tạo

Suốt 35 năm qua, cuộc thi viết thư quốc tế UPU đã trở thành sân chơi của học sinh từ 9 đến 15 tuổi trên khắp cả nước. Những chủ đề rộng mở của các cuộc thi viết thư quốc tế đã mở ra khoảng không gian bao la để các em thả trí tưởng tượng cũng như những mơ ước của mình. Thế nhưng, có điều, những năm gần đây, nhiều nhà trường đã biến sân chơi này thành nơi để “ghi điểm” thành tích, nên bằng cách này hay cách khác đã bắt tất cả các em viết thư - thậm chí viết theo “thư mẫu” - để đủ số lượng, đạt phong trào.

Là thành viên Ban giám khảo cuộc thi UPU hơn 20 năm nay, nhà văn Lê Phương Liên cho rằng, cuộc thi UPU đã hấp dẫn các em học sinh tham gia đông đảo chính là nhờ chủ đề cuộc thi hàng năm. “Cuộc thi viết thư quốc tế UPU chính là một hành trình hội nhập tư duy quốc tế của trẻ em Việt Nam”, nhà văn Lê Phương Liên nói và thêm rằng, “việc đi tới các giải quốc tế để khẳng định khả năng viết văn của thiếu nhi Việt Nam trên diễn đàn UPU là quan trọng”.

Đồng quan điểm, nhà văn Phong Điệp cho biết: Cuộc thi viết thư quốc tế UPU thực sự là một diễn đàn ý nghĩa dành cho các em học sinh. Bởi ở đây các em được trình bày suy nghĩ, ý kiến, thậm chí đưa ra các ý tưởng, đề xuất của mình cho các vấn đề lớn của nhân loại. “Mặc dù ngồi ghế giám khảo của cuộc thi quốc tế UPU từ năm 2010 đến nay nhưng năm nào tôi cũng háo hức, hồi hộp mong chờ được đọc những bài viết của các em”, nhà văn Phong Điệp chia sẻ.

Cho rằng cách ra đề theo lối mở của các cuộc thi viết thư UPU là “rất hay”, nhà văn Phong Điệp nhấn mạnh: “Không ít người lớn vẫn có quan niệm “trẻ con thì biết gì về các vấn đề quốc gia đại sự mà nêu ý kiến”. Với cách nghĩ như vậy, chúng ta đang đánh mất đi cơ hội của chính mình, là được lắng nghe tiếng nói của trẻ em. Khi trực tiếp đọc các lá thư mà học sinh cả nước gửi về dự thi, tôi thực sự rất nể phục các em. Các em thể hiện sự nghiêm túc, thể hiện ý thức trách nhiệm của những công dân nhỏ tuổi đối với những vấn đề diễn ra xung quanh mình. Thông qua những bài viết của mình, thuyết phục ngược chúng tôi rằng: các em sẵn sàng và có đầy đủ khả năng vượt qua những thử thách như vậy. Hãy trao cơ hội cho các em. Qua mỗi cuộc thi, mỗi lần đương đầu với các đề tài hóc búa là một lần các em được rèn luyện tư duy, bản lĩnh, sự sáng tạo của bản thân. Và cá nhân tôi thực sự bị các em chinh phục”.

Tuy nhiên, quan sát các cuộc thi viết thư UPU thời gian qua vẫn nhận ra ít nhiều có tính “phong trào” và “bệnh thành tích” đã len lỏi ở nhiều nhà trường khi dường như ép buộc học sinh các khối lớp phải tham gia. Trước thực tế này, nhà văn Phong Điệp chia sẻ: Để các em tham gia tự nguyện, tham gia nhiệt tình với cuộc thi này các thầy cô giáo cùng với nhà trường cần có cách tuyên truyền vận động khác hiệu quả hơn. Ví dụ như đề thi năm nay, có thể tổ chức những buổi học ngoại khóa tìm hiểu về khủng hoảng khí hậu. Các em hiểu gì về điều này và theo các em chúng ta cần phải làm gì. Từ sự khơi gợi như vậy, tôi tin các em sẽ hứng thú với cuộc thi viết thư UPU quốc tế. Và không chỉ riêng với cuộc thi này mà với các môn học khác, chúng ta cũng cần có những cách thức để khơi gợi sự hào hứng của các em, giúp các em hăng say học tập, tìm hiểu. Việc dậy và học khi đó mới thực sự phát huy được tác dụng.

Trong khi đó, nhà văn Lê Phương Liên nhìn nhận: Có lẽ “bệnh thành tích”, “bệnh hình thức” đã trở thành căn bệnh kinh niên khó chữa trong tâm lý của nhiều người. “Bệnh” của người lớn mà trẻ em là nạn nhân. Ban sơ khảo đã mất rất nhiều thời gian để đọc, loại những bài chép theo “thư mẫu”. Khi chấm bài những “sao chép tinh vi” đều được ban giám khảo phát hiện ra ngay. Thật là một sự lãng phí lớn về thời gian, công sức và cả áp lực tâm lý với những em bé “bị” viết thư UPU.

Theo bà Liên, tinh thần của cuộc thi là mời gọi trẻ em dự thi thoải mái vô tư. Hãy coi đây là một “sân chơi”. Viết thư UPU là tập “viết chơi” một bức thư theo chủ đề có ý nghĩa toàn cầu. Để cuộc thi viết thư quốc tế UPU ngày càng hấp dẫn học sinh hơn, nhà văn Lê Phương Liên cho rằng, điều cần thay đổi chính là việc tổ chức thi ở Việt Nam. “Bên cạnh những phần thưởng hấp dẫn, chúng ta rất nên tạo dựng tâm lý tham gia dự thi thoải mái cho học sinh. Cần chấm dứt hoàn toàn hiện tượng “thư mẫu” và để các em học sinh tự do thảo luận đưa ra những ý tưởng độc đáo. Tôi nghĩ rằng ở khắp nơi sẽ có nhiều sáng kiến hay vượt ra ngoài trí tưởng tượng của người lớn”, nhà văn Lê Phương Liên tin tưởng.