Dấu ấn và kỳ vọng dòng phim độc lập

Theo giới chuyên môn, phim độc lập còn gọi là phim vị nghệ thuật, do một người hoặc một nhóm người tự sản xuất không vì lợi nhuận, không có công ty chủ quản, với chi phí thấp, công nghệ đơn giản. Trước đây, người ta gọi là “phim tác giả”, nhưng từ này rất khó hình dung bởi không có phim nào là khuyết danh. Đúng như tên gọi, phim độc lập thể hiện tính độc lập về nội dung, tư tưởng, độc lập về tiêu chí nghệ thuật, độc lập về tài chính trong từng tác phẩm.

Nhắm mắt thấy mùa hè - một bộ phim độc lập Việt gần đây được khán giả yêu mến

Trên thế giới, phim độc lập phát triển sớm và có không ít tác phẩm nổi tiếng đã giành được các giải thưởng danh giá. Tại Việt Nam, tuy mới phổ biến và phát triển trong khoảng hơn 15 năm nay nhưng dòng phim độc lập đã có nhiều tác phẩm tạo hiệu ứng tích cực trong và ngoài nước.

Điển hình phim Nhắm mắt thấy mùa hè (đạo diễn Cao Thuý Nhi) dự Liên hoan phim quốc tế Hà Nội 2018. Bộ phim này có cốt truyện nhẹ nhàng, chậm rãi, là một hành trình của người con lên đường đi tìm cha mình thất lạc bấy lâu nay và những sự kiện xảy ra trong thời gian đó.

Tác phẩm điện ảnh này còn như tiếng lòng dành cho những người con thiếu thốn tình thương của đấng sinh thành, cho những người làm cha mẹ bất đắc dĩ phải rời xa con cái, qua đó tạo nên những cảm xúc chân thành, lắng đọng đối với người xem, khiến bạn nhung nhớ mãi một nước Nhật bình yên nên thơ ngay cả khi phim đã kết thúc.

Năm qua, Nhắm mắt thấy mùa hè đã giành giải thưởng Spotlight Award (Bộ phim tiêu điểm) tại Liên hoan phim Việt Nam ở Mỹ và gần nhất, diễn viên Phương Anh Đào - nữ diễn viên chính được vinh danh “Nữ diễn viên xuất sắc nhất” Liên hoan phim quốc tế Hà Nội 2018.

Trước đó, phim độc lập của Việt Nam ghi điểm khi Vị – một dự án phim dài độc lập đầu tay của đạo diễn trẻ Lê Bảo nhận giải “Dự án triển vọng nhất” ở liên hoan phim quốc tế Singapore. Phim là câu chuyện về Bassley - một cầu thủ bóng đá người Nigeria, lăn lộn với đủ nghề nghiệp để mưu sinh tại TP. Hồ Chí Minh chờ ngày đoàn tụ với vợ con.

Cùng với đó là dự án phim độc lập Culi không bao giờ khóc của Phạm Ngọc Lân tham dự giải thưởng L'Atelier thuộc Liên hoan phim quốc tế Cannes nhằm hỗ trợ quá trình sản xuất của những dự án điện ảnh nghệ thuật nổi bật của các đạo diễn trẻ từ nhiều nước trên thế giới. Culi không bao giờ khóc có cốt truyện về một người vợ Việt lặn lội sang châu Âu để đưa xác chồng là nhân viên bảo vệ của một vườn thú về. Vườn thú này rơi vào cảnh phá sản, chỉ còn duy nhất một con Culi. Bộ phim truyền tải nhiều thông điệp ý nghĩa và cảm xúc khó quên tới khán giả.

Tạo được tiếng vang trên trường quốc tế trong dòng phim độc lập Việt cũng cần nhắc đến Đập cánh giữa không trung (đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp). Bộ phim này từng giành cú ăn ba tại Liên hoan phim quốc tế Fribourg, Thụy Sĩ. Ngoài ra, Đập cánh giữa không trung còn giành giải “Phim hay nhất” tại Tuần phê bình phim quốc tế Venice danh giá.

Theo các nhà làm phim trên thế giới, Đập cánh giữa không trung đã thoát ra khỏi những lối mòn nhàm chán, đưa đến những thông điệp thẳng thắn đáng ngạc nhiên về đời sống tình dục và tuổi vị thành niên ở Việt Nam. Bộ phim rõ ràng trong cách dàn cảnh, khéo léo khi sử dụng các hình ảnh và chính xác trong việc nắm bắt các chi tiết để xoáy sâu vào tính khắc nghiệt của cuộc sống của một thành phố lớn.

Bên cạnh đó, Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng (đạo diễn Nguyễn Thị Thắm) – phim độc lập “made in Việt Nam” đã đến với nhiều liên hoan phim tại Pháp, Mỹ, Indonesia, Lào, Myanmar, Đài Loan... Vượt qua hàng trăm tác phẩm đến từ nhiều quốc gia trong khu vực, Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng đoạt giải “Special Mention” tại Liên hoan Phim tài liệu Đông Nam Á Chopshots nổi tiếng.

Bộ phim tài liệu được đánh giá cao bởi là cảnh đời và tiếng lòng của những người đồng tính - chuyển giới mang nghiệp cầm ca, lấy việc mua vui cho công chúng làm sinh kế. Đằng sau ánh đèn sân khấu là bao nỗi đau vì bị ngược đãi, miệt thị, khinh rẻ; nỗi sợ vì những đe dọa hành hung, cướp bóc rình rập sau mỗi đêm diễn… nhưng họ vẫn vượt qua tất cả để sống với lý tưởng, đam mê của mình.

Ngoài các bộ phim độc lập kể trên, các tác phẩm cùng thể loại như Chơi vơi (Bùi Thạc Chuyên), Nước (Nguyễn Võ Nghiêm Minh), Bi, Đừng sợ! (Phan Đăng Di), Cha và con và (Lương Đình Dũng)... cũng là những tác phẩm để lại nhiều dấu ấn với khán giả trong và ngoài nước.

Có thể nói, trong giai đoạn phim tư nhân đang rơi vào khủng hoảng giữa tính giải trí và tính nghệ thuật, thì phim độc lập với nhiều tác phẩm ấn tượng nói trên chính là “điểm sáng” của điện ảnh Việt. Phim độc lập với tiêu chí đề cao sự sáng tạo nghệ thuật thực sự nhưng phải được sản xuất với kinh phí thấp sẽ là một hướng đi cần thiết cho sự phát triển của điện ảnh nước ta hiện nay và trong tương lai.