Giải thưởng Dế Mèn: Tạo sức bật sáng tạo nghệ thuật cho thiếu nhi

Nhiều ý kiến cho rằng, ngay từ tên gọi Dế Mèn, giải thưởng đã hàm chứa nhiều ý nghĩa và gần gũi. Bởi “Dế Mèn” mang nhiều ký ức đẹp về tuổi thơ gắn với ruộng đồng rơm rạ ở miền thôn quê của Việt Nam. Đó có thể là chú Dế Mèn can trường mang giấc mơ về thế giới đại đồng trong “Dế mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài, nhưng cũng có thể là chú Dế Mèn nghệ sĩ vô tư hát trong đêm khuya trong “Thằng Cuội” của nhạc sĩ Lê Thương: Các con dế mèn suốt trong đêm khuya/ Hát xẩm không tiền nên nghèo xác xơ/ Đền công cho dế nỉ non/ Trời cho sao chiếu ngàn muôn. Hoặc trong tác phẩm “Thư gửi bạn Chile” của nhà thơ Trần Đăng Khoa: Ao trường vẫn nở hoa sen/ Bờ ao vẫn chú Dế Mèn vuốt râu, đó là chú Dế Mèn bản lĩnh, hiên ngang như người dân đất Việt trong chiến tranh khốc liệt.

Hình tượng chú Dế Mèn do họa sĩ Thành Chương vẽ năm 2007, được chọn để thiết kế logo cho giải thưởng

Theo Ban tổ chức Dế Mèn (Báo Thể thao & Văn hóa), giải thưởng hướng tới tiêu chí là các sáng tác, trình diễn nghệ thuật, giải trí xuất sắc dành cho thiếu nhi và các sản phẩm do chính thiếu nhi sáng tác. Tác phẩm tham gia thuộc các lĩnh vực: văn học, điện ảnh, âm nhạc, mỹ thuật, sân khấu, nhiếp ảnh, truyện tranh, trò chơi... Ở mùa giải đầu tiên, giải Dế Mèn nhận các sáng tác được thực hiện từ đầu năm 2019 đến ngày 7/9/2020. Giải thưởng xét đến cả những sáng tác, màn trình diễn đã hoàn thiện nhưng chưa công bố; sáng tác của người nước ngoài. Ban tổ chức không quy định độ tuổi tác giả. Lễ trao giải sẽ được tổ chức vào dịp Tết Trung thu 2020. Ban tổ chức sẽ trao một giải thưởng lớn “Hiệp sĩ Dế Mèn” và các tặng thưởng “Khát vọng Dế Mèn” cho những sáng tác, nghệ thuật nổi bật trong năm. Giải thưởng nhằm khích lệ các sáng tác, trình diễn nghệ thuật của thiếu nhi hoặc vì thiếu nhi. Đây là những lĩnh vực còn thiếu vắng các giải thưởng uy tín, đáp ứng nhu cầu phát triển thế hệ tương lai của đất nước.

Tham gia thẩm định những sáng tác dự giải Dế Mèn là những văn nghệ sĩ có chuyên môn, giỏi nghề và đến từ đa dạng các lĩnh vực. Theo đó, Hội đồng giám khảo của Giải thưởng có nhà văn Nguyễn Quang Thiều (Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam), nhà thơ Trần Đăng Khoa (Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam); nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha; họa sĩ Thành Chương; đạo diễn Nguyễn Phi Phi Anh; họa sĩ truyện tranh Lê Linh và nhà báo Lê Xuân Thành - Tổng biên tập báo Thể thao & Văn hóa, Trưởng Ban tổ chức Giải thưởng. Với những tên tuổi này, nhiều người tin rằng các sáng tác đến với Dế Mèn sẽ được những “con mắt xanh” tinh tường thẩm định “đúng và trúng”, qua đó tôn vinh được tác phẩm mới lạ, hấp dẫn hướng tới các em nhỏ.

Theo nhà thơ Trần Đăng Khoa, thành viên Hội đồng giám khảo, giải thưởng Dế Mèn sẽ tạo ra phong trào rộng khắp trong xã hội, mở đầu cho một mỹ tục kéo các tác giả, các độc giả đến với thiếu nhi, vì thiếu nhi. Trên thực tế, thời gian qua, trong thời đại bùng nổ công nghệ giải trí, việc tìm kiếm những sáng tác, trình diễn nghệ thuật - giải trí giàu giá trị Chân - Thiện - Mỹ để nuôi dưỡng tâm hồn các em thiếu nhi đang là nỗi trăn trở lớn của toàn xã hội. Không khó để nhận thấy, dù có nhiều tác phẩm, chương trình cho thiếu nhi nhưng chưa tạo được dấu ấn và sức lan tỏa. Đặc biệt trong lĩnh vực văn học, âm nhạc; chúng ta còn thiếu các tác phẩm sáng tác mới chất lượng so với những tác phẩm trước kia. Dù đã lấm bụi thời gian nhưng nhiều ca khúc, truyện, thơ... cho thiếu nhi hàng chục năm trước vẫn được các em nhỏ ngày nay yêu thích, thuộc nằm lòng.

Nhiều văn nghệ sĩ chia sẻ, việc giải thưởng Dế Mèn ra đời trong thời điểm này có nhiều ý nghĩa. Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, việc xây dựng giải thưởng Dế Mèn bắt nguồn từ ý thức mang lại một đời sống tinh thần sâu thẳm nhất, trong sáng nhất, quyến rũ nhất cho những đứa trẻ. Đừng nghĩ rằng đây chỉ là một giải thưởng mà hãy nghĩ rằng đây là một ý thức, một thái độ, một hành động của chúng ta đối với tương lai của mình. Có cùng quan điểm, nhà văn Phong Điệp hy vọng giải thưởng Dế Mèn sẽ thắp lên ngọn lửa mà ở đó không chỉ trẻ em mà cả người lớn cùng chung tay chung sức để có môi trường tốt phát huy năng lực của mình. Đó không chỉ là nơi kêu gọi sự quan tâm của cộng đồng mà còn là nơi phát hiện và tôn vinh tài năng của trẻ em. Giải thưởng ấy có thể khơi gợi niềm đam mê và cũng có thể là định hướng tương lai để các em phát triển năng lực của mình tốt hơn.

“Tài năng trẻ như những mầm cây ở trong đất, nếu không bật lên thì rất uổng phí. Và tôi chờ đợi Dế Mèn để giúp những mầm cây ấy bật lên từ đất, vươn thành những cây cổ thụ cho tương lai” – nhà văn Phong Điệp nhấn mạnh.