Không chủ quan dù suy giảm kinh tế chưa tới gần

	Tăng trưởng sẽ cán đích dù nhiều thách thức
	Nỗi lo nợ công
	IMF: Kinh tế Việt Nam đã có những bước phát triển tích cực và nổi bật

Mặc dù còn có những nhận định khác nhau về việc Việt Nam có chuẩn bị rơi vào chu kỳ suy giảm tăng trưởng hay không, song qua trao đổi với Thời báo Ngân hàng, các chuyên gia đều khuyến nghị, nền kinh tế cần gấp rút tiến hành tái cơ cấu, nâng cao sức chống chịu để sẵn sàng ứng phó trước các biến động khó lường.

Nền kinh tế cần gấp rút tiến hành tái cơ cấu, nâng cao sức chống chịu để sẵn sàng ứng phó trước các biến động khó lường

Ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư:

Rủi ro suy giảm kinh tế không lớn như các chu kỳ trước

Hiện có một số ý kiến cảnh báo về nguy cơ khủng hoảng kinh tế chu kỳ 10 năm. Qua nghiên cứu chúng tôi thấy rằng trước đây khủng hoảng chủ yếu xuất phát từ khu vực tài chính, tiền tệ, bất động sản. Tuy nhiên khu vực này gần đây vẫn đang nằm trong tầm kiểm soát nhờ thanh khoản tốt, thị trường chứng khoán đã hạ nhiệt, thị trường bất động sản không còn quá nóng, tín dụng bất động sản được kiểm soát hiệu quả… cho thấy không có nguy cơ gây ra khủng hoảng.

Mặc dù hiện căng thẳng thương mại có dấu hiệu lan rộng, tuy nhiên vẫn còn ý kiến khác nhau về thách thức và cơ hội. Việt Nam có thể tận dụng gia tăng xuất khẩu và nhập khẩu hàng hoá giá rẻ, nhưng lại tác động tới thương mại toàn cầu, cạnh tranh gia tăng ảnh hưởng tới các nước đang phát triển, do vậy cần theo dõi chặt chẽ và nghiên cứu đối sách phù hợp.

Dự báo tình hình kinh tế thế giới ở mức khá, song nhiều chuyên gia cảnh báo kinh tế thế giới khó duy trì được đà này trong năm 2019 và có tác động lớn tới các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Do vậy cần dự phòng trước các phương án để có phương án tăng trưởng hợp lý và cần thiết, trong đó tập trung tái cơ cấu, tăng sức chống chịu trước các biến động khó lường.

TS. Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội:

Tái cơ cấu chậm làm giảm sức đề kháng

Khi nghiên cứu về chu kỳ suy giảm kinh tế, chúng ta thường lấy dẫn chứng từ cuộc khủng hoảng tài chính của Thái Lan vào năm 1997 và khủng hoảng từ hệ thống ngân hàng của Mỹ cho vay dưới chuẩn năm 2008, từ đó lo ngại rằng sau năm 2018 sẽ xảy ra khủng hoảng chu kỳ 10 năm tiếp theo. Tuy nhiên hiện mới có 2 trường hợp bắt nguồn từ hệ thống tài chính, ngân hàng. Trong khi đó còn khủng hoảng nợ công châu Âu bắt nguồn từ Hy Lạp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha vào các năm 2011-2014. Như vậy có thể thấy chu kỳ khủng hoảng trên thế giới có thể diễn ra ở dạng này hay dạng khác và cũng không hẳn là cứ 10 năm lại suy giảm kinh tế một lần.

Nói như vậy cũng không có nghĩa là chúng ta có thể yên tâm nền kinh tế sẽ không rơi vào khủng hoảng. Bởi lẽ trong cả 2 cuộc khủng hoảng tài chính khu vực và thế giới, Việt Nam đều rơi vào suy giảm mà nguyên nhân chủ yếu là do thực lực nền kinh tế yếu, khi bị cảm cúm là chúng ta không tự miễn dịch được mà lây ngay và thường bị nặng. Đặc biệt hiện nay độ mở nền kinh tế Việt Nam đã lên tới gần 200% GDP thì tác động của bên ngoài vào Việt Nam rất lớn. Trong khi đó nền kinh tế có tiềm ẩn yếu tố khủng hoảng, thậm chí là tiềm ẩn kép. Điều đó thể hiện ở thị trường chứng khoán trong các tháng đầu năm 2018 tăng trưởng rất nóng và chỉ số VN-Index tương đương đầu năm 2009. Thứ 2 là tốc độ tăng trưởng thực của riêng khối DN trong nước chủ yếu là nhờ nhóm bất động sản và nếu sức mua trên thị trường bất động sản giảm sút thì có vấn đề.

Trong khi đó tái cơ cấu nền kinh tế vẫn tiến hành rất chậm dù chủ trương đã có từ lâu. Tôi chỉ đơn cử như việc từ năm 2014 đến nay Chính phủ thu toàn bộ cổ tức từ phần vốn nhà nước tại các DN về ngân sách, trong đó có cả 4 NHTM, khiến các ngân hàng không thể tiến hành tăng vốn theo quy mô tăng trưởng nền kinh tế. Việc này nếu trì hoãn lâu sẽ ảnh hưởng tới chỉ số an toàn tín dụng của các ngân hàng lớn và không đáp ứng được nhu cầu tín dụng của nền kinh tế. Đây cũng là một vấn đề làm giảm sức đề kháng của nền kinh tế trước nguy cơ khủng hoảng từ bên ngoài.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Chuyên gia kinh tế:

Cần củng cố tiềm năng phát triển dài hạn

Hiện nay đã có những lo ngại về suy thoái có tính chu kỳ của kinh tế thế giới trong một vài năm tới. Những yếu tố có thể đẩy nhanh chu kỳ suy thoái đã bắt đầu xuất hiện.

Ví dụ xung đột thương mại để bảo vệ thị trường do nguồn cung dư thừa; hoặc xung đột tiền tệ để chiếm lợi thế về xuất khẩu hàng hoá và giảm thâm hụt cán cân vãng lai; hoặc là bong bóng của thị trường tài sản như bất động sản, chứng khoán; và tình trạng rút vốn ở một số thị trường mới nổi có thể dẫn đến bất ổn tiền tệ ở một số nước. Tuy nhiên những xung đột thương mại chủ yếu là giữa Mỹ và các nền kinh tế lớn do chính sách bảo hộ và biệt lập của Tổng thống Donald Trump. Vì thế nhiều khả năng xung đột chỉ diễn ra ở quy mô nhỏ, mặc dù nó có thể làm tổn thương lòng tin của các nhà đầu tư nhưng khó dẫn đến các bất ổn tài chính lớn.

Điều thứ 2 là hiện nay các NHTW và hệ thống ngân hàng toàn cầu đều được kiểm soát khá chặt chẽ, đặc biệt là việc mở rộng bảng cân đối tài sản dưới dạng tín dụng thế chấp đã không diễn ra. Mặt khác chế độ tỷ giá hối đoái của hầu hết các nước trong khuôn khổ WTO về cơ bản đã được thả nổi hoặc linh hoạt. Vì vậy ít có quốc gia nào bị thâm hụt cán cân vãng lai nghiêm trọng như các cuộc khủng hoảng trước đây. Cuối cùng thì bong bóng thị trường tài sản cũng được kiểm soát tốt hơn. Vì vậy suy thoái có tính chu kỳ lần này có thể không nghiêm trọng nếu các Chính phủ, NHTW các nước và các định chế tài chính có thể hợp tác để xử lý.

Đối với nền kinh tế Việt Nam, điều quan trọng nhất để giảm thiểu các tác động của suy thoái có tính chu kỳ là phải đẩy nhanh tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế, đặc biệt là tái cơ cấu hệ thống tài chính - ngân hàng, đầu tư công và DNNN, theo nguyên tắc sử dụng hiệu quả hơn nguồn lực tài chính có hạn vào những mục tiêu tăng trưởng của Chính phủ, ví dụ như nông nghiệp, phát triển công nghệ, dịch vụ… Nếu các chương trình cải cách này không được xúc tiến mạnh mẽ thì không những hiệu ứng của suy thoái chu kỳ sẽ trầm trọng hơn mà tiềm năng phát triển dài hạn cũng sẽ bị suy giảm.

Ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê

Sau 2021 mới lo suy giảm kinh tế toàn cầu

Suy giảm tăng trưởng toàn cầu là vấn đề có thể xảy ra, nhưng chưa chắc đã diễn ra trước mắt. Vừa qua chiến tranh thương mại đã kích hoạt, song tôi khẳng định đây là câu chuyện chính trị, đẩy mạnh căng thẳng nhằm bảo vệ lợi ích các tập đoàn của Mỹ. Tất cả các chính sách Tổng thống Mỹ thực hiện thời gian vừa qua là thực hiện các điều ông hứa khi tranh cử năm ngoái, cho nên đây hoàn toàn là quân bài chính trị.

Các động thái vừa qua trong căng thẳng Mỹ - Trung chúng tôi theo dõi có đặc điểm là tuyên bố mạnh, cho nên phần lớn mới dừng ở chuyện tuyên bố chứ chưa phải hành động thực sự. Thứ 2 là chiến tranh mới dừng ở mức thuế quan chứ chưa phải biện pháp phi thuế quan như xây dựng hàng rào kỹ thuật, chỉ khi đó hàng hoá xuất khẩu mới thực sự không vào được các thị trường. Thứ 3 là các bên đều căng thẳng nhưng vẫn để ngỏ khả năng thương lượng. Trung Quốc và Mỹ là 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ không dễ dàng đẩy chiến tranh thương mại để tổn hại kinh tế bởi mối quan hệ đan xen ràng buộc giữa 2 nền kinh tế là rất mạnh.

Trong khi đó, chính sách cắt giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong ngắn hạn sẽ tác động tới tăng trưởng kinh tế của Mỹ và toàn cầu, khiến các doanh nghiệp nước này có nhiều lợi nhuận đầu tư hơn trong ngắn hạn. Vì vậy tôi cho rằng trong giai đoạn 2019-2020 này chu kỳ suy giảm kinh tế chưa xảy ra và nếu có phải sau 2021.

Tuy nhiên, Việt Nam đã trải qua mấy đợt khủng hoảng 2007-2008; 2011- 2012 và trước đó là 1997-1998, với kinh nghiệm quản lý điều hành và am hiểu về hội nhập, hoàn toàn tin tưởng Việt Nam có giải pháp giảm thiểu ảnh hưởng suy giảm kinh tế toàn cầu.