Làn sóng lây nhiễm mới đe dọa sự phục hồi của châu Phi
Tái thiết lập các biện pháp kiểm soát
Đại dịch Covid-19 đã xuất hiện ở hầu hết các quốc gia châu Phi với số ca nhiễm bệnh lên tới gần 1 triệu. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo vào tuần trước rằng, châu Phi có thể chứng kiến một đợt bùng phát dịch tồi tệ hơn so với hiện tại do mức độ xét nghiệm tại lục địa này là tương đối thấp.
Hiện Nam Phi - quốc gia có nền kinh tế công nghiệp hóa nhất tại lục địa đen - vẫn chiếm hơn một nửa số trường hợp nhiễm bệnh và chiếm phần lớn trong sự gia tăng các ca lây nhiễm mới gần đây tại châu lục với hơn 511.000 ca nhiễm bệnh đã được xác nhận. Để ngăn chặn sự lây lan của coronavirus, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa đã áp dụng nhiều biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt nhất thế giới vào cuối tháng 3, song các biện pháp này đã dần được nới lỏng để thúc đẩy các hoạt động kinh tế. Đó có thể là nguyên nhân khiến dịch bệnh lại bùng phát ở nước này.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm của một người dân tại Nam Phi |
Theo Robert Besseling - Giám đốc EXX Châu Phi, sự gia tăng các các ca lây nhiễm mới ở Nam Phi là “điềm gở” cho phần còn lại của lục địa đen khi nó có thể đạt đỉnh dịch trong vài tháng tới. Mặc dù theo dữ liệu do Đại học Johns Hopkins tổng hợp, cho đến nay chỉ có 19.975 trường hợp tử vong được ghi nhận trên khắp lục địa, nhưng Besseling nhấn mạnh rằng con số đó có thể không nói lên toàn bộ câu chuyện.
“Dữ liệu mới được Hội đồng nghiên cứu y tế Nam Phi công bố cho thấy Nam Phi chứng kiến khoảng 17.000 ca tử vong thêm do nguyên nhân tự nhiên, cho thấy nhiều người chết vì Covid-19 hơn thể hiện trong các số liệu chính thức”, Besseling nói.
Trong khi theo William Jackson – chuyên gia kinh tế trưởng về các thị trường mới nổi của Capital Economics, nỗi lo các hệ thống y tế có thể trở nên quá tải trước sự gia tăng nhanh chóng những ca lây nhiễm mới đã dẫn đến việc tái áp dụng các biện pháp kiểm soát ở Nam Phi, Kenya và Botswana. Nhiều quốc gia khác cũng có thể sẽ làm theo trong những tuần tới. Gambia xác nhận hôm thứ Hai (2/8), 3 bộ trưởng trong Chính phủ đã thử nghiệm dương tính với Covid-19, vài ngày sau khi Tổng thống Adama Barrow tự cách ly.
Không thể hồi phục hình chữ V
Việc tái áp dụng các biện pháp cách ly đã ảnh hưởng tới đà phục hồi của kinh tế khu vực. Chẳng hạn như tại Nam Phi, số liệu công bố hôm thứ Hai (2/8) cho thấy, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) lĩnh vực sản xuất của nước này đã giảm từ 53,9 điểm trong tháng 6 xuống 51,2 điểm trong tháng 7, lần giảm đầu tiên sau hai tháng tăng liên tiếp từ mức đáy tháng 4. Do sự phục hồi chậm lại nên Wiliam Jackson dự báo, Ngân hàng Dự trữ Nam Phi có thể cắt giảm lãi suất mạnh hơn so với kỳ vọng của thị trường.
“Số ca lây nhiễm tăng cao cộng với hành vi thận trọng của hộ gia đình và sự yếu kém trong lĩnh vực du lịch đã khiến hoạt động kinh tế chững lại”, William Jackson nói. “Tất cả những điều này củng cố quan điểm của chúng tôi rằng sự phục hồi kinh tế của châu Phi sẽ chậm và gập ghềnh”.
Dựa trên dữ liệu kinh tế mới nhất, Capital Economics cũng dự báo Nigeria - nền kinh tế lớn nhất lục địa - sẽ chịu tác động kinh tế tồi tệ nhất trong 35 năm vào năm 2020 khi ngành dầu mỏ quan trọng của nước này tiếp tục bị tàn phá bởi giá thấp và thỏa thuận cắt giảm sản lượng. Một nhà xuất khẩu dầu mỏ khác ở châu Phi là Angola cũng hứng chịu chịu những thách thức tương tự khiến nước này rơi vào suy thoái ngay cả trước khi đại dịch bùng phát.
Trong trường hợp số ca lây nhiễm mới gia tăng không thể kiểm soát tại nhiều nền kinh tế lớn, sự phục hồi hình chữ V của lục địa đen ngày càng trở nên khó xảy ra. Besseling cho rằng những tác động đối với thương mại, xuất khẩu và các lĩnh vực tạo ra ngoại hối khác như du lịch sẽ tiếp tục ảm đạm nếu các ca lây nhiễm mới tiếp tục gia tăng.
Điều đáng quan ngại nữa, theo Besseling, đó là nhiều quốc gia châu Phi dường như “mù quáng” trước mối đe dọa tiềm tàng đối với nền kinh tế của họ và nhiều Chính phủ vẫn cam kết chi tiêu nhiều hơn cho các dự án cơ sở hạ tầng. “Điều này sẽ khiến thâm hụt ngân sách tăng và khiến gánh nặng nợ nần của nhiều quốc gia tăng lên mức không bền vững”, Besseling nói. Hệ quả là thay vì phục hồi hiệu quả kinh tế, châu Phi có thể sẽ chứng kiến một loạt các vụ vỡ nợ trong năm tới.
Tuy nhiên, tình hình ở một số quốc gia khác là khá lạc quan, đặc biệt là các quốc gia Tây Phi có nền kinh tế đa dạng như Ghana, Sénégal và Benin đã thành công hơn trong việc ngăn chặn virus và duy trì hoạt động kinh tế.