Làng đá mỹ nghệ bỗng dưng… “chết đứng”?

Làng đá mỹ nghệ Non Nước (Đà Nẵng) là một trong những làng nghề lâu đời và nổi tiếng trong và ngoài nước về các sản phẩm chế tác đá mỹ nghệ vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Cần có chính sách hỗ trợ kịp thời để giúp người dân chuyển đổi ngành nghề

Hiện làng đá Non Nước có gần 500 cơ sở sản xuất đá mỹ nghệ với gần 4.000 lao động, tập trung xung quanh khu danh thắng Ngũ Hành Sơn. Sản phẩm của làng đá Non Nước được đánh giá tinh xảo, đa dạng, phong phú về mọi mặt. Đặc biệt, các mặt hàng sư tử, kỳ lân, tỳ hưu đá chiếm đến 80% giá trị sản xuất của làng nghề.

Thế nhưng, mới đây Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa ra khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không trưng bày, không sử dụng, cung tiến, biểu tượng, sản phẩm, linh vật và các vật phẩm lạ không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Khuyến cáo này vô hình trung đã đẩy các cơ sở sản xuất, chế tác, kinh doanh các mặt hàng đá mỹ nghệ rơi vào cảnh “sống dở, chết dở”…

Trở lại làng nghề những ngày sau khuyến cáo này, đập vào mắt chúng tôi là khung cảnh vắng vẻ, đìu hiu trái ngược với không khí nhộn nhịp trước đây. Cả ngàn thợ lành nghề lâu nay vốn gắn bó với làng nghề truyền thống giờ phải lâm vào cảnh thất nghiệp, nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh đang đối mặt với hàng tồn kho chất đống, đơn đặt hàng sụt giảm…

Ông Lê Cưng, một trong những nghệ nhân gắn bó lâu đời với làng đá Non Nước cho biết, cơ sở của ông chủ yếu sản xuất các linh vật như kỳ lân, sư tử đá, tỳ hưu... Trước đây, sản phẩm của cơ sở bán rất chạy, được nhiều người ưa chuộng, làm bao nhiêu bán hết bấy nhiêu, thì nay bỗng chốc lâm vào cảnh ế ẩm, nhiều đơn hàng đã đặt nhưng khách không chịu nhận, thậm chí nhiều khách hàng bỏ tiền cọc. “Khách hàng mất ít, còn mình mất nhiều, bởi bao nhiêu công sức, vốn liếng tôi đều đầu tư vào các đơn hàng”, ông than thở.

Đó cũng là tình cảnh chung của nhiều cơ sở sản xuất khác. Ông Mai Hiển, chủ cơ sở điêu khắc đá Hiển Cúc chia sẻ, trước đây cơ sở có gần 20 công nhân làm việc mới đủ cho nhu cầu sản xuất. Nay sản phẩm làm ra không tiêu thụ được, hàng bị ứ đọng, công nhân chán nản không muốn làm, cả cơ sở của ông hiện chỉ còn vài ba công nhân làm việc.

Bà Phạm Thị Đoan Trang, chủ cơ sở sản xuất và kinh doanh đá mỹ nghệ Huy Hùng cũng cho hay: Sau hơn một tháng kể từ khi có khuyến cáo của Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch, tình hình sản xuất kinh doanh của cơ sở bị đứng toàn bộ, không có việc làm nên công nhân nghỉ việc hàng loạt. Ước tính cơ sở của bà thiệt hại lên đến 1 tỷ đồng.

Bà Trang bức xúc, trước khi ban hành các quy định, khuyến cáo, các cơ quan chức năng cần phải nghĩ đến tác động của nó đối với người dân như thế nào? Đằng này, khuyến cáo quá đột ngột, khiến khách hàng hủy hợp đồng làm hàng tồn kho chất đống khiến làng nghề chỉ còn nước đóng cửa, phá sản.

Bà Trang cho rằng, các cơ quan chức năng phải có giải pháp để giải quyết được hàng tồn đọng cho dân. Bởi lẽ, hiện nay nhiều cơ sở sản xuất, đặc biệt là các cơ sở sản xuất hộ gia đình, nhỏ lẻ như chết đứng bên bờ vực phá sản vì nợ nần chồng chất, không giải quyết được đầu ra cho sản phẩm và không có tiền trả công thợ…

Ông Huỳnh Chín, Trưởng ban quản lý làng đá mỹ nghệ Non Nước cho biết, giá trị sản phẩm làng nghề sản xuất hàng năm trên 150 tỷ đồng. Trong đó, mặt hàng sư tử, kỳ lân đá chiếm gần 80% sản lượng sản xuất và giá trị thương mại. Theo ông Chín, sau khi khuyến cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được đưa ra đã tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của làng đá mỹ nghệ.

Đời sống của người dân bị đảo lộn, chủ cơ sở thì như ngồi trên lửa vì không bán được hàng, có nguy cơ phá sản; còn thợ, công nhân chế tác lâm vào cảnh thất nghiệp. Cả ngàn người dân đang đứng trước khó khăn và kéo theo cả hệ luỵ xã hội. Vì vậy, cần phải có giải pháp để tháo gỡ khó khăn.

Đại diện chính quyền địa phương cho biết: Trước những khó khăn mới phát sinh tại làng đá mỹ nghệ Non Nước, địa phương đã tăng cường vận động bà con làng nghề từng bước chuyển đổi, tìm sản phẩm phù hợp thay thế… Tuy nhiên, đây không phải là vấn đề có thể thực hiện trong một sớm, một chiều. Vì thế, làm sao giải quyết việc làm, ổn định cuộc sống cho hàng ngàn người thợ làm đá mỹ nghệ là vấn đề mà chính quyền và các ngành chức năng ở TP. Đà Nẵng cần quan tâm giúp đỡ…

Bài và ảnh Hà Giang