Nâng tầm nghệ thuật sơn mài Việt Nam
Đề án được xây dựng gồm các nội dung: xây dựng logo nhãn hiệu công nhận và bộ nhận diện; ban hành quy trình chế tác, tiêu chuẩn nguyên vật liệu, tiêu chí của nghệ thuật sơn mài Việt Nam; đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, tuyên truyền giới thiệu về nghệ thuật sơn mài Việt Nam trong nước và nước ngoài; tổ chức Liên hoan Nghệ thuật sơn mài quốc tế tại Việt Nam…
“Sơn mài” là cách gọi phối hợp giữa chất liệu (sơn) và động tác kỹ thuật (mài). Sơn được trích từ cây sơn - một loại cây mọc nhiều ở vùng trung du phía Bắc, nhiều nhất là ở tỉnh Phú Thọ. Người xưa dùng sơn ta để sơn gắn các đồ dùng, sơn thuyền, sơn vũ khí, các đồ thờ cúng, trang trí đình chùa… nhằm làm tăng độ bền. Sau này, sơn ta được dùng vào các công việc trang trí trong các cung điện, đền đài, chùa tháp…
![]() |
Tác phẩm “Chùa Thầy” của họa sĩ Phạm Hậu, sáng tác năm 1934. Chất liệu: sơn mài trên gỗ |
Giới nghiên cứu cũng đã chỉ ra, tại Việt Nam, vào thời Đinh (930-950), người Việt đã biết sử dụng mủ cây sơn để trét thuyền. Lần lượt qua các triều đại Lê, Lý, Trần, nhiều cổ vật, pho tượng gỗ hay đất được sơn son thếp vàng vẫn còn được lưu giữ. Cho tới đời vua Lê Nhân Tông (1443-1460), Trần Thượng Công mới được tôn là bậc thầy đầu tiên của ngành nghề này. Các học trò của ông đã lập phường thợ tỏa đi khắp nơi, những người thợ giỏi được triều đình nhận vào nội phủ để trang trí nội thất trong cung điện.
Trải qua thăng trầm thời gian, nghề làm sơn mài đã xuất hiện ở nhiều vùng. Những làng nghề chuyên làm sơn mài cũng đã định hình tại các tỉnh như: Hà Nội, Bắc Ninh, Phú Thọ, Bình Dương, TP. HCM… Trong đó, có thể kể tới một số làng nghề nổi tiếng như làng nghề sơn mài Đình Bảng (Tiên Sơn - Bắc Ninh), làng nghề sơn mài Hạ Thái (Thường Tín, Hà Nội), làng nghề sơn mài Cát Đằng (Nam Định), làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp (TP. Thủ Dầu Một, Bình Dương)… Sản phẩm của các làng nghề này không những được tiêu thụ mạnh trong nước mà còn là mặt hàng xuất khẩu, được ưa chuộng tại nhiều thị trường kỹ tính như: Mỹ, Nhật Bản, Nga...
Sơn mài truyền thống có thể chia làm 3 loại: Sơn quang được dùng trên các vật dụng bằng mây, tre, gỗ như hộp, khay… có nhuộm màu nhẹ, khá phổ biến trong dân gian; Sơn son thếp vàng chỉ được thấy trong các gia đình quyền quý, các nhà thờ, đình, chùa, nhất là các lăng tẩm, cung điện vua chúa… Ngày nay có thể thấy ở các pho tượng, câu đối, hộp, kiệu võng, án thư… trong những di tích cổ hoặc bảo tàng ở Việt Nam; Sơn mài đắp nổi - đây là loại nổi tiếng và độc đáo nhất. Theo đó, các chi tiết đắp nổi được làm bằng hỗn hợp trộn giữa bột đá non, tro mo cau và giấy tinh giã nhuyễn. Loại sơn mài này thường thấy trong nội phủ, hoàng cung với nhiều chi tiết hoa văn vô cùng phong phú, bắt mắt như rồng, phụng, tứ linh…
Nghề sơn mài của Việt Nam đã được thế giới biết đến với nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ và tác phẩm hội họa nổi tiếng. Giới chuyên gia cho rằng, nét đẹp của sơn mài mang một sức truyền cảm mạnh mẽ của một truyền thống văn hóa cổ xưa in đậm nét trong tâm thức của người Việt. Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ sơn mài và hội họa sơn mài là những sản phẩm, tác phẩm độc đáo bởi chất liệu sơn ta và quy trình chế tác, nghệ thuật sáng tạo, cần được xây dựng trở thành sản phẩm văn hóa độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam.
Nếu các làng nghề với những nghệ nhân tài hoa làm ra những sản phẩm sơn mài bắt mắt đáp ứng nhu cầu trang trí và được nhiều du khách thế giới yêu thích thì các họa sĩ Việt Nam cũng đã để lại dấu ấn của mình thông qua các tác phẩm được sáng tác bằng chất liệu sơn mài.
Những bức tranh nổi tiếng nhất của nhiều danh họa Việt Nam đều khai thác chất liệu sơn mài truyền thống. Tranh sơn mài sử dụng các vật liệu màu truyền thống của nghề sơn như: sơn then, sơn cánh gián làm chất kết dính, cùng các loại son, bạc thếp, vàng thếp, vỏ trai, vỏ trứng, ốc, cật tre... vẽ trên nền vóc màu đen…
Lịch sử mỹ thuật Việt Nam ghi nhận, khoảng năm 1930 các họa sĩ Trường Mỹ thuật Đông Dương như Trần Quang Trân, Phạm Hậu, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Gia Trí… đã phối hợp với nghệ nhân Đinh Văn Thành tiến hành thử nghiệm, đưa kỹ thuật sơn son thếp vàng vào làm tranh nghệ thuật. Thuật ngữ “sơn mài” và “tranh sơn mài” có từ đó.
Đến nay, những tác phẩm đỉnh cao, làm nên tên tuổi của họa sĩ Nguyễn Gia Trí như “Vườn xuân Trung Nam Bắc”, “Thiếu nữ bên hoa phù dung”, “Bên đầm sen”, “Trong vườn” (8 tấm), “Cảnh nông thôn”…; của họa sĩ Phạm Hậu như “Chùa Thầy”, “Dân làng”, “Phong cảnh trung du Bắc Bộ” chính là những tác phẩm được sáng tác bằng chất liệu sơn mài. Tác phẩm “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của Nguyễn Gia Trí còn được công nhận là bảo vật quốc gia.
Sau đó, qua sự khai thác và sáng tạo của nhiều thế hệ họa sĩ Việt Nam, tranh sơn mài Việt Nam đã có chỗ đứng. Họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm cũng có nhiều tác phẩm thành công với chất liệu sơn mài truyền thống. Đến nay, chất liệu sơn mài được đánh giá đã góp phần tạo nên sự độc đáo của mỹ thuật Việt Nam.
Để vinh danh nghệ thuật sơn mài, Bộ VHTTDL đã ban hành Quyết định số 4345 phê duyệt Đề án Xây dựng, quảng bá thương hiệu quốc gia Nghệ thuật sơn mài Việt Nam giai đoạn 2020 - 2030. Đề án được xây dựng gồm các nội dung: xây dựng logo nhãn hiệu công nhận và bộ nhận diện; ban hành quy trình chế tác, tiêu chuẩn nguyên vật liệu, tiêu chí của nghệ thuật sơn mài Việt Nam; đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, tuyên truyền giới thiệu về nghệ thuật sơn mài Việt Nam trong nước và nước ngoài; tổ chức Liên hoan Nghệ thuật sơn mài quốc tế tại Việt Nam.
Theo quyết định, các cơ quan chỉ đạo đề án gồm: Bộ VHTTDL; Bộ Công thương; Bộ NN&PTNT; Bộ Ngoại giao; Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm; Hội Mỹ thuật Việt Nam; Hiệp hội Làng nghề Việt Nam… phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố: Hà Nội, TP.HCM, Phú Thọ, Bình Dương, Bắc Ninh... tổ chức thực hiện.
Các tin khác

Chi tiết 30 điểm bắn pháo hoa Tết Nguyên đán Ất Tỵ tại Hà Nội

Săn vé concert "Anh trai vượt ngàn chông gai" tháng 3.2025

Combo đón Tết Ất Tỵ sung túc đủ đầy - ngất ngây trải nghiệm tại Ocean City

Vô địch Giải bóng đá Đông Nam Á 2024, đội tuyển Việt Nam nhận thưởng lớn từ Agribank

Agribank treo thưởng "nóng" 1 tỷ đồng nếu Đội tuyển Bóng đá nam Việt Nam vô địch ASEAN Cup 2024

Câu chuyện đầu năm: Văn hóa sống đẹp từ HDBank

Xây dựng thương hiệu Lễ hội thành Tuyên bền vững

Phóng viên Thời báo Ngân hàng đoạt giải Nhất Giải Báo chí “Xây dựng Đà Nẵng - Thành phố môi trường”

Sẽ tổ chức hơn 170 sự kiện trong Năm Du lịch quốc gia 2025

Đà Nẵng: Sôi động chương trình “Vui cùng ông già Noel tặng quà”

Năm Du lịch quốc gia 2025: Huế - Kinh đô xưa, vận hội mới

Fansipan đón đợt băng giá đầu mùa

Hội An lọt Top 3 tìm kiếm nổi bật chủ đề du lịch năm 2024 của Google

Đại học Kinh tế Quốc dân giành giải Quán quân cuộc thi Sinh viên Kinh doanh số 2024

Lan tỏa văn hóa Việt Nam tại Trung Đông

Các ngân hàng kiến nghị nhiều giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bứt phá

Năm 2025, ngành Ngân hàng quyết tâm tăng tốc, bứt phá hỗ trợ tăng trưởng kinh tế

Chính phủ giao chỉ tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương bảo đảm cả nước đạt 8% trở lên

Thủ tướng đôn đốc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm sau kỳ nghỉ Tết
Đa phương tiện
Videos Podcast Infographic Longform - Emagazine

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm, chúc mừng năm mới và giao nhiệm vụ cho ngành Ngân hàng
Cần Thơ: Gần 1.530 tỷ đồng cho vay ủy thác qua Quỹ Hỗ trợ nông dân
NHNN chi nhánh tỉnh Quảng Trị viếng Nghĩa trang Liệt sỹ và Thành cổ Quảng Trị
Ngành Ngân hàng Nghệ An: Phát huy vai trò “đầu tàu” khu vực Bắc Trung bộ

The Paris - Không gian sống thượng lưu đậm chất nghệ thuật cho gia chủ có gu

Nhà đầu tư đón sóng hạ tầng ở dự án giàu tiềm năng bậc nhất miền Bắc

Sun Group khởi công tổ hợp nghỉ dưỡng - giải trí - thương mại trị giá 13.000 tỷ đồng tại Phú Quốc

VietinBank được vinh danh trong Top 50 Doanh nghiệp niêm yết thực hành quản trị công ty tốt nhất
Dịch vụ ngân hàng hiện đại
Ebanking Vay đâu - gửi đâu Quản lý tài chính thông minh Ngân hàng bán lẻ Tư vấn Nhân sự

VPBank ra mắt Giải pháp quản lý tài chính hiện đại cho hộ kinh doanh

VietinBank triển khai loạt ưu đãi với gói sản phẩm kiều hối

Trải nghiệm số hóa đón Xuân 2025 cùng ngàn ưu đãi từ HDBank

Giảm tới 30% khi đặt Xanh SM cho chủ thẻ tín dụng BAC A BANK

VNPAY cảnh báo chiêu trò lừa đảo, chiếm đoạt tài sản thông qua đặt phòng khách sạn trên facebook

VietinBank đạt kết quả kinh doanh tích cực năm 2024

Xuân đến nhà, Lộc đến tay – Giao dịch ngay cùng DongA Bank
