Ngành Ngân hàng Nghệ An: Hành trình một năm xử lý nợ xấu

Kết quả này chính là bằng chứng sát thực nhất khẳng định Nghị quyết 42 và Quyết định 1058 ra đời đã tạo hành lang pháp lý quan trọng giúp cho hoạt động của ngành Ngân hàng toàn tỉnh đảm bảo an toàn, lành mạnh và hiệu quả. Cú hích về pháp lý càng đặc biệt có ý nghĩa đối với địa phương có số lượng các TCTD, chi nhánh TCTD lớn như Nghệ An, với 1 hội sở chính NHTM, 37 chi nhánh ngân hàng và 59 quỹ tín dụng nhân dân.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động ngân hàng trên địa bàn tỉnh

Kết quả bước đầu khả quan

Với các số liệu mới nhất về tình hình xử lý nợ xấu cập nhật đến ngày 14/8/2018, bà Nguyễn Thị Thu Thu, Giám đốc NHNN chi nhánh Nghệ An vui mừng chia sẻ, có thể nói kết quả bước đầu rất khả quan. Nghị quyết 42 ra đời đã xác định nợ xấu là của cả nền kinh tế chứ không phải của riêng ngành Ngân hàng.

Cùng với sự ủng hộ về mặt chủ trương, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành và các địa phương đã vào cuộc quyết liệt cùng ngành Ngân hàng để xử lý nợ xấu. Từ đó tạo động lực cho các TCTD, Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) chủ động hơn trong xử lý nợ xấu, bảo vệ và khẳng định quyền chủ nợ trong mối quan hệ vay trả.

Riêng đối với Nghệ An, quá trình thực hiện tại địa bàn tỉnh có thuận lợi cho ngành Ngân hàng bởi trước khi có Nghị quyết 42 và Quyết định 1058, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã làm việc sát sao với ngành Ngân hàng và ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động ngân hàng trên địa bàn tỉnh. Trong đó quán triệt đến cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, các sở ngành, cơ quan có liên quan về các biện pháp hỗ trợ ngành Ngân hàng trong quá trình hoạt động, đặc biệt là xử lý nợ xấu.

Tranh thủ sự ủng hộ cả từ phía trung ương và chính quyền địa phương, NHNN chi nhánh tỉnh đã chủ động, nỗ lực trong mối quan hệ với từng cơ quan trên địa bàn trong việc thực hiện các quy chế phối hợp để huy động các nguồn lực hỗ trợ hoạt động của Ngành. Đơn cử như ký kết và thực hiện các Quy chế phối hợp với Công an tỉnh về công tác đảm bảo an ninh và an toàn hoạt động ngân hàng trên địa bàn tỉnh; tiếp tục thực hiện Quy chế phối hợp giữa NHNN chi nhánh Nghệ An và Cục Thi hành án tỉnh trong công tác thi hành án dân sự; Quy chế phối hợp với Ban Dân vận, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, Đảng ủy Khối doanh nghiệp; thường xuyên trao đổi nghiệp vụ với cơ quan Tòa án...

Thông qua việc thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ UBND tỉnh giao, thực hiện các Quy chế phối hợp công tác, các sở ngành, cơ quan liên quan, các cấp chính quyền địa phương trên địa bàn đã tích cực hỗ trợ ngành Ngân hàng đẩy mạnh công tác tuyên truyền giúp người dân hiểu, đồng thuận và chấp hành tốt các chủ trương của Nhà nước, quy định của pháp luật trong hoạt động ngân hàng.

Từ đó phối hợp, đẩy nhanh tiến độ thi hành các vụ án tín dụng, xử lý dứt điểm một số vụ việc phức tạp, kéo dài; giải quyết kịp thời các khó khăn vướng mắc trong hoạt động ngân hàng; công tác phòng ngừa, phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng được tăng cường, đảm bảo an ninh trật tự trong việc xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ cho các TCTD trên địa bàn…

“Từ khi có Nghị quyết 42, việc trả nợ của khách hàng có thiện chí hơn rất nhiều, nợ xấu thu được trên địa bàn Nghệ An chủ yếu từ nguồn tự trả nợ của khách hàng, chiếm 87,2%”, bà Thu cho biết.

NHNN chi nhánh tỉnh đã chủ động, nỗ lực trong việc thực hiện các quy chế phối hợp để huy động các nguồn lực hỗ trợ hoạt động của Ngành trên địa bàn

Chung tay tháo gỡ khó khăn

Dù kết quả đạt được bước đầu là tích cực, song Ban lãnh đạo NHNN chi nhánh Nghệ An cũng đã đánh giá một cách thẳng thắn về thực tế là nợ xấu tính chung vẫn còn cao, nợ xấu nội bảng và cả theo dõi ngoại bảng chiếm trên 3% tổng dư nợ. Vì vậy vẫn cần phải tiếp tục nỗ lực trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, theo ông Đoàn Mạnh Hà, Phó Giám đốc NHNN chi nhánh Nghệ An, để đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của nhiều phía, bởi các khó khăn hiện nay xuất phát từ nhiều vấn đề không thuộc phạm vi kiểm soát của ngành Ngân hàng. Đây là vấn đề được ngành Ngân hàng Nghệ An rút ra qua quá trình sơ kết một năm thực hiện Nghị quyết 42.

Ông Hà nhấn mạnh, khó khăn lớn nhất trong quá trình xử lý nợ xấu hiện tập trung vào việc thực hiện các quy định của pháp luật. Theo đó, Điều 7 Nghị quyết 42 đã quy định về trách nhiệm chính quyền địa phương tiến hành thu giữ tài sản bảo đảm, nhưng trên thực tế tình trạng không hợp tác của bên giữ tài sản là phổ biến và thường xuyên xảy ra chống đối, xung đột…

Song hiện vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể của các cơ quan chức năng, cơ quan công quyền trong việc phối hợp với ngành Ngân hàng trong việc thu giữ tài sản theo nội dung của Nghị quyết 42. Do các cơ quan ở địa phương không hỗ trợ trực tiếp thu hồi tài sản, nên các TCTD rất khó thu hồi tài sản bảo đảm.

Cùng với đó, một số quy định chưa rõ ràng cũng đang gây ra tắc nghẽn trong quá trình thu giữ tài sản bảo đảm. Chẳng hạn, điểm d, Khoản 2, Điều 7 Nghị quyết 42 ghi rõ: “Tài sản bảo đảm không phải là tài sản tranh chấp trong vụ án đã được thụ lý nhưng chưa được giải quyết hoặc đang được giải quyết tại Tòa án có thẩm quyền; không đang bị Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời; không đang bị kê biên hoặc áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án theo quy định của pháp luật”. Nhưng hiện chưa có hướng dẫn thế nào là tài sản đang tranh chấp, dẫn đến cách hiểu về tài sản tranh chấp giữa các cơ quan tố tụng tại nhiều nơi, nhiều cấp khác nhau, gây khó khăn khi xử lý tài sản theo Nghị quyết 42.

Hiện nay, Nghị quyết cũng chưa quy định cụ thể trường hợp TCTD thu giữ tài sản nhưng khách hàng không hợp tác làm thủ tục bán, chuyển nhượng tài sản thì xử lý thế nào. Có thể kể ra không ít trường hợp thực tế đã phát sinh trong quá trình xử lý nợ, theo đó khách hàng bỏ trốn khỏi nơi cư trú hoặc cố tình chây ỳ, chống đối, không hợp tác với ngân hàng để bàn giao tài sản, buộc ngân hàng phải khởi kiện khiến việc thu hồi, xử lý nợ gặp khó khăn và bị kéo dài.

Đối với khách hàng là tổ chức, có một số doanh nghiệp đã giải thể, đang bị Tòa án thụ lý giải quyết mở thủ tục phá sản, trên thực tế doanh nghiệp không còn hoạt động, đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp bỏ trốn; tuy nhiên khi thực hiện thủ tục khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền lại không thụ lý giải quyết mà đề nghị xác minh địa chỉ khách hàng hoặc yêu cầu giải quyết khởi tố hình sự dẫn đến thời gian giải quyết kéo dài...

Cũng do gặp nhiều vướng mắc trong thủ tục giải quyết và sự phối hợp từ phía các cơ quan nhà nước, đã khiến quá trình khởi kiện, xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, thi hành án tại Tòa án và Cơ quan Thi hành án kéo dài, gây tồn đọng vốn, mất nhiều thời gian của các ngân hàng. “Nghị quyết 42 quy định về thủ tục rút gọn khi Toà án thụ lý giải quyết vụ án, nhưng trên thực tế rất ít tòa áp dụng, thời hạn giải quyết luôn chậm trễ trong việc thụ lý hồ sơ và thi hành án sau khi bản án có hiệu lực”, ông Hà nêu ra thực tế.

Thủ tục pháp lý rườm rà, vướng mắc khiến thời gian xử lý nợ xấu kéo dài, càng tạo thêm gánh nặng cho các TCTD trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Bởi lẽ, do biến động của thị trường nên giá trị của tài sản bảo đảm tại thời điểm xử lý nợ so với thời điểm cho vay đã bị sụt giảm đáng kể, vì vậy nếu khách hàng không có khả năng trả nợ thì khi xử lý tài sản bảo đảm chỉ thu hồi được một phần của khoản nợ. Ngoài ra, do ảnh hưởng của thị trường và nền kinh tế nên ngân hàng cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm các khách hàng có nhu cầu mua tài sản siết nợ.

Dù đối diện nhiều khó khăn, song Ban lãnh đạo NHNN chi nhánh Nghệ An xác định, đây mới chỉ là chặng đường đầu tiên trong hành trình xử lý nợ xấu phía trước. Vì vậy, NHNN chi nhánh Nghệ An đã đặt ra phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới cần tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các TCTD, chi nhánh TCTD trên địa bàn thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 42 và Đề án 1058.

Song sẽ rất khó để nợ xấu được xử lý triệt để nếu không có sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa từ phía chính sách của các Bộ, ngành, chính quyền địa phương các cấp... theo hướng ban hành văn bản chỉ đạo Toà án đẩy mạnh áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định tại Nghị quyết số 42; chỉ đạo/kiến nghị UBND các địa phương và sở, ban, ngành công bố rộng rãi các quy định đặc thù liên quan đến triển khai Nghị quyết 42, đảm bảo việc xử lý nợ được nhanh gọn, thông thoáng; hỗ trợ và có chỉ đạo cụ thể đối với việc xử lý các khoản nợ cho vay theo chỉ định, giúp cho các TCTD hoạt động được an toàn, lành mạnh và hiệu quả.