Người dân Nga chuộng hàng nhập khẩu

Nghỉ lễ, đổ xô đi mua hàng nhập ngoại

Vào dịp Lễ Noel và Năm mới, người dân Nga đổ vào các cửa hàng, trung tâm mua sắm ở Thủ đô Moscow để sắm đồ trước kỳ nghỉ lễ. Tại đại siêu thị Mega mall Belaya Dacha, khu gian hàng điện tử M.video đã trống trơn khi khách hàng đổ dồn đến để mang nào TV, nào máy giặt, nào lò vi sóng ra quầy tính tiền. Họ đã lao vào mua các hàng hóa, vật dụng nhập khẩu như một cách để chống lại sự tăng giá chóng mặt sau khi đồng Rúp giảm gần 20% vào ngày 16/12 vừa qua.

Năm 2015 dự báo sẽ rất khó khăn với kinh tế Nga

Đồng Rúp biến động là nguyên nhân mà Ikea - công ty chuyên bán đồ nội thất nhà bếp và đồ dùng gia đình đã tạm ngừng bán hàng trong vài ngày vừa qua. Ngược lại, một số cửa hàng đã không tăng giá bán với những hàng tồn kho còn từ trước khi đồng Rúp sụt giá, dù không biết trong thời gian tới sẽ thế nào. Một số khác thì cho biết họ phải tăng giá ngay. Như Apple đã quyết định tăng giá các sản phẩm 35% từ ngày 22/12.

Một đồng nội tệ xuống giá xét ở góc độ nào đó có thể tốt cho nền kinh tế như Nga vì với đồng Rúp rẻ hơn, các nhà sản xuất trong nước có lợi thế trong xuất khẩu và tăng trưởng có thể được thúc đẩy khi người tiêu dùng chuyển sang dùng nhiều hàng hóa trong nước hơn.

Đã hơn một lần, Tổng thống Vladimir Putin kêu gọi các DN trong nước nghĩ và hành động nhiều hơn từ góc độ này. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là các DN Nga phải sản xuất ra được những hàng hóa mà mọi người thực sự cần. Nhưng hiện nay, mới có rất ít DN Nga làm được điều đó.

Đơn cử, thử nhìn qua lĩnh vực máy vi tính và điện thoại thông minh. Người dân Nga đang hướng vào các sản phẩm đến từ Apple, Samsung hay các thương hiệu nước ngoài khác chứ không phải các sản phẩm của các công ty trong nước. Điều này cũng đúng với nhiều sản phẩm khác như đồ gia dụng, quần áo, đồ chơi trẻ em.

Hiện tại các trung tâm mua bán tại Moscow, có lẽ ngoài thực phẩm và đồ uống thì hầu hết các hàng hóa khác đều là hàng nhập khẩu. Xét về xuất khẩu, ví dụ trong lĩnh vực ô tô, Nga cũng đã làm ra nhiều xe hơi nhưng ngay cả những tên tuổi lớn trong nước như Lada thì danh tiếng, chất lượng đều thấp nên doanh số bán hàng luôn trong trạng thái giảm.

Alexey Kutenkov, một sinh viên 21 tuổi ở Moscow cho biết, mình là một người yêu nước và muốn mua các hàng hóa “Made in Russia”. Tuy nhiên, anh ta cũng chưa sẵn sàng bỏ ra 32.990 Rúp (khoảng 602USD ) để sở hữu một chiếc điện thoại thông minh YotaPhone 2 của nhà sản xuất Nga. “Tôi sẽ chưa mua nó ít nhất cho đến khi một số bạn bè của tôi đã sử dụng và thích sản phẩm này" – Kutenkov quả quyết.

Các DN nhỏ trong nước còn yếu kém

Emma Beckmann, người đứng đầu văn phòng Moscow của Landor Associates - một công ty tư vấn xây dựng thương hiệu - cho biết: “Các khảo sát người tiêu dùng Nga của chúng tôi cho thấy, trong hầu hết các loại hàng hóa, người ta luôn đánh giá chất lượng hàng phương Tây tốt hơn hàng trong nước". Vị này cho biết thêm, chỉ có một ngoại lệ là thực phẩm. Nhưng ngay cả ở lĩnh vực này thì cho đến trước khi có lệnh trừng phạt trả đũa của Nga đối với hàng nhập khẩu châu Âu, người tiêu dùng Nga cũng rất “chuộng” các mặt hàng nhập khẩu như pho mát Pháp, cá hồi Na Uy…

Thực sự thì ngay cả những nền kinh tế dẫn đầu như Mỹ, để tìm được một sản phẩm “Made in USA” tại các cửa hàng Mỹ cũng không phải dễ dàng. Bởi các nhà sản xuất Mỹ thường “thuê sản xuất” ở các nước khác để tiết giảm chi phí. Họ thường chỉ duy trì tại gần các trụ sở trong nước của mình những trung tâm nghiên cứu phát triển (R&D) để thiết kế và thúc đẩy đổi mới sản phẩm.

Thế nên, ví dụ trên các dòng sản phẩm của Apple, người ta thường thấy dòng chữ: “Thiết kế bởi Apple tại California. Lắp ráp tại Trung Quốc”.

Vấn đề của Nga là nước này khó tìm được các DN có thể làm những điều tương tự như Apple của Mỹ. Hàng năm, chi phí dành cho R&D chỉ tương đương 1% GDP. Trong khi con số đó tại Trung Quốc là gần 2% và tại Mỹ là 2,7%. "Nền kinh tế Nga đã không tạo ra được một chuỗi giá trị cần thiết, cùng với đó là hỗ trợ vốn và các hình thức hỗ trợ khác cho các DN nhỏ để họ thành công" - Bernie Sucher, một thương gia và nhà đầu tư Mỹ đã từng làm việc ở Nga trong hơn hai thập kỷ nhận xét.

Trong nhiều năm qua, doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt đã cung cấp các phương tiện vừa giúp Nga có đủ nguồn tiền cho nhập khẩu, trong khi lại làm giảm bớt áp lực lên chính quyền phải tiến hành những cải cách cần thiết để các ngành trở nên cạnh tranh hơn. Trợ cấp cho các nhà máy ở các thị trấn từ thời Liên Xô cũ vẫn tồn tại trong lúc tệ nạn quan liêu, tham nhũng làm nản lòng các doanh nhân.

Kết quả là, các DN nhỏ chỉ chiếm khoảng 20% GDP của Nga, rất thấp so với mức 50% - 60% ở Mỹ và châu Âu. Nền kinh tế Nga vì thế ngày càng bộc lộ những khó khăn khi chịu các lệnh cấm vận từ Mỹ và phương Tây, trong khi giá dầu mỏ thế giới liên tục lao dốc.

Theo Bernie Sucher, với việc NHTW Nga vừa qua nâng lãi suất tới 17% để hỗ trợ đồng nội tệ thì vấn đề thúc đẩy kinh doanh của các DN càng khó khăn. Bởi không một DN bình thường nào có thể kiếm lợi nhuận với những mức lãi suất cao như vậy.

Tổng thống Putin và các nhà lãnh đạo khác của Nga từ lâu đã nói về sự cần thiết phải đa dạng hóa nền kinh tế và thúc đẩy đổi mới. Tuy nhiên, các dự án như Trung tâm công nghệ Skolkovo – như một cách để đối trọng với Thung lũng Silicon của Mỹ Valley – vẫn rất mờ nhạt dù đã nhận được nhiều khoản trợ cấp tài chính. Các DNNN tiếp tục chiếm lĩnh nền kinh tế, từ mức khoảng 35% GDP trong năm 2010 lên hơn 50% GDP hiện nay.

Đó cũng có thể là lý do tại sao vào những ngày nghỉ này, người tiêu dùng Nga buộc phải lựa chọn giữa mua sắm hàng hóa nhập khẩu với giá đắt đỏ hoặc không có, hoặc có rất ít hàng hóa trong nước để mua. Ngay cả những món quà thủ công thì thành phần bên trong của chúng cũng phải nhập khẩu.

Anna Luchinina, một người bán găng tay tại một chợ ngoài trời gần đường Garden Ring, Moscow cho biết, cô sẽ phải tăng giá bán vì vật liệu để làm ra mặt hàng này được nhập từ nước Ý.

Đỗ Lê