Nguy cơ khôn lường từ dược phẩm và thực phẩm chức năng được rao bán trên sàn TMĐT

Doanh nghiệp khốn đốn, người tiêu dùng bị lừa gạt

Theo bà Nguyễn Thị Minh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Bộ đã ban hành kế hoạch cao điểm nhằm tăng cường kiểm tra, giám sát hàng giả, hàng nhái trên các sàn TMĐT. Bởi thực tế cho thấy, mặc dù có nhiều biện pháp kiểm soát, tình trạng gian lận thương mại vẫn diễn biến phức tạp, tinh vi.

Mặc dù các cơ quan chức năng có nhiều biện pháp kiểm soát nhưng tình trạng gian lận thương mại vẫn diễn biến phức tạp, tinh vi

Trong đó, mặt hàng dược phẩm và thực phẩm chức năng được coi là “điểm nóng”. Nhiều vụ việc gần đây cho thấy các đối tượng lợi dụng tâm lý ham rẻ, cả tin vào quảng cáo để đưa ra thị trường những sản phẩm giả mạo, không rõ nguồn gốc, thậm chí chứa chất cấm. Hệ quả là doanh nghiệp chân chính chịu thiệt hại, người tiêu dùng mất tiền, còn sức khỏe thì bị đe dọa nghiêm trọng.

Ông Nguyễn Văn Tuệ, chủ cửa hàng dược phẩm tại Hà Nội, chia sẻ, chúng tôi phải đầu tư rất nhiều cho nghiên cứu, kiểm định chất lượng, nhưng khi đưa sản phẩm ra thị trường lại phải cạnh tranh với hàng giả, hàng nhái giá rẻ hơn một nửa. Không chỉ mất doanh thu, thương hiệu còn bị ảnh hưởng nặng nề vì người tiêu dùng dễ nhầm lẫn giữa sản phẩm thật và giả.

Khác với các mặt hàng thời trang, phụ kiện, việc sử dụng thuốc giả, thực phẩm chức năng kém chất lượng để lại hậu quả trực tiếp với sức khỏe. Không ít trường hợp bệnh nhân đã nhập viện vì ngộ độc, dị ứng, hoặc tình trạng bệnh nặng hơn do tin dùng sản phẩm quảng cáo trên mạng. Chị Nguyễn Ngọc Mai, trú tại Hà Nội kể lại, tôi mua một loại thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm cân trên sàn TMĐT, được quảng cáo là nhập khẩu từ Mỹ. Sau khi dùng vài tuần, tôi bị chóng mặt, đau bụng dữ dội, phải vào bệnh viện kiểm tra. Bác sĩ nói sản phẩm tôi dùng không rõ nguồn gốc, có chứa chất cấm.

Theo các chuyên gia y tế, điểm đáng lo ngại là nhiều sản phẩm giả được đóng gói, dán nhãn rất tinh vi, khó phân biệt bằng mắt thường. Khi lên các sàn TMĐT, chúng còn được gắn mác “bán chạy”, “hàng chính hãng” nhờ chiêu trò gian lận về lượt mua và đánh giá ảo.

TS. Trần Minh Tuấn, Chuyên gia kinh tế nhận định, thách thức lớn nhất hiện nay là khối lượng giao dịch khổng lồ trên các sàn TMĐT. Chỉ riêng một ngày, hàng triệu đơn hàng được xử lý, khiến việc kiểm soát bằng thủ công gần như bất khả thi. Do đó, cần ứng dụng công nghệ mới như AI để phát hiện bất thường, blockchain để truy xuất nguồn gốc, kết hợp với chế tài xử lý thật nghiêm các đối tượng vi phạm. Để ngăn chặn hàng giả, trách nhiệm không chỉ thuộc về cơ quan quản lý hay sàn TMĐT mà còn cần sự phối hợp từ doanh nghiệp và người tiêu dùng. Doanh nghiệp cần chủ động gắn mã QR truy xuất nguồn gốc, tem chống giả điện tử, trong khi người tiêu dùng phải nâng cao cảnh giác, không mua sản phẩm quá rẻ so với giá thị trường, đồng thời báo cáo kịp thời khi phát hiện hàng hóa có dấu hiệu bất thường.

Sàn thương mại điện tử vào cuộc

Đại diện một sàn TMĐT lớn tại Việt Nam cho biết, hiện nay các nền tảng đã áp dụng cơ chế kiểm duyệt chặt chẽ hơn, yêu cầu nhà bán hàng cung cấp giấy tờ chứng minh nguồn gốc, chất lượng sản phẩm. Đồng thời, hệ thống công nghệ được nâng cấp để phát hiện hành vi gian lận trong quảng cáo, đánh giá.

Tuy nhiên, vị này thừa nhận, các đối tượng buôn bán hàng giả ngày càng tinh vi, liên tục thay đổi thủ đoạn. Vì vậy, việc phối hợp với cơ quan chức năng, doanh nghiệp sản xuất và người tiêu dùng là vô cùng quan trọng để tạo nên một "lá chắn" nhiều lớp.

Trong cuộc chiến chống hàng giả, ý thức của người tiêu dùng được coi là yếu tố then chốt. Ông Phạm Văn Hòa, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, cho rằng, nếu người mua ham rẻ, thiếu cảnh giác thì gian thương vẫn còn đất sống. Người tiêu dùng cần lựa chọn mua hàng tại các gian hàng chính hãng, có xác minh từ sàn TMĐT, đồng thời yêu cầu hóa đơn, chứng từ rõ ràng.

Để ngăn chặn hàng giả, trách nhiệm không chỉ thuộc về cơ quan quản lý hay sàn TMĐT mà còn cần sự phối hợp từ doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Nhiều người tiêu dùng mong muốn, những cá nhân, tổ chức buôn bán thuốc giả phải bị xử lý hình sự nghiêm khắc. Bởi họ không chỉ lừa đảo mà còn đe dọa tính mạng người khác.

Trước diễn biến phức tạp của tình trạng hàng giả, hàng nhái trên TMĐT, đặc biệt ở lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng, Bộ Công Thương khẳng định sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử phạt. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư công nghệ chống giả, phối hợp với các nền tảng TMĐT để xây dựng hệ sinh thái kinh doanh minh bạch, bền vững.

Bức tranh TMĐT Việt Nam vẫn còn nhiều tiềm năng, song muốn phát triển bền vững thì rất cần cần sự chung tay từ nhiều phía: Nhà nước - Doanh nghiệp - Sàn TMĐT - Người tiêu dùng. Chỉ khi đó, vấn nạn hàng giả, hàng nhái mới có thể được đẩy lùi, trả lại niềm tin cho người dân, đồng thời bảo vệ sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế số.