Pháp luật kinh doanh năm 2018: Dòng chảy chưa đều

	Cải thiện môi trường kinh doanh: Những nỗ lực đa chiều
	Năm 2019: Thu hút FDI cần chú ý phương thức mới
	Thêm cơ chế tự chủ cho hoạt động xuất nhập khẩu

Dòng chảy pháp luật kinh doanh năm 2018 đã chứng kiến những chuyển biến tích cực, song vẫn chưa mạnh mẽ và đồng đều trên tất cả các bộ, ngành, địa phương. Chính vì vậy, chất lượng cũng như hiệu quả của hoạt động xây dựng pháp luật kinh doanh vẫn khiến cộng đồng DN băn khoăn. TS. Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã nêu lên quan ngại đó tại hội thảo Điểm lại Pháp luật kinh doanh năm 2018, tổ chức ngày 15/1.

Cần chính sách mới thúc đẩy hoạt động kinh doanh một cách vượt bậc

TS. Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh, năm 2018 là năm của cải cách thể chế. Các nhà quản lý, hoạch định chính sách có những chuyển mình rất tích cực, đột phá về tư duy quản lý, nhờ đó môi trường đầu tư, kinh doanh cũng thuận lợi lên một cách đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức về tính thực chất của hoạt động cải cách.

Đơn cử như việc kết nối thủ tục trên Cổng thông tin điện tử một cửa quốc gia còn chậm. Chỉ có duy nhất một thủ tục là điện tử hoá hoàn toàn, các thủ tục khác thì dù DN có nộp hồ sơ điện tử song vẫn phải nộp thêm một bản giấy.

Nhà nước vẫn giữ độc quyền kiểm tra đối với một số loại sản phẩm hàng hóa trong khi có thể trao quyền cho tư nhân thực hiện được. Việc rà soát cắt giảm Danh mục, hàng hóa thuộc diện phải kiểm tra chuyên ngành còn chưa đồng bộ, điều này xuất phát từ việc thiếu một tiêu chí thống nhất trong việc rà soát để loại bỏ hay giữ lại các loại hàng hóa này.

Trong khi đó, tư duy quản lý vẫn đặt ra nhiều điều quan ngại. Ông Lộc cho rằng cách hành xử của các nhà quản lý trong một số lĩnh vực vẫn còn lúng túng, chưa tìm ra hướng đi phù hợp và có nguy cơ trở thành rào cản cho sự phát triển kinh tế.

Phân tích cụ thể hơn về dòng chảy pháp luật kinh doanh năm 2018, ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế, VCCI cho biết, đến hết tháng 11/2018 đã có 25 Nghị định về sửa đổi, cắt giảm điều kiện kinh doanh được ban hành, sửa đổi cho 80 nghị định, trải rộng trên 15 lĩnh vực của 15 bộ, ngành. Phần lớn các bộ đều đưa ra con số về tỷ lệ cắt giảm, đơn giản hóa là trên 50%. Tuy nhiên, khi phân tích sâu vào từng phương án hay các quy định tại nghị định, có thể thấy nhiều trường hợp cắt giảm chỉ mang tính hình thức, bảo đảm được yêu cầu về số lượng nhưng ít ý nghĩa thực tế.

Trước hết, ông Tuấn cho biết, phạm vi rà soát, xây dựng và ban hành các nghị định về điều kiện kinh doanh năm 2018 chỉ tiến hành xem xét, sửa đổi các văn bản cấp Nghị định. Vì vậy, những điều kiện kinh doanh, dù biết là chưa phù hợp, gây khó khăn cho DN, nhưng vẫn không được rà soát bãi bỏ trong đợt này chỉ vì lý do quy định của văn bản cấp luật.

Đáng nói, ông Tuấn cho biết, có tình trạng “bỏ cũ thêm mới” trong cắt giảm điều kiện kinh doanh. Ví dụ, điều kiện để được cấp chứng chỉ hành nghề giám sát thi công xây dựng tại Nghị định 100/2018/NĐ-CP còn khó hơn so với quy định tại Nghị định 59/2015/NĐ-CP khi cá nhân nộp hồ sơ xin cấp chứng chỉ phải đảm bảo “đã làm giám sát trưởng hoặc chỉ huy trưởng công trình” thay vì “đã trực tiếp giám sát thi công” như trước đây.

Do đó, để quá trình cắt giảm điều kiện kinh doanh trong năm 2019 đạt kết quả như kỳ vọng, ông Tuấn khuyến nghị, hoạt động rà soát các điều kiện kinh doanh nên được tiến hành thường xuyên và trong quá trình này cần tham vấn rộng rãi các đối tượng chịu sự tác động, đặc biệt là cộng đồng DN. Đồng thời sử dụng tiêu chí quy định tại Khoản 1 Điều 7 Luật Đầu tư, các điều kiện kinh doanh chỉ được ban hành vì “lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”. Cùng với đó, hoạt động rà soát điều kiện kinh doanh cần mở rộng phạm vi rà soát, không chỉ giới hạn ở cấp nghị định mà nên mở rộng ra cả cấp luật và kiến nghị sửa luật.

TS. Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương đánh giá thêm nỗ lực cải cách trong năm 2018 rất nhiều, song mới chỉ dừng lại ở việc tháo gỡ rào cản đã được dựng lên trong các năm qua. “Trong năm qua tôi chưa thấy có luật hay nghị định nào ra đời mà thoát khỏi tư duy xoá bỏ cái đã dựng lên trước đây. Trong khi hiện nay chúng ta cần văn bản mới thúc đẩy hoạt động kinh doanh một cách vượt bậc”, ông Hiếu nêu quan điểm.

Một quan ngại khác là các cuộc cải cách hiện nay đều xuất phát từ Chính phủ yêu cầu áp đặt xuống các bộ, ngành và địa phương. “Vậy động lực cải cách này sẽ hết nếu Chính phủ không còn yêu cầu nữa hoặc động lực của Chính phủ giảm đi”, ông Hiếu lo ngại.