Sắp xếp bộ máy, thực hiện chính quyền địa phương hai cấp: Hà Nội nâng hiệu quả phục vụ

Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức được vận hành tại Hà Nội.

Tái cấu trúc bộ máy: Tinh gọn, linh hoạt, hiệu quả

Trong nỗ lực cải cách hành chính toàn diện và xây dựng chính quyền địa phương hoạt động hiệu lực, hiệu quả, vì người dân và doanh nghiệp, Hà Nội đã triển khai mạnh mẽ việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2024-2025. Đây là một bước đi quyết đoán và có tính hệ thống nhằm tạo nền tảng pháp lý, tổ chức và nhân sự cho việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên toàn thành phố.

Theo phương án được HĐND Thành phố Hà Nội thông qua, từ 352 xã, phường, thị trấn, thành phố đã sáp nhập và thành lập lại còn 126 đơn vị hành chính cấp xã. Việc sắp xếp này không chỉ đơn thuần là gộp địa giới hành chính, mà còn là cuộc cải tổ toàn diện về tổ chức bộ máy, từ cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ, đến hạ tầng kỹ thuật, phần mềm quản lý hành chính.

Song song đó, Hà Nội tiến hành tinh gọn hệ thống sở, ngành, từ 21 sở, ban chuyên môn nay còn 15. Các phòng thuộc sở và phòng chuyên môn cấp quận, huyện cũng được cơ cấu lại theo hướng giảm mạnh, hạn chế chồng chéo và trùng lắp chức năng. Có tới 49 phòng thuộc sở và 61 phòng thuộc UBND cấp huyện được cắt giảm hoặc hợp nhất. Việc tái cấu trúc không chỉ giúp bộ máy tinh gọn mà còn nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực.

Cùng với việc kiện toàn tổ chức, Hà Nội cũng đồng bộ hóa công tác nhân sự. Tổng số biên chế cấp xã được bố trí khoảng 10.000 người (giảm gần 7.000 biên chế so với trước) và sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, công chức theo nguyên tắc đúng người, đúng việc. Quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy, đã có 876 người nộp đơn xin nghỉ và thành phố đã hoàn tất chế độ cho gần 300 người. Công tác bố trí bí thư, chủ tịch UBND và cán bộ chủ chốt các xã, phường mới được thực hiện minh bạch, công khai, theo tiêu chí rõ ràng.

Một điểm nhấn là việc thành lập Trung tâm Phục vụ Hành chính công TP. Hà Nội - đơn vị đầu mối trong việc tiếp nhận và trả kết quả các thủ tục hành chính cấp thành phố, đồng thời làm đầu mối kết nối hệ thống một cửa điện tử với các trung tâm hành chính cấp xã, tạo nên chuỗi phục vụ hành chính đến tận cơ sở.

Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trương Việt Dũng kiểm tra quy trình vận hành tại đơn vị hành chính mới

Giai đoạn chạy thử: Đồng bộ, quyết liệt, sát thực tế

Để đảm bảo mô hình chính quyền hai cấp không chỉ đúng về mặt cơ cấu mà còn thực thi hiệu quả trong thực tế, từ ngày 20 đến 26/6/2025, Hà Nội đã triển khai chương trình chạy thử toàn diện. 126 xã, phường mới được thành lập sau sáp nhập là nơi trực tiếp triển khai, thử nghiệm toàn bộ mô hình quản lý hành chính mới.

Thành phố đã xây dựng trước 10 tình huống hành chính mô phỏng các yêu cầu thực tế như đăng ký khai sinh, xác nhận cư trú, xử lý đơn thư hành chính, giải quyết thủ tục hành chính một cửa… Các xã, phường phải chủ động xử lý các tình huống này theo đúng quy trình, cơ chế phân cấp mới. Qua đó, các cấp lãnh đạo có thể đánh giá mức độ sẵn sàng, khả năng phối hợp và vận hành của từng đơn vị.

Để hỗ trợ tốt nhất cho cơ sở, thành phố điều động hơn 300 cán bộ chuyên môn từ các sở, ngành xuống hỗ trợ tại chỗ. Đồng thời, hệ thống hỗ trợ kỹ thuật như Tổng đài 1022, đường dây nóng 19001009, và 11 tổ công tác liên ngành túc trực thường xuyên để xử lý mọi khó khăn nảy sinh. Đây được xem là mô hình “chính quyền đồng hành”, không để địa phương nào phải tự loay hoay trong quá trình chuyển đổi.

Các cán bộ cấp xã được tập huấn khẩn trương, đồng thời ứng dụng các phần mềm mới như quản lý dân cư, chứng thực điện tử, số hóa hồ sơ… Hàng nghìn giao dịch được thực hiện trong giai đoạn chạy thử mà không phát sinh sự cố lớn hay khiếu nại nào đáng kể.

Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy Bùi Tuấn Anh (dự kiến là Bí thư Đảng ủy phường Hồng Hà) cho biết, việc xây dựng bộ máy chính quyền phường không phải sắp xếp lại mà là một quá trình tái cấu trúc toàn diện, mạnh mẽ và quyết liệt. Từ khâu bố trí nhân sự, tổ chức bộ máy, quy trình giải quyết thủ tục đến đổi mới tác phong công vụ tất cả đều phải hướng đến hiệu quả, minh bạch và lấy người dân làm trung tâm. Phường sẽ đặc biệt chú trọng xây dựng một chính quyền chuyên nghiệp, ứng dụng công nghệ, quản lý dữ liệu tốt và gần dân, trong đó mỗi cán bộ phường phải là một “người phục vụ tận tâm”.

Trưởng ban Tổ chức Quận uỷ Đống Đa Hoàng Thị Phương Ngọc (dự kiến là Bí thư Đảng ủy phường Kim Liên) cho biết, qua 1 tuần triển khai thực hiện, các hoạt động tại phường Kim Liên được triển khai đúng tiến độ và kịch bản đã xây dựng. Thực tế thử nghiệm cho thấy bộ phận tiếp nhận hồ sơ vận hành hiệu quả; các thủ tục như sao y, chứng thực, khai hộ tịch… diễn ra thông suốt. Các phần mềm quản lý văn bản, phản ánh iHanoi, hội nghị trực tuyến, thủ tục liên thông đều được vận hành thành công, đảm bảo kết nối giữa các cấp. Đặc biệt, các tình huống giả định được xử lý trực tiếp giúp đánh giá đúng năng lực điều hành và khả năng phối hợp liên thông giữa các đơn vị.

Bên cạnh sự chủ động triển khai từ địa phương, các sở, ngành của thành phố cũng chủ động vào cuộc giải đáp vướng mắc và kịp thời tháo gỡ khó khăn cho cơ sở trong quá trình vận hành thử nghiệm. Theo đó, Sở Tài chính đã chủ động bố trí nguồn lực, sắp xếp phương tiện, trụ sở, đảm bảo điều kiện làm việc cho bộ máy hành chính mới. Lãnh đạo các sở, ngành của thành phố trực tiếp tham gia tổ công tác hướng dẫn cơ sở thực hiện xử lý tài chính, ngân sách, tài sản công... kịp thời, hiệu quả.

Một tuần vận hành thử nghiệm tuy không dài nhưng đủ để các địa phương ở Hà Nội kiểm chứng năng lực tổ chức, điều hành và khả năng thích ứng với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Với sự chuẩn bị công phu, sự chủ động từ cơ sở và quyết tâm đổi mới của cả hệ thống chính trị, mô hình này hứa hẹn mang lại một nền hành chính hiện đại, hiệu quả, phục vụ người dân tốt hơn, gần dân hơn. Để đảm bảo mô hình thực sự phát huy hiệu quả khi chính thức vận hành từ ngày 1/7/2025, tiếp tục đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa trong toàn hệ thống chính trị, để hoàn thiện khung pháp lý, đồng bộ hóa phần mềm, đầu tư hạ tầng công nghệ và đào tạo con người, để vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thành công trên cơ sở lấy người dân làm trung tâm, lấy phục vụ là mục tiêu và lấy hiệu quả là thước đo cuối cùng.

Vận hành thử mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại phường Yên Hòa (mới)

Chính thức vận hành từ 1/7: Hướng tới nền hành chính phục vụ

Sau giai đoạn thử nghiệm thành công, mô hình chính quyền địa phương hai cấp được Hà Nội chính thức vận hành từ ngày 1/7/2025.

Trên thực tế, Hà Nội đã phân quyền mạnh mẽ cho cấp xã: hơn 500 thủ tục hành chính được chuyển giao từ quận, huyện về xã, phường. Các điểm tiếp nhận hồ sơ được bố trí tại 126 trụ sở UBND mới, đảm bảo đầy đủ trang thiết bị, hạ tầng kỹ thuật và kết nối mạng đồng bộ. Người dân chỉ cần đến một nơi duy nhất để xử lý mọi thủ tục, rút ngắn thời gian và giảm chi phí đi lại.

Tính đến hết tháng 6/2025, gần 15.000 cán bộ, công chức từ thành phố đến cơ sở đã được tập huấn hoàn chỉnh về vận hành mô hình mới. Các báo cáo sơ kết ban đầu cho thấy hơn 90% hồ sơ hành chính được giải quyết đúng hạn hoặc trước hạn. Người dân đánh giá cao sự đổi mới trong cung cách phục vụ và tính thân thiện của đội ngũ cán bộ cơ sở.

Tuy nhiên, Hà Nội cũng thẳng thắn nhìn nhận còn nhiều vấn đề cần hoàn thiện như hệ thống văn bản pháp luật hướng dẫn dưới luật chưa đầy đủ, cơ sở dữ liệu chưa được tích hợp hoàn toàn, một số xã/phường vùng xa còn gặp khó khăn về hạ tầng công nghệ thông tin. Thành phố đang phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trung ương để rà soát, kiến nghị điều chỉnh cơ chế, chính sách phù hợp.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong đánh giá cao sự vào cuộc chủ động, tích cực, trách nhiệm của các sở, ngành với các địa phương. Xác định ngày 1/7 tới là một dấu mốc lịch sử của cả đất nước trong thời kỳ phát triển mới, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy đề nghị, tập trung tuyên truyền, động viên Nhân dân trang trí, vệ sinh môi trường, tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao để tạo không khí cho ngày hội lớn của Thủ đô, đất nước. Theo đó, phải hành động ngay, cụ thể và không hình thức.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy cũng đề nghị các xã, phường xây dựng kịch bản, kế hoạch cho từng ngày, từng sự kiện, từng vấn đề, nhất là trong tuần đầu vận hành chính thức bộ máy. Trong đó, quan tâm đặc biệt ngày 1/7, ngày chính thức vận hành cơ chế mới có lựa chọn trọng tâm, trọng điểm, hoàn thiện dần.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy lưu ý, thực tiễn sẽ luôn phát sinh những tình huống chưa có tiền lệ, vì vậy cấp ủy, chính quyền, đặc biệt là người đứng đầu phải chủ động giải quyết trên tinh thần phục vụ người dân, không đợi quy định hay phân công mới hành động. Kiên quyết không để xảy ra tình trạng người dân, doanh nghiệp đến trụ sở mà không biết ai giải quyết.

“Lãnh đạo xã, phường phải phân công cụ thể người chịu trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết ngay thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp” - Phó Bí thư Thường trực Thành ủy nhấn mạnh.

Cùng với cả nước, việc sắp xếp tổ chức bộ máy và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại TP. Hà Nội là bước đi lớn, chưa từng có tiền lệ, thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị cao. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bài bản, mô hình chính quyền 2 cấp sẽ là nền tảng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả điều hành và tinh gọn bộ máy, đồng thời tạo môi trường thuận lợi để phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn.