Sắp xếp, tinh gọn 9.907 đơn vị hành chính cấp xã thúc đẩy phát triển bền vững

Tinh gọn và phù hợp thực tiễn

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, trên cơ sở đề nghị của UBND 63 tỉnh, thành phố và thẩm định của Bộ Nội vụ, Chính phủ đã xây dựng 34 Tờ trình kèm hồ sơ Đề án, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã năm 2025 tại 34 tỉnh, thành phố mới, dự kiến hình thành sau khi sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh. Trong tổng số 10.035 ĐVHC cấp xã hiện nay trên cả nước, có 9.907 đơn vị, gồm 7.571 xã, 1.719 phường và 617 thị trấn, được đưa vào phương án sắp xếp. Số còn lại, gồm 128 đơn vị với 123 xã và 5 phường, được giữ nguyên do đã đạt cả hai tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số, hoặc có yếu tố đặc thù như vị trí biệt lập, theo quy định tại Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15.

Theo phương án, các tỉnh, thành phố đã xây dựng phương án sắp xếp 9.907 ĐVHC cấp xã để hình thành 3.193 đơn vị mới, gồm 2.498 xã, 682 phường và 13 đặc khu, giảm 6.714 đơn vị, đạt tỷ lệ giảm 66,91%. Sau sắp xếp, cả nước sẽ còn 3.321 ĐVHC cấp xã, gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu. Trong số 3.193 đơn vị mới, 3.036 đơn vị, chiếm 95,08%, đáp ứng định hướng tiêu chuẩn về diện tích và dân số theo Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15. Tuy nhiên, 157 đơn vị, chiếm 4,92%, chưa đạt tiêu chuẩn nhưng không thể sắp xếp thêm với các đơn vị liền kề. Các địa phương đã giải trình rõ lý do, và Chính phủ thống nhất đề nghị áp dụng quy định tại khoản 3 Điều 5 Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15 để xử lý các trường hợp này.

Quá trình xây dựng Đề án được thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo khoản 2 Điều 9 Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15. Các tỉnh, thành phố đã tổ chức lấy ý kiến Nhân dân và thông qua Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp. Kết quả, tỷ lệ cử tri đồng thuận đạt mức cao, trung bình gần 96% cử tri đại diện hộ gia đình đồng ý với chủ trương sắp xếp, và 100% HĐND cấp tỉnh, huyện, xã tại các địa phương tán thành. Bộ Nội vụ đã thẩm định hồ sơ Đề án của 63 tỉnh, thành phố, tổng hợp thành 34 hồ sơ theo các cặp tỉnh mới, trình Chính phủ thông qua để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Một trường hợp cụ thể được bổ sung sau phiên họp thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp ngày 3/6/2025 là đề xuất điều chỉnh tên gọi của hai ĐVHC cấp xã tại tỉnh Lạng Sơn. Theo đó, phường Hoàng Văn Thụ được đề nghị đổi thành phường Kỳ Lừa, và xã Tân Thanh đổi thành xã Hoàng Văn Thụ. Tỉnh Lạng Sơn đã lấy ý kiến cử tri, với 98,02% đồng thuận cho phương án đổi tên phường Kỳ Lừa và 92,97% cho xã Hoàng Văn Thụ, cùng sự tán thành 100% của HĐND các cấp liên quan. Chính phủ thống nhất với đề xuất này, đảm bảo phù hợp với ý kiến Nhân dân và quy định pháp luật.

Kiện toàn bộ máy và bố trí cán bộ, công chức, viên chức một cách hợp lý

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, việc sắp xếp ĐVHC cấp xã năm 2025 không chỉ dừng ở tinh gọn số lượng đơn vị mà còn gắn với kiện toàn tổ chức bộ máy và bố trí cán bộ, công chức, viên chức một cách hợp lý. Tổ chức bộ máy sau sắp xếp được thực hiện theo nguyên tắc thống nhất, gắn với sắp xếp tổ chức Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp, theo hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền. Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân tại các ĐVHC cấp xã mới sẽ tuân thủ Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (sửa đổi), dự kiến được Quốc hội thông qua ngày 24/6/2025 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Về bố trí cán bộ, công chức, viên chức, Chính phủ đề xuất chuyển cơ bản biên chế cấp huyện hiện nay để bố trí cho các ĐVHC cấp xã mới, đồng thời nghiên cứu sử dụng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp huyện làm nòng cốt tại cấp xã. Một số cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh cũng được tăng cường về cấp xã để đảm bảo năng lực quản lý. Trước mắt, tổng số cán bộ, công chức, viên chức tại các ĐVHC cấp xã sau sắp xếp không vượt quá số lượng hiện có trước sắp xếp, không tính số lượng cán bộ cấp tỉnh, huyện được điều động. Trong vòng 5 năm, các địa phương sẽ rà soát, tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ theo quy định. Hoạt động của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã sẽ được kết thúc, kèm theo giải quyết chế độ, chính sách theo quy định của Chính phủ.

Chính phủ cũng yêu cầu các tỉnh, thành phố và cơ quan liên quan kịp thời thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động chịu tác động từ sắp xếp, đảm bảo đúng đối tượng và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp. Các Đề án của địa phương đã trình bày phương án bố trí, sử dụng, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp trụ sở làm việc, đảm bảo điều kiện hoạt động cho các cơ quan, tổ chức tại ĐVHC cấp xã mới. Việc xử lý tài chính, tài sản công được thực hiện theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính, với trọng tâm là tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí và tiêu cực.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, phương án sắp xếp ĐVHC cấp xã năm 2025 đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, khoa học, dựa trên thực tiễn và ý kiến đồng thuận cao của Nhân dân. Quá trình này không chỉ giúp tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước mà còn tạo tiền đề cho các địa phương phát triển bền vững. Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định phương án sắp xếp, đồng thời tiếp tục chỉ đạo các địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp để đảm bảo quá trình thực hiện diễn ra suôn sẻ, hiệu quả, đúng tiến độ.