Sinh viên kiếm tiền bằng vẽ... ký họa chân dung

Nếu như trước kia, những người muốn kiếm sống bằng hình thức này thường có cửa hàng, cửa hiệu đàng hoàng, thì bây giờ chỉ cần có chút tay nghề và rong ruổi đây đó nơi công cộng đông người qua lại là cũng kiếm được tiền.

Hồ Gươm là điểm kiếm tiền của rất nhiều sinh viên chuyên ngành hội họa

Đây là công việc kiếm tiền bán thời gian khá phổ biến trong khoảng mấy năm gần đây của một bộ phận sinh viên chuyên ngành kiến trúc, mỹ thuật một số trường như: Đại học Kiến trúc, Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, Đại học Mỹ thuật Việt Nam…

Đi qua những điểm du lịch, khu di tích, danh thắng hay những điểm công cộng đông đúc khách du lịch qua lại như: Hồ Gươm, Văn Miếu, đường Thanh Niên, khu vực Bảo tàng Hồ Chí Minh… mọi người thường dễ dàng bắt gặp hình ảnh những cô, cậu sinh viên ngồi vẽ chân dung cho khách.

Để kiếm tiền được bằng công việc vẽ chân dung lưu niệm cho khách, điều cơ bản đối với các sinh viên này là họ phải có năng khiếu vẽ, vẽ chân dung có hồn, vẽ phải nhanh và đặc biệt là bức họa phải khá giống với chủ nhân thuê ký họa chân dung. Chính vì những đòi hỏi “tiêu chuẩn” ấy, nên không phải sinh viên nào học hội họa cũng có thể cầm cọ để kiếm tiền được, mà nó đòi hỏi phải có cả chút năng khiếu thiên bẩm.

Chẳng vậy mà, cũng hành nghề vẽ rong nơi công cộng, nhưng có sinh viên kiếm tiền nửa triệu mỗi buổi, song cũng có sinh viên kiếm vài trăm cũng khó, bởi nếu vẽ đẹp, nhanh, giống thì sẽ có nhiều khách, thậm chí khách vẽ ký họa quen giới thiệu tới…

Sau những giờ học ở giảng đường, Nguyễn Tuấn Anh, sinh viên năm thứ 4, Đại học Mỹ thuật Việt Nam, lại vác đồ nghề ra Hồ Gươm. Công việc kiếm tiền của Tuấn Anh ở khu vực này đã được hơn 1 năm và theo như cậu sinh viên này kể thì tình cờ do một người bạn thấy năng khiếu tốc ký chân dung của cậu nhanh, lại đẹp, có hồn nên đã mách bảo ra Hồ Gươm để vẽ cho khách du lịch, bởi người bạn thấy ở đó có mấy người hành nghề này sống khá ổn.

Mới ra, Tuấn Anh cũng bị “cạnh tranh” dọa nạt bởi mấy người đã hành nghề cũ ở đó, song dần dần “ma mới” cũng đã thành “ma cũ” và Tuấn Anh không còn sợ bị bắt nạt nữa. Tuấn Anh bảo: “Ra đến hồ là em kiếm một chỗ bắc giá dựng biển và ngồi vẽ. Khi khách qua lại có nhã ý vẽ là em vẽ chứ chẳng tranh giành với ai nên cũng ít va chạm.

Ra đến chỗ công cộng kiếm tiền càng nên tránh va chạm càng hay, vì nó chẳng có ích gì...”. Mỗi buổi đi vẽ như vậy Tuấn Anh thường thu nhập 300-400 ngàn đồng, thậm chí nhiều hôm số hên còn kiếm gần triệu bạc, bởi 1 bức vẽ chân dung nho nhỏ cỡ A4 có giá 100.000 đồng.

Một người bạn “đồng nghiệp” của Tuấn Anh là Lê Văn Nam, sinh viên năm thứ 4, Đại học Kiến trúc, người cũng kiếm tiền tại ngay gần đầu cầu Thê Húc - đền Ngọc Sơn, mà tôi được biết qua mấy lần đứng xem ké cậu ấy vẽ tốc ký chân dung cho khách. Cũng như Tuấn Anh, Nam là một người vẽ có năng khiếu nổi tiếng nhanh, đẹp, giống nên cậu ta kiếm tiền khá dễ dàng.

Hôm nào Nam ra hồ là khi về cũng có mấy trăm ngàn, bởi khách ít cũng có ba, bốn người, còn khách nhiều vẽ tới cả buổi mới hết. Đứng xem Nam vẽ mấy lần tôi thấy cậu ta vẽ ký họa rất nhanh, chỉ khoảng 15-20 phút là xong 1 bức hình chân dung. Nhiều bức chi tiết nhỏ, phức tạp trên khuôn mặt chủ nhân thuê vẽ cũng chỉ thực hiện không quá 30 phút là xong.

Khách vẽ chân dung làm kỷ niệm khá đa dạng, cả học sinh, sinh viên, nhưng phần đông là du khách nước ngoài, bởi nhiều người trong số ấy muốn lưu lại chút kỷ niệm là một tấm hình mộc mạc, giản đơn bằng sự lao động nghệ thuật chân chính nhân chuyến đi du lịch. Mà với người nước ngoài thì giá cho một bức chân dung vẽ chì chỉ 100.000 đồng thì chả đáng gì.

Chẳng vậy mà chính tôi đã chứng kiến không ít người khách nước ngoài thấy bức chân dung mình được “truyền thần” đẹp và giống quá nên thưởng thêm gấp đôi, thậm chí gấp ba lần giá tiền vẽ theo thỏa thuận.

Thủy Hương, sinh viên Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, người vẫn tranh thủ vẽ ký họa chân dung ở gần cổng Văn Miếu-Quốc Tử Giám kể: “Tại đây khách nước ngoài đông nên khách vẽ chân dung của em có đến 80% là người nước ngoài. Em vẽ cũng nhanh và ổn nên hay được khách “boa” thêm, khi thì dăm bảy đô, có người sộp cả vài chục đô…”.

Chính vì có “tay nghề” và một công việc làm thêm kiếm tiền khá dễ, nhàn hạ nên thu nhập của Thủy Hương không chỉ đảm bảo cho những chi trả cuộc sống đắt đỏ trong lúc đang học hành nơi thành phố, mà em còn đềuđặn gửi tiền về chu cấp cho bố mẹ và nuôi hai em đang học cấp 3 ở quê nhà.

Vẽ ký họa chân dung kiếm tiền nơi công cộng không phải là kiểu kiếm tiền mới, song đã và đang được nhiều sinh viên có năng khiếu của các chuyên ngành hội họa hướng tới. Đây được xem là công việc “đi làm thêm” khá hay, không chỉ vừa kiếm được tiền, lại vừa trang bị nâng cao  tay nghề chuyên ngành mình đang học.

Tuy nhiên, không hiểu nếu cứ đều đặn vẽ chân dung với năng suất “tối đa” theo nhu cầu thị trường có ảnh hưởng đến tư duy nghệ thuật chuyên ngành hoặc yêu cầu đặc thù của môn học này trong các trường kỹ - mỹ thuật hay không.

Mặt khác, những sinh viên say mê vẽ “người thật, việc thật” liệu có lãng quên thời gian lên giảng đường hoặc những kiến thức cơ bản để trở thành một nghệ sỹ hoặc một nghệ nhân có chiều dày không chỉ khả năng biểu đạt mà còn cả tư duy hình tượng, vốn đòi hỏi phong phú và đa dạng trong từng sản phẩm riêng biệt của chuyên ngành theo đuổi trong quãng thời gian 5-6 năm đại học hay không.

Lo rằng, sau một thời gian, họ lại trở thành những… thợ vẽ thì phí hoài biết mấy…

Bài và ảnh Phan Hoàng Diệu