Sự trả giá cho việc phát triển “nóng”

Từ thành phố ma Trịnh Châu...

Trong vòng thập kỷ trở lại đây, Trung Quốc đã xây dựng thêm nhiều thành phố, trong đó có Trịnh Châu, thủ phủ tỉnh Hà Nam. Trịnh Châu, được xem là "mô hình" đô thị hóa của Trung Quốc. Nhiều khu phố ra đời, với những dãy căn hộ, văn phòng cao cấp. Thậm chí còn có cả những công viên đại lộ hoành tráng. Nhiều tòa nhà kiến trúc nguy nga, như Trung tâm thương mại Trịnh Đông (ZBC) là một ví dụ.

Toàn cảnh thành phố “ma” Trịnh Châu

Theo số liệu thống kê của chính quyền thành phố Trịnh Châu thì dân số của thành phố này trong thập kỷ qua tăng trung bình 30%, đạt gần 9 triệu người, tương đương thành phố New York (Mỹ), London (Anh) hay Băngkok (Thái Lan). Với diện tích rộng bằng 2 thành phố San Francisco của Mỹ, nhưng Trịnh Châu lại có tốc độ đô thị hóa cực nhanh, chỉ trong vòng 10 năm trở lại đây những cánh đồng trồng lúa đã được thay bằng những khu nhà cao tầng, công viên và những công trình công cộng khác.

Nhưng có điều cùng với danh hiệu “mô hình” đô thị hóa nhanh nhất ở Trung Quốc, Trịnh Châu cũng được mệnh danh "thành phố ma" lớn nhất của quốc gia này. Khi lượng người đến đây sinh sống rất thưa thớt.

Gần đây người dân bắt đầu đổ về đây để kiếm kế sinh nhai, sự sống có vẻ như bắt đầu nhưng phần lớn lại là nông dân từ các làng quê nghèo. Muốn trở thành công dân đích thực của Trịnh Châu thì túi tiền phải tương đối, còn nếu làm việc trong các cơ quan nhà nước thì phải tiết kiệm cả đời mới đủ mua một căn hộ tại Trịnh Châu.

Theo số liệu của Sở thiết kế Hà Nam thì thu nhập của người dân ở đây vào khoảng 483 USD/tháng (khoảng 10 triệu đồng), trong khi đó giá nhà hiện lên tới 1.600 USD/m2 (trên 32 triệu đồng) và vẫn chưa chịu dừng.

Để khắc phục tình trạng "thừa nhà, người không nhà ở", trong kế hoạch 5 năm lần thứ 12, Trung Quốc có kế hoạch xây dựng thêm 36 triệu căn hộ cho những người có thu nhập thấp đến năm 2015. Tuy nhiên, đây mới chỉ là mục tiêu, bởi nó còn phụ thuộc vào nhiều vấn đề, trong khi đó giá nhà đất vẫn chưa có dấu hiệu dừng.

...nhìn lại chiến lược đô thị hóa

Nhu cầu nhà ở tăng cao là do trào lưu di cư từ nông thôn ra để kiếm việc làm. Theo số liệu thống kê, 2012 là năm đầu tiên Trung Quốc có trên một nửa số dân ở nông thôn ra thành phố kiếm việc và cư trú lại các đô thị.

Chính phủ Trung Quốc thừa nhận đây là hậu quả "dồn nén" của nhiều thập kỷ làm cho dân số đô thị Trung Quốc hiện nay tăng vọt tới 700 triệu người, và dự kiến tăng tiếp lên 1 tỷ vào năm 2030. Trung bình cứ 8 người sống trên hành tinh hiện nay thì có 1 người sống ở một thành phố hay thị xã nào đó ở Trung Quốc, vì vậy nhu cầu nhà ở tại các đô thị ở Trung Quốc là rất lớn.

Trong khi những công trình nhà ở mọc lên hàng loạt thì sức mua của người dân lại giảm. Theo khảo sát của các chuyên gia thì tại Trịnh Châu hiện nay, phần lớn những người mua bất động sản là để bán lại kiếm lời chứ rất ít người mua để sử dụng.

Những người này không muốn gửi tiền vào ngân hàng mà dùng nó để mua đất kiếm lời nhanh hơn. Vì vậy giá nhà đất ở đây tăng vọt, chỉ trong vòng 1 năm giá nhà đất tại Trịnh Châu tăng trên 14% trong khi đó lãi suất ngân hàng chỉ tăng khiêm tốn 3%. Vì vậy, nhiều công trình hay những căn hộ đã có chủ nhưng lại không có người đến ở.

Một trong những lợi thế của việc mua nhà ở Trung Quốc là không phải nộp thuế như ở các nước phương Tây. Nghĩa là họ không phải trả bất cứ thứ thuế gì ngoài tiền mua nhà đất. Vì vậy Trịnh Châu đã được ví là "thành phố ma lớn nhất" Trung Quốc, xây dựng nhưng trống không, thậm chí gần đây, người ta còn có ý định xây dựng mới 14 trường đại học tại thành phố này nhưng không hiểu xây dựng xong lấy đâu ra sinh viên để học.

Đây là bài học đắt giá cho việc phát triển quá nhanh của một quốc gia mà quyền lực rơi vào tay một nhóm người làm việc theo tư duy nhiệm kỳ, với không quá 2 nhiệm kỳ nhưng họ lại vẽ ra cho tương lai 15, 20 năm sau, như mô hình " thành phố ma" Trịnh Châu là một ví dụ.

Khắc Nam