Tận dụng công nghệ thúc đẩy tài chính toàn diện

Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú phát biểu tại tọa đàm

Bức tranh tiếp cận dịch vụ tài chính có sự phân hóa

Việt Nam không nằm ngoài xu hướng của thế giới khi Chính phủ đã sớm hợp tác với WB để xây dựng chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện. Ngày 22/1/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 149/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025 và định hướng đến 2030. Sau gần 5 năm triển khai thực hiện Chiến lược tài chính toàn diện, khả năng tiếp cận tài chính của các đối tượng mục tiêu đã cải thiện đáng kể. Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú nhấn mạnh, việc thúc đẩy tài chính toàn diện là nội dung NHNN rất quan tâm. Ngành Ngân hàng luôn trăn trở việc làm thế nào để hỗ trợ người dân vùng sâu, vùng xa có sự hiểu biết về tài chính và có thể tiếp cận tài chính một cách bình đẳng. Tài chính toàn diện cũng là một trong những giải pháp quan trọng để tiến tới mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, phát triển nông nghiệp, nông thôn, xây dựng nông thôn mới.

Trong một góc nhìn rộng hơn, tài chính toàn diện là hỗ trợ cho người dân không chỉ tiếp cận vốn để phục vụ đời sống mà còn xoá đói giảm nghèo, phát triển kinh tế. Đồng thời, hỗ trợ nhóm DNNVV, doanh nghiệp siêu nhỏ tiếp cận vốn, nhất là nguồn vốn ưu đãi, chính sách của Nhà nước. Trong thời gian qua, để thực hiện mục tiêu này, ngành Ngân hàng tăng cường các chương trình giáo dục tài chính toàn diện tích cực, đầu tư kinh phí một cách thoả đáng; tổ chức lại hệ thống ngân hàng, tài chính vi mô để giúp người dân tiếp cận vốn một cách dễ dàng, thuận lợi hơn, nhất là DNNVV.

Trong một nghiên cứu mới nhất của Viện Chiến lược phát triển kinh tế số (IDS) về tài chính toàn diện, ThS. Đoàn Ngọc Khanh, Chánh Văn phòng IDS cho biết, qua phân tích ba khía cạnh cơ bản, có thể nhận thấy xu hướng tích cực về tài chính toàn diện trên phạm vi toàn quốc, mang lại hiệu quả trong việc giúp người dân tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính một cách thuận tiện, phù hợp với chi phí hợp lý hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu của IDS chỉ ra rằng, nếu phân chia theo mức thu nhập (đối với nhóm cá nhân) và quy mô (đối với nhóm doanh nghiệp) thì bức tranh về tiếp cận dịch vụ tài chính trên quy mô toàn quốc có sự phân hóa đáng chú ý. Đối với nhóm cá nhân, mức độ cải thiện về sở hữu tài khoản của nhóm thu nhập thấp nhất gần như không đáng kể theo thời gian và cách xa so với các nhóm thu nhập cao hơn. Tương tự như vậy đối với nhóm doanh nghiệp ở cả ba nhóm quy mô (nhỏ - vừa - lớn); khoảng cách về tiếp cận dịch vụ tài chính doãng rộng ra theo hướng bất lợi cho doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh.

Gian hàng của MB tại sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2024

Hoàn thiện hành lang pháp lý thúc đẩy tài chính số

Để thúc đẩy thực hiện chiến lược tài chính toàn diện, thu hẹp khoảng cách tiếp cận tài chính giữa các nhóm đối tượng, TS. Phạm Minh Tú, Phó viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng (NHNN) cho rằng, thời gian tới, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số được coi là mấu chốt. Ứng dụng công nghệ số tạo ra những giải pháp đột phá để các tổ chức cung ứng triển khai nhiều sản phẩm, dịch vụ tài chính mới, giảm mạnh chi phí, đồng thời có thể thiết kế sản phẩm, dịch vụ theo hướng dễ sử dụng, đáp ứng nhu cầu đa dạng cũng như cung cấp một cách thuận tiện cho khách hàng. Điều này sẽ tạo điều kiện thu hút đông đảo người dân đến với hệ thống tài chính chính thức, kể cả những người sống ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, thu nhập thấp là nhóm người chưa hoặc ít có khả năng tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính.

Đồng quan điểm, TS. Trần Văn – Viện trưởng IDS phân tích, thông lệ của thế giới cho thấy, việc áp dụng công nghệ giúp các dịch vụ tài chính ngân hàng được cung cấp ở bất cứ nơi nào, kể cả không có sự hiện diện của ngân hàng. Nhờ đó, những rào cản đối với tài chính toàn diện như thu nhập, chi phí và khoảng cách địa lý gần như được xóa bỏ, giúp cho cả những người nghèo, người thu nhập thấp - những đối tượng trước đây chưa từng tiếp cận với dịch vụ tài chính có điều kiện tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính thuận lợi hơn.

Các quốc gia đang phát triển muốn bao phủ nhanh và hiệu quả dịch vụ tài chính chính thức cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số để hiện đại hóa các kênh cung ứng dịch vụ tài chính. Việt Nam không chỉ đi sau mà còn có quy mô thị trường lớn với gần 100 triệu dân, nếu không có giải pháp đột phá, không sử dụng công nghệ, sẽ khó tăng tốc. Mặc dù thời gian qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành quả trong ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số dịch vụ tài chính, song thực trạng bức tranh tiếp cận dịch vụ cho thấy vẫn còn dư địa lớn để cải thiện.

Ngoài ra, nghiên cứu của IDS chỉ ra nhóm doanh nghiệp ứng dụng công nghệ vào dịch vụ tài chính (fintech) đang sở hữu nhiều tiềm năng khai thác dư địa phát triển đồng thời là động lực cho thực hiện chiến lược tài chính toàn diện quốc gia nhờ các lợi thế về công nghệ, dữ liệu, chi phí vận hành, cơ hội kinh doanh… TS. Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá, các vấn đề rủi ro có thể được hóa giải nhờ sự hợp tác giữa tổ chức tài chính, tín dụng truyền thống và các đối tác fintech, theo hướng không cạnh tranh, hợp tác lấp đầy khoảng trống thị trường,… Vướng mắc lớn nhất hiện nay là khung pháp lý, song điều này nằm trong tầm tay của cơ quan quản lý. “Thay vì phải bỏ ra các nguồn lực hữu hình, Nhà nước có thể cùng hợp tác phát triển bằng nguồn lực vô hình là xây dựng khung pháp lý phù hợp cho sự phát triển của hoạt động ứng dụng công nghệ nói chung và fintech nói riêng”, TS. Nguyễn Đức Kiên gợi ý.