Tạo sức bật mới cho thương mại Việt Nam-EU

Chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đánh dấu cột mốc quan trọng trên chặng đường 30 năm hợp tác và phát triển giữa Việt Nam và EU, mở ra một giai đoạn mới đầy triển vọng cho mối quan hệ đối tác toàn diện đi vào chiều sâu, thiết thực và hiệu quả hơn.

Lợi thế ưu việt cho doanh nghiệp hai bên

Tại diễn đàn, “EVFTA - Sức bật cho hợp tác thương mại đầu tư trong bối cảnh bình thường mới” diễn ra ngày 27/10 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An khẳng định, nhìn lại năm đầu tiên thực thi, Hiệp định EVFTA không chỉ là đòn bẩy thúc đẩy thương mại hai chiều mà còn là lợi thế ưu việt cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên trong bối cảnh kinh tế, giao thương toàn cầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng do dịch Covid-19 gây ra.

Những con số ấn tượng về trao đổi thương mại đã minh chứng cho điều này ngay cả khi dịch Covid-19 bùng phát tại các nước EU và Việt Nam.

Thống kê từ Tổng cục Hải quan Việt Nam cho thấy, trao đổi thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU sau một năm thực thi Hiệp định đạt 54,87 tỷ USD, tăng trưởng 12,1%; trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 38,48 tỷ USD, tăng 11,3% và kim ngạch nhập khẩu đạt 16,39 tỷ USD, tăng 14,04%

Tuy Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề do đợt dịch thứ 4 bùng phát tại vùng xuất khẩu trọng điểm phía Nam, 9 tháng năm 2021, thương mại 2 chiều giữa Việt Nam và EU vẫn ghi nhận sự tăng trưởng khả quan với kim ngạch đạt 41,3 tỷ USD, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm 2020; trong đó, xuất khẩu đạt 28,85 tỷ USD, tăng 11,7% và nhập khẩu đạt 12,4 tỷ USD, tăng 17,6%.

Hơn nữa, ngày càng nhiều doanh nghiệp tận dụng được ưu đãi từ Hiệp định EVFTA qua việc sử dụng chứng nhận xuất xứ (C/O).

Theo thống kê của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), trong năm đầu tiên thực thi Hiệp định, các cơ quan, tổ chức được uỷ quyển cấp C/O mẫu EUR.1 đã cấp khoảng 207.682 chứng nhận với kim ngạch đạt khoảng 7,71 tỷ USD đi 27 nước EU.

Ngoài ra, các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa sang EU còn thực hiện tự chứng nhận xuất xứ cho 6.115 lô hàng được hưởng ưu đãi thuế quan theo EVFTA.

Bên cạnh đó, năng lực cạnh tranh và thị phần của hàng hóa Việt cũng ngày càng được cải thiện rõ rệt tại thị trường EU. Việt Nam hiện đã vươn lên trở thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU trong khu vực ASEAN, với kim ngạch thương mại hai chiều năm 2020 đạt 43,2 tỷ euro (theo EuroStat), và xếp trong Top 10 các nước cung ứng hàng hóa lớn nhất vào thị trường EU.

Về đầu tư, với cam kết mạnh mẽ đảm bảo tính minh bạch, thông thoáng, thuận lợi trong môi trường kinh doanh - đầu tư, Việt Nam đã tiếp nhận được nguồn đầu tư chất lượng cao từ EU với những dự án có công nghệ tiên tiến, tạo ra những giá trị và lợi ích chung cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên.

“Rõ ràng đây là những kết quả đặc biệt đáng ghi nhận sau một năm thực thi Hiệp định, đồng thời là cơ sở để chúng ta hoàn toàn có thể lạc quan, tin tưởng vào một sức bật mạnh mẽ trong phát triển hợp tác thương mại đầu tư Việt Nam - EU trước bối cảnh bình thường mới với nền tảng vững chắc từ EVFTA”, Thứ trưởng Đặng Hoàng An nhận định.

Gạo của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU

Chủ động thích ứng, khơi thông nguồn lực

Cũng tại diễn đàn, nhiều chuyên gia, khách mời trong nước và nước ngoài đã bày tỏ lạc quan về triển vọng phục hồi kinh tế và phát triển quan hệ thương mại và đầu tư Việt Nam - EU trong bối cảnh bình thường mới, song cũng cảnh báo những thách thức đặt ra trước mắt, đặc biệt là diễn biến phức tạp và khó lường của dịch bệnh.

Theo đó, Việt Nam cần xây dựng các kịch bản phù hợp để thích ứng linh hoạt và hiệu quả với tình hình mới; khơi thông mọi nguồn lực cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế, đảm bảo chuỗi cung ứng; đồng thời tích cực hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, ổn định và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, không để nền kinh tế bị lỡ nhịp trong xu hướng phục hồi kinh tế thế giới.

Đại sứ Giorgio Aliberti, Trưởng Phái đoàn EU tại Việt Nam, cho rằng EVFTA có thể thúc đẩy xuất khẩu một số mặt hàng trái cây và nông sản của Việt Nam, đặc biệt ở khu vực Mekong. Tuy nhiên, doanh nghiệp sẽ gặp trở ngại tại thị trường này do thủ tục giấy tờ phức tạp và lâu dài. Do đó, cần cải thiện thủ tục, quy trình để chủ động ứng phó trước nguy cơ tiềm ẩn phía trước.

Trong khi đó, ông Alain Cany, Chủ tịch EuroCham, nhấn mạnh việc hai bên cần hợp tác chặt chẽ trong giải quyết các vấn đề tồn tại vì lợi ích chung của cộng đồng doanh nghiệp; đồng thời nhận định với việc dịch bệnh được kiểm soát trở lại, cùng lợi thế lớn từ EVFTA và tới đây là Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA), Việt Nam sẽ có cơ hội thu hút làn song đầu tư nước ngoài (FDI) mới từ các nhà đầu tư châu Âu đang tìm kiếm một điểm đến ổn định, an toàn, thịnh vượng và cạnh tranh.

Chia sẻ về kế hoạch tận dụng đòn bẩy EVFTA để phục hồi kinh tế địa phương, bà Phan Thị Thắng, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh, cho biết EU là thị trường xuất siêu truyền thống của TP. Hồ Chí Minh và là đối tác xuất khẩu lớn thứ 3 sau Hoa Kỳ và Trung Quốc, chiếm tỷ trọng khoảng gần 10% tổng kim ngạch xuất khẩu của Thành phố. Tuy nhiên, từ thời điểm Hiệp định có hiệu lực cho đến nay tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu, nên việc tận dụng các ưu đãi từ Hiệp định để tăng cường hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Thành phố vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đạt như kỳ vọng ban đầu.

Theo bà Phan Thị Thắng, Thành phố đã ban hành Đề án Phát triển xuất khẩu đến năm 2025, định hướng năm 2030. Đó là định hướng để vừa giữ được tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu, vừa đa dạng hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm, khai thác về “chiều sâu” đối với các thị trường xuất khẩu; trong đó, có thị trường EU.

Dịch bệnh Covid-19 không chỉ tác động đến nền kinh tế Việt Nam và EU mà còn gây trở ngại không nhỏ cho giao thương, xuất khẩu hai bên. Lúc này, việc chủ động thích ứng với tình hình mới, đặc biệt là tận dụng thương mại điện tử để thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường EU đã được nhiều doanh nghiệp đẩy mạnh trong thời gian qua. Cụ thể như việc hàng tấn vải Bắc Giang đã được xuất khẩu qua châu Âu thông qua nền tảng thương mại điện tử Vỏ Sò của Viettel Post, đánh dấu lần đầu tiên nông sản Việt được xuất khẩu xuyên biên giới thông qua hình thức thương mại điện tử.

Bà Cao Cẩm Linh, Giám đốc chiến lược Tổng Công ty cổ phần Viettel Post chia sẻ, mặc dù mới chỉ bán 1.200 đơn hàng tại thị trường Đức nhưng đây cũng là con số lớn, mở ra con đường đi mới.

Để tận dụng hiệu quả EVFTA, đón đầu những cơ hội mới mở ra hậu đại dịch, Thứ trưởng Đặng Hoàng An cho rằng điều này đòi hỏi nỗ lực rất lớn từ cả phía Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, khó lường.

Theo Thứ trưởng Đặng Hoàng An, Việt Nam cần xây dựng các kịch bản phù hợp để thích ứng linh hoạt và hiệu quả với tình hình mới, khơi thông mọi nguồn lực cho phục hồi và phát triển kinh tế, đảm bảo chuỗi cung ứng; đồng thời tích cực hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, ổn định môi trường đầu tư kinh doanh, không để nền kinh tế bị lỡ nhịp trong xu hướng phục hồi kinh tế thế giới.

Về phía doanh nghiệp, trước những thời cơ và thách thức đan xen của giai đoạn bình thường mới, lãnh đạo Bộ Công Thương đề nghị các doanh nghiệp cũng cần chủ động đổi mới chính mình, nâng cao năng lực nội tại, điều chỉnh chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp để nhanh chóng thích nghi với điều kiện mới, tham gia sâu vào tái cấu trúc chuỗi cung ứng và giá trị toàn cầu.