Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò của kinh tế tư nhân

ông Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân phát biểu khai mạc Hội thảo

Đây cũng là nội dung hội thảo ngày 21/3, do Báo Nhân Dân, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh (HUBA) phối hợp tổ chức.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân khẳng định tầm quan trọng của kinh tế tư nhân thông qua những Văn kiện Đại hội Đảng, Nghị quyết và định hướng của Đảng như Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3/6/2017 hay Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị.

Đến nay, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam gồm khoảng 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, đóng góp hơn 50% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo việc làm cho hơn 80% tổng số lao động trong cả nước. Một số doanh nghiệp đã vươn ra thế giới, khẳng định được thương hiệu và năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam.

Tuy nhiên, kinh tế tư nhân vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, trở ngại lớn từ những rào cản trong tiếp cận nguồn lực, nhất là đất đai, công nghệ…, là nguyên nhân khiến doanh nghiệp tư nhân không thể lớn hoặc không muốn lớn. “Chúng ta cần làm rõ những bất cập về chính sách đang kìm hãm sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân, đề xuất các giải pháp tháo gỡ để kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế”. ông Minh nhấn mạnh.

Ông Thái Thanh Quý, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương

Khẳng định vai trò của kinh tế tư nhân, ông Thái Thanh Quý, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho rằng, doanh nghiệp tư nhân có trọng trách thúc đẩy phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Hiện khu vực kinh tế tư nhân đã trở thành khu vực đông đảo nhất, đóng góp lớn cho nền kinh tế Việt Nam. Nhiều doanh nghiệp tư nhân lớn như Vingroup, Masan, Sun Group, Vietjet, Thaco, TH... đã vươn tầm khu vực và thế giới, trở thành những thương hiệu mang lại niềm tự hào cho người dân Việt Nam; cùng với đó là lực lượng hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể trải rộng ở tất cả các địa bàn trong cả nước.

Để có thể thực sự giải quyết, tháo gỡ được các điểm nghẽn và phát huy được tiềm năng, sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân thời gian tới, ông Quý yêu cầu cần có tinh thần đổi mới, khí thế mới và sự hứng khởi trong toàn xã hội về việc vươn lên của nền kinh tế, coi đây là cơ hội lịch sử không thể chậm trễ hơn để thực hiện điều này.

Kế đến cần xác định đẩy mạnh cải cách, hoàn thiện thể chế là yếu tố cốt lõi, đóng vai trò dẫn dắt, xuyên suốt để tạo đột phá trong phát triển của vực kinh tế tư nhân thời gian tới.

Xây dựng chiến lược phát triển rõ ràng cho các nhóm chủ thể trong khu vực kinh tế tư nhân, từ doanh nghiệp lớn đến vừa và nhỏ, cũng như các hộ kinh doanh cá thể; sớm ban hành Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, với các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể và cơ chế kiểm tra, giám sát, xử lý việc thực hiện…

“Cuối cùng, cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân và các hiệp hội đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân phải phát huy hơn nữa sự năng động, sức sáng tạo và chủ động tham gia tích cực vào quá trình xây dựng các chủ trương, đường lối của Đảng, cơ chế, chính sách, pháp luật của Nhà nước để cùng với Đảng, Nhà nước xây dựng một môi trường đầu tư kinh doanh hiện đại, lành mạnh, giúp cho cả nước và cộng đồng doanh nghiệp vươn lên phát triển”, ông Quý nêu rõ.

Các đại biểu Trung ương và địa phương tham dự Hội thảo

Về phía doanh nghiệp, bà Lã Thị Lan, Tổng Giám đốc Tiến Lộc Group kiến nghị, Nhà nước và Chính phủ tiếp tục tháo gỡ các rào cản pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn vốn, đất đai, cũng như đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.

Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ; có các điều kiện ràng buộc với các doanh nghiệp FDI về liên kết với doanh nghiệp trong nước, chuyển giao công nghệ... Để nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh, nhà nước cần tạo cơ chế khuyến khích mạnh mẽ hơn cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D). Cần có chính sách ưu đãi thuế, tín dụng và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Đặc biệt, cần mạnh dạn đặt hàng doanh nghiệp tư nhân trong các dự án hạ tầng, sản xuất công nghiệp và năng lượng xanh. Điều này không chỉ giúp phát triển các doanh nghiệp nội địa mà còn tạo ra những sản phẩm, dịch vụ mang tầm vóc quốc tế, nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt Nam trên thương trường quốc tế.

Cụ thể hơn vấn đề tháo gỡ bất cập cho doanh nghiệp, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh cho rằng cần sự hỗ trợ thực tế để chính sách thực sự phát huy hiệu quả, Hiện nay, thủ tục hành chính rườm rà và phức tạp, năm nào chúng ta cũng nghe doanh nghiệp than mệt mỏi với chuyện hoàn thuế. Hay như việc xin giấy phép đầu tư, có doanh nghiệp phải mất cả năm trời, hay thủ tục liên quan đến xây dựng nhà xưởng cũng mất đến sáu tháng… Thuế thu nhập doanh nghiệp thì đều đóng 20% như nhau, nhưng việc tiếp cận các dịch vụ công, vốn, đất đai và cơ hội kinh doanh… thì doanh nghiệp tư nhân hoàn toàn lép vế.

Tư duy “không quản được thì cấm” diễn ra lâu nay ở nhiều lĩnh vực. Lệnh cấm đôi khi bị "lạm dụng" và được coi như "bảo bối" giúp cơ quan chức năng "dễ thở" hơn trong quản lý. Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 được đánh giá có nhiều điểm tiến bộ, đặc biệt yêu cầu ban hành chính sách hỗ trợ về thuế, nhưng lại không được thực hiện nghiêm túc. Tại sao cho đến giờ vẫn chưa ban hành đầy đủ các quy định hỗ trợ thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa?

Nhà nước phải làm gì để có lực lượng doanh nghiệp Việt Nam mạnh, phải làm gì để kinh tế tư nhân Việt Nam doanh nghiệp Việt Nam lớn xứng tầm đóng tròn vai lịch sử tạo đòn bẩy, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam kiến nghị “Kinh tế nhà nước tạo điều kiện để dẫn dắt phát triển khu vực tư nhân. Nhà nước cần vượt bỏ cái cũ theo logic cải cách mới để tháo gỡ trói buộc, khơi thông các điểm nghẽn thể chế đang trói buộc kìm hãm (hạ tầng, nhân lực). Cải cách nhà nước đi đôi với cải cách thị trường. cần xây dựng môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, lực lượng kinh tế để nền kinh tế là một tổng thể hữu cơ và bình đẳng. Đồng thời tạo lập các mới, thay mới lực lượng doanh nghiệp Việt, các doanh nghiệp hiện đại, cấu trúc doanh nghiệp mới, phân vai chức năng kinh tế tư nhân, kinh tế nhà nước….”

Tiến sĩ Nguyễn Đức Kiên, Nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, mặc dù gặp nhiều khó khăn nhưng nền kinh tế Việt Nam trong 7 năm qua tiếp tục có sự chuyển mình mạnh mẽ, thể hiện qua cơ cấu của các thành phần kinh tế đóng góp trong tổng thu nhập nội địa (GDP).

Nói về nguyên nhân sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân không đạt được như kỳ vọng, ông Kiên cho rằng nguyên nhân từ cả hai phía hệ thống bộ máy quản lý của các bộ và chính quyền địa phương chưa thực sự đổi mới sang theo mô hình kinh tế thị trường định hướng XHCN; việc quản lý của các bộ vẫn nặng về cơ chế xin cho, can thiệp trực tiếp vào việc quản lý và huy động nguồn vốn của các doanh nghiệp… Phía khối kinh tế ngoài nhà nước, khu vực kinh tế tư nhân với đa số là doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh cá thể nên hiệu quả sản xuất kinh doanh và khả năng tham gia vào chuỗi giá trị sản phẩm là thấp, chỉ có một số ít doanh nghiệp vươn lên quy mô toàn quốc và khu vực…

Chỉ rõ hơn nguyên nhân các doanh nghiệp Việt Nam không phát triển lên được, ông Kiên cho biết, do các doanh nghiệp Việt Nam đều bắt nguồn từ quy mô doanh nghiệp gia đình nên phương thức quản trị doanh nghiệp còn lạc hậu; khả năng huy động vốn hạn chế do chỉ dựa chủ yếu vào khoản vay tín dụng của ngân hàng mà chưa áp dụng các hình thức huy động vốn khác trên thị trường; không đủ kiến thức, nguồn nhân lực để nắm bắt và tiếp thu công nghệ mới; bản chất các doanh nghiệp đều muốn kinh doanh ở hình thức phi chính thức, lo sợ việc công khai minh bạch trong lĩnh vực tài chính, trốn thuế cũng là những nguyên nhân rất quan trọng hạn chế sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân, dẫn đến các hộ kinh doanh cá thể không muốn vươn lên thành doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp nhỏ và vừa không muốn vươn lên thành doanh nghiệp lớn.

“Hy vọng thông qua hội thảo này, mỗi cơ quan đóng góp một góc nhìn để có bức tranh toàn cảnh về kinh tế tư nhân Việt Nam hiện nay, qua đó giúp cho Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng sớm tổng kết Nghị quyết 10/BCHTW12/2017 để ban hành một Nghị quyết mới đầy sức sống động, tạo đột phá để bước và kỷ nguyên vươn mình”, ông Kiên nói.

Ban Tổ chức Hội thảo cũng cho biết những kiến nghị, đề xuất, ý kiến đóng góp của doanh nghiệp sẽ được tổng kết và gửi đến các cơ quan chức năng Nhà nước nhằm góp phần xây dựng Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân sắp được ban hành.