Thị trường tài chính ASEAN phát triển bất chấp thách thức

Quy mô giao dịch lớn và kỳ hạn dài hơn

Trên khắp ASEAN, thị trường nợ xanh, xã hội, bền vững, liên kết bền vững và chuyển đổi (green, social, and sustainability - GSS+) trong năm 2022 chứng kiến sự sụt giảm 32% so với cùng kỳ năm trước, phù hợp với xu hướng chung trên toàn cầu (sụt giảm 24%, xuống chỉ còn 858,5 tỷ USD năm 2022).

Mặc dù vậy, lượng phát hành duy trì ở mức mạnh mẽ, cao gấp đôi so với năm 2020 và còn nhiều điểm tích cực đáng lưu ý như tăng phát hành trái phiếu chính phủ và một loạt sáng kiến phát triển chính sách và thị trường qua đó củng cố thêm khung pháp lý và chuyên môn. Phát hành GSS+ ở Indonesia và Philippines cũng ghi nhận tăng trưởng vượt trội, chủ yếu nhờ phát hành trái phiếu chính phủ mạnh mẽ và lượng phát hành trái phiếu Hồi giáo Sukuk và trái phiếu xã hội cao kỷ lục.

Khu vực ASEAN đã chứng kiến sự gia tăng cả trong quy mô giao dịch lẫn kỳ hạn. Tỷ lệ giao dịch đạt quy mô tiêu chuẩn (500 triệu USD trở lên) tăng lên đáng kể (tăng 71% trong năm 2022 so với 52% năm 2021) và lần đầu tiên có trái phiếu bền vững kỳ hạn trên 20 năm (không bao gồm trái phiếu vĩnh viễn) được phát hành trong năm 2022. Singapore dẫn đầu trong hầu hết các mảng nợ, chiếm 63% tổng lượng phát hành cộng dồn và 60% lượng phát hành của năm 2022.

Trái phiếu chính phủ đóng vai trò chủ đạo trong kích thích các hoạt động và phát triển thị trường cũng như phân bổ các khoản vốn lớn vào những dự án và hoạt động bền vững. Trong năm 2022, Singapore và Philippines gia nhập nhóm các nước phát hành trái phiếu chính phủ ASEAN. Trái phiếu chính phủ trong khu vực tập trung vào trái phiếu bền vững cho phép chính phủ huy động vốn cho cả những dự án xanh và xã hội.

Nhiều sáng kiến phát triển chính sách và thị trường

2022 là một năm năng động của khu vực xét về các sáng kiến phát triển chính sách và thị trường với sự ra mắt của hệ thống Tiêu chuẩn Trái phiếu Liên kết Bền vững ASEAN cũng như tham vấn ý kiến các bên về phiên bản đầu tiên của Hệ thống phân loại ASEAN (ASEAN Taxonomy) trong suốt cả năm, bên cạnh một loạt sáng kiến và biện pháp tài chính bền vững tầm cỡ quốc gia của các nước thành viên ASEAN, bao gồm các mảng như công bố thông tin, tài chính chuyển dịch và hệ thống phân loại.

Theo Kelvin Tan, Giám đốc Điều hành, Giám đốc Đầu tư và Tài chính Bền vững, khu vực ASEAN - HSBC, thị trường tài chính bền vững ASEAN đang ở thời điểm thay đổi quan trọng. Các đợt phát hành trái phiếu chính phủ đã trở thành quen thuộc ở ASEAN cho thấy sự quan tâm cao của các chính phủ trong khu vực trong việc phát triển thị trường. Thêm nữa, với mức độ nhận thức gia tăng và tác động đối với hoạt động doanh nghiệp mạnh hơn nhờ những bước phát triển gần đây về chính sách và hệ thống phân loại, sự quan tâm của các chính phủ tạo tạo điều kiện thuận lợi cho tương lai mảng tài chính bền vững trong khu vực.

“Chúng ta cần giữ vững đà này và tiếp tục tận dụng mối quan hệ hợp tác công tư bền chặt trong khu vực, ví dụ như Thỏa thuận Hợp tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (Just Energy Transition Partnerships - JETP) ở Indonesia và Việt Nam, để có thêm nguồn tài chính rót vào hỗ trợ quá trình chuyển dịch hướng đến một tương lai cân bằng phát thải", Kelvin Tan đề xuất.

Tổng quan thị trường, Việt Nam chứng kiến sự đa dạng trong phát hành trái phiếu theo chủ đề trong những năm gần đây, cả về loại công cụ và chủ đề.

Về chính sách và phát triển, các nỗ lực và chính sách hỗ trợ về tài chính bền vững được Chính phủ Việt Nam ủng hộ, với sự ra mắt của hướng dẫn quản trị rủi ro môi trường trong các hoạt động mở rộng tín dụng của Ngân hàng Nhà nước, bên cạnh đó là công bố chương trình quốc gia nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân phát triển kinh doanh bền vững tới năm 2025.

Cùng với đó, trên nền tảng Thỏa thuận JETP với nguồn vốn ban đầu trị giá 15,5 tỷ USD nhằm giúp ngành năng lượng Việt Nam chuyển dịch, Chính phủ cũng cam kết cải thiện khung pháp lý tài chính xanh của Việt Nam để thúc đẩy sự quan tâm trong lĩnh vực này.

Về phát hành, trong năm 2022 chỉ có các khoản vay (xanh và liên kết bền vững) được phát hành, với năm giao dịch đến từ các nhà phát hành khác nhau. Trong đó, giao dịch lớn nhất là khoản vay xanh trị giá 500 triệu USD của công ty sản xuất và thương mại Vinfast (một công ty con của tập đoàn Vingroup JSC). Đây cũng là giao dịch thứ hai của công ty này sau khoản vay xanh 400 triệu USD năm 2021. Một công ty con khác của Vingroup là Vinpearl JSC cũng gia nhập thị trường với một trái phiếu bền vững trị giá 425 triệu USD phát hành năm 2021, là trái phiếu bền vững duy nhất ở Việt Nam từ trước tới giờ.

Ông Tim Evans, Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam, cho biết trong bối cảnh các nền kinh tế trong ASEAN đều phải đối mặt với các nguy cơ của biến đổi khí hậu, bao gồm cả những rủi ro vật chất lẫn rủi ro chuyển đổi, các ngân hàng như HSBC đóng một vai trò quan trọng trong việc chia sẻ kiến thức và hiểu biết cũng như cung cấp nguồn vốn để giảm thiểu các rủi ro này và hỗ trợ khách hàng hiện thực hóa kế hoạch chuyển dịch của họ.

“Đầu năm 2022, chúng tôi công bố cam kết hỗ trợ thu xếp lên đến 12 tỷ USD tài chính bền vững trực tiếp và gián tiếp cho Việt Nam và các doanh nghiệp tới năm 2030. Năm nay, chúng tôi tham gia Nhóm làm việc chuyên trách của Liên minh Tài chính Glasgow vì Cân bằng Phát thải (Glasgow Financial Alliance for Net Zero - GFANZ) để tiếp tục phối hợp cùng Chính phủ Việt Nam giúp huy động nguồn vốn tư nhằm hỗ trợ Thỏa thuận JETP của Việt Nam. Cùng với những nỗ lực và chính sách về tài chính bền vững được chính phủ các nước ASEAN ủng hộ, chúng tôi lạc quan rằng thị trường tài chính bền vững của ASEAN và Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển trong những năm tới và cung cấp sự hỗ trợ cần thiết giúp khu vực này đạt được các mục tiêu cân bằng phát thải", ông Tim Evans chia sẻ.

Singapore dẫn đầu nhưng một số quốc gia khác đã có lượng phát hành tăng vào năm 2022