Thúc đẩy minh bạch và hiệu quả trong đấu thầu

Tăng cường minh bạch trong quy trình đấu thầu

Đại biểu Trần Anh Tuấn bày tỏ sự tán thành với các nội dung sửa đổi Luật Đấu thầu, nhấn mạnh tinh thần phân cấp mạnh mẽ cho các chủ đầu tư, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc triển khai quyết định mua sắm. Ông cho rằng quy định tại Khoản 2, Điều 1, sửa đổi Khoản 7, Điều 3, cho phép cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tự quyết định mua sắm trên cơ sở đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình, là phù hợp với điều kiện hiện nay. Quy định này giúp tăng tính chịu trách nhiệm và xử lý nhanh các vấn đề liên quan đến mua sắm hàng hóa, dịch vụ công. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng mức độ công khai, minh bạch trong các trường hợp chỉ định thầu hoặc chào hàng cạnh tranh cần được làm rõ. Hiện nay, quy trình và hồ sơ dự thầu đã khá minh bạch, nhưng việc công khai ở phạm vi nội bộ doanh nghiệp, trên báo chí hay phương tiện thông tin đại chúng chưa được quy định cụ thể. Ông đề nghị bổ sung hướng dẫn về hình thức và mức độ công khai để các đơn vị thực hiện dễ dàng hơn, tránh lúng túng trong triển khai.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cũng đồng tình với việc sửa đổi Luật Đấu thầu năm 2023, đánh giá đây là bước tiến quan trọng trong cải cách thể chế, minh bạch hóa và nâng cao hiệu quả đầu tư. Bà chỉ ra rằng Luật Đấu thầu hiện sử dụng ba khái niệm dự toán mua sắm, gói thầu mua sắm và mua sắm tập trung, nhưng các cụm từ như hoạt động mua sắm hay việc mua sắm tại Điều 3, Điều 7 gây khó khăn trong việc xác định trường hợp áp dụng. Bà đề nghị rà soát toàn bộ cụm từ mua sắm trong luật để ghi rõ thuộc trường hợp nào, nhằm đảm bảo tính thống nhất và dễ áp dụng trong thực tiễn. Ngoài ra, bà lưu ý về quy định chào giá trực tuyến tại Nghị định 98 và Thông tư 22, nhưng chưa được liệt kê trong chín hình thức lựa chọn nhà thầu tại Khoản 1, Điều 20. Bà đề nghị làm rõ liệu chào giá trực tuyến có được xem là một hình thức lựa chọn nhà thầu, và nếu có, cần bổ sung vào quy định để đảm bảo tính pháp lý.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi ủng hộ quy định ưu đãi cho sản phẩm công nghệ cao và dịch vụ công nghệ số do tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân Việt Nam sản xuất, như được bổ sung tại Điểm b, Khoản 5, Điều 1. Bà cho rằng quy định này mở rộng phạm vi ưu đãi cho các sản phẩm đổi mới sáng tạo có xuất xứ Việt Nam, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp trong nước. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh rằng cả Luật Đấu thầu hiện hành và dự thảo chưa quy định cụ thể tiêu chí xác định hàng hóa xuất xứ Việt Nam, dẫn đến khó khăn trong triển khai và nguy cơ áp dụng không thống nhất. Bà đề nghị bổ sung quy định về điều kiện, tiêu chí xác định hàng hóa xuất xứ Việt Nam để minh bạch hóa cơ chế ưu đãi, tạo điều kiện cho các sản phẩm đổi mới sáng tạo trong nước tham gia hiệu quả vào đấu thầu.

Rút ngắn thời gian và giải quyết vướng mắc thực tiễn

Đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh sự cần thiết của quy định cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền lựa chọn hình thức lựa chọn nhà thầu dựa trên quy mô, tính chất và điều kiện thực tế của từng gói thầu, đảm bảo chất lượng và hiệu quả. Ông cho rằng trong thời gian qua, việc tổ chức đấu thầu mất 3-4 tháng nhưng kết quả thường không bất ngờ, như trường hợp nhà đầu tư hoàn thiện hồ sơ thiết kế và đấu thầu quyền sử dụng đất mà không bao giờ trượt thầu. Ông đề nghị quy định chỉ định thầu phải gắn với giảm giá đáng kể, đảm bảo chất lượng công trình và trách nhiệm rõ ràng của chủ đầu tư, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và tránh lãng phí ngân sách nhà nước. Ngoài ra, ông lưu ý về các trường hợp đấu thầu vật liệu xây dựng với giá bỏ thầu cao bất thường, đặc biệt trong khai thác mỏ cát, và đề nghị áp dụng chỉ định thầu khi cần thiết với chế tài mạnh tay đối với nhà thầu trúng thầu nhưng bỏ thầu.

Đại biểu Dương Khắc Mai tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Đấu thầu, nhưng đề nghị Chính phủ cung cấp thông tin về nguyên nhân vướng mắc trong lựa chọn nhà thầu, xác định do quy định của luật hay khâu tổ chức thực hiện. Ông cho rằng nếu nguyên nhân do luật, cần sửa đổi ngay; nếu do tổ chức thực hiện, cần chấn chỉnh kịp thời. Về phương pháp đánh giá hồ sơ lựa chọn nhà thầu tại Điều 62, ông lưu ý rằng quy định cho phép doanh nghiệp công nghệ cao không cần chứng minh khả năng thu xếp vốn chủ sở hữu có thể dẫn đến tình trạng nhà thầu ảo. Ông đề nghị bổ sung cơ chế hỗ trợ vốn sau khi lựa chọn nhà thầu, như bố trí vốn nhà nước hoặc cam kết cấp tín dụng, để đảm bảo tính khả thi của dự án. Ông cũng nhấn mạnh rằng thời gian đấu thầu cần được rút ngắn, đặc biệt với các gói thầu cấp bách, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn và thúc đẩy hiệu quả đầu tư.