Tôi không thể làm hàng giả!

Nhà văn Phong Điệp

Đề tài của cuốn tiểu thuyết “Ga ký ức” là câu chuyện đang diễn ra của thời đại. Nói về đô thị hóa và con người biến đổi trong xã hội đó. Điều này đã khiến không ít người cảm thấy lạc lõng, cô đơn và hoang mang. Đây là đề tài có nhiều người đã và đang viết. Vậy chị có nghĩ là mình đang làm một việc liều lĩnh vì theo đuổi một đề tài mà nhiều người đang đào sâu?

Viết với tôi trước hết là một thúc giục, một nhu cầu tự thân. “Ga ký ức” là nỗi ám ảnh của tôi suốt nhiều năm qua. Những câu chuyện ở đó, những số phận ở đó, nó có sự khác biệt rõ rệt với những tác phẩm trước đây viết về cùng đề tài này. Hình thức thể hiện của cuốn tiểu thuyết cũng sẽ gợi nhiều tò mò cho độc giả. “Ga ký ức” ở đâu? Liệu có một nơi nào như thế không?

Bởi vậy, nếu hỏi tôi có liều lĩnh không, thì tôi xin trả lời là có, vì tôi khai thác đề tài này theo cách chưa ai từng làm. Và tôi thích sự liều lĩnh này. Điều thứ nữa là, đề tài với nhà văn không phải là cái quan trọng nhất. Theo tôi, quan trọng hơn cả, vẫn là nhà văn viết như thế nào, có hay, có độc đáo hay không. Có thể cũng vẫn là đề tài ấy, nhưng mỗi người viết lại có cách xử lý khác nhau. Điều đó tạo nên hấp dẫn, và cũng là yếu tố khiến cho văn chương luôn bất ngờ và quyến rũ.

Đến nay, gia tài của chị là 18 đầu sách. Chị viết cả truyện ngắn và tiểu thuyết. Vậy đâu là thế mạnh của chị, để định danh một tác giả?

Để định danh một tác giả, không gì chuẩn xác hơn là chính tác phẩm của họ. Và chỗ đứng của nhà văn là do độc giả quyết định. Tôi chỉ tiết lộ một điều: trước đây, khi mới bắt đầu viết, tôi đã từng thử sức với thơ, nhưng rồi cũng đã sớm nhận ra rằng, chỉ với văn xuôi tôi mới thực sự thỏa khát vọng sáng tạo. Vì vậy tôi dành toàn tâm toàn ý cho văn xuôi.

Chị là người viết cần mẫn, chăm chỉ, có lúc nào chị thấy nản lòng, hoặc một chút hoang mang, khi những người viết, tạm gọi dòng chính thống thì đau đáu cách tân, tìm những hướng đi mới, trau chuốt ngôn ngữ. Ấy vậy mà sách được in và bán ra chỉ bằng một phần nhỏ so với dòng sách mà không ít bạn trẻ đang viết, là ngôn tình, đam mỹ…?

Tôi tin giá trị chân chính sẽ không thể bị lu mờ. Trong văn chương cũng vậy. Sự ồn ào không làm nên giá trị của văn chương. Gần đây, có trường hợp một số người viết tự điều chỉnh cách viết của mình cho “cập nhật” thị trường, đó cũng là một lựa chọn cần được tôn trọng.

Tuy nhiên tôi vẫn trung thành với lựa chọn của mình: không thể cư xử với văn chương theo kiểu thời trang. Người viết cần thường xuyên học hỏi, lặn sâu vào đời sống này và cho ra đời những tác phẩm thực sự có giá trị. Chữ giá trị này bao hàm nhiều ý: giá trị về nội dung của cuốn sách; giá trị về nghệ thuật mà nhà văn cống hiến trong tác phẩm; những tìm tòi, đổi mới của nhà văn thể hiện trong tác phẩm…

Nhà văn Di Li từng cho rằng, truyện ngôn tình, đam mỹ… xếp ở “chiếu dưới”. Đó chỉ là một trào lưu. Và đã là trào lưu thì sẽ dễ bị thay, như người ta thay áo. Chị nghĩ sao về điều này?

Những trào lưu sáng tác mà chúng ta thấy hiện nay như ngôn tình, đam mỹ… thỏa mãn nhu cầu của một bộ phận độc giả. Vì thế mà nó mới tồn tại và thậm chí bán rất chạy. Tuy nhiên nhu cầu cũng như thị hiếu của độc giả thì thường xuyên thay đổi, vì thế chúng ta mới được chứng kiến những tác giả có thể hôm nay rất nổi đình nổi đám, nhưng ngày mai đã không còn ai nhớ đến họ nữa.

Xin chị chia sẻ một chút về xu hướng sáng tác (dòng văn chính thống) của giới trẻ hiện nay. Điều gì đã khiến thiếu sự bứt phá?

Tôi có may mắn làm công tác biên tập suốt 16 năm. Trong khoảng thời gian ấy tôi có điều kiện được đọc tác phẩm; được trò chuyện, gặp gỡ, cũng như phát hiện nhiều tác giả mới. Có những người sau khi được tôi phát hiện, góp ý, họ trưởng thành rất nhanh. Nhưng cũng có những tác giả vì không đủ nhiệt huyết và đam mê nên dù có tài năng, họ vẫn không thể tiếp tục con đường văn chương nhọc nhằn này.

Với văn chương, muốn đi dài, muốn thực sự bứt phá, đòi hỏi tài năng, niềm đam mê, và ý thức rèn luyện học hỏi rất lớn từ mỗi người viết. Vì vậy, trong câu hỏi của bạn về nguyên nhân khiến người trẻ thiếu sự bứt phá, tôi thấy có rất nhiều lý do. Có thể họ thiếu tài năng, có thể họ thiếu niềm đam mê và sự quyết tâm; có thể bởi họ không dám dấn thân, không nỗ lực học hỏi...

Và nếu chỉ dạo chơi, hay viết những tác phẩm dễ dãi như nhiều bạn trẻ đã và đang làm, thì hẳn là chúng ta cần phải có hành động cụ thể thế nào? Bởi truyện ngôn tình, đam mỹ, theo không ít chuyên gia đã và đang ru ngủ giới trẻ. Thêm nữa là một kế hoạch nhằm phát triển văn học trẻ?

Câu hỏi của bạn đặt ra rất nhiều vấn đề đáng phải suy nghĩ. Tôi chỉ xin chia sẻ một ý nhỏ thôi. Đó là những chiêu trò trong truyền thông hiện nay đang bị đẩy lên quá mức. Nhiều tác phẩm chất lượng chỉ trung bình, nhưng vì tác giả có điều kiện, vậy là làm thành những sự kiện khiến cho độc giả thiếu thông tin tưởng như mình đang chuẩn bị được đọc một kiệt tác và được gặp mặt vĩ nhân. Điều này rất nguy hiểm. Người viết thì ảo tưởng và người đọc thì nhầm lẫn về giá trị.

Chính vì thế, không chỉ với truyện ngôn tình, đam mỹ, mà với tác phẩm văn học nói chung, rất cần sự công bằng. Văn chương không thể làm hàng giả. Đừng tạo nên những giá trị ảo để rồi chính độc giả sẽ quay lưng lại với tác phẩm văn học.

Xin trân trọng cảm ơn chị!