Ứng phó với những “cơn gió ngược”

Cuộc đua tăng vốn nóng trở lại

Theo TS. Châu Đình Linh - Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, tăng vốn luôn là mục tiêu hàng đầu của các ngân hàng bởi sẽ giúp đáp ứng tiêu chuẩn Basel II và sắp tới là Basel III, đồng thời nâng cao năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh cũng như cơ hội kinh doanh. Mặt khác, tăng vốn cũng là yêu cầu được đặt ra tại Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025”.

Theo đó, Đề án đặt mục tiêu đến năm 2025: Nhóm NHTM trong nước có tiềm lực tài chính, năng lực cạnh tranh, quy mô lớn, vốn điều lệ tối thiểu đạt 15.000 tỷ đồng; nhóm NHTM trong nước có tiềm lực tài chính, năng lực cạnh tranh, quy mô nhỏ và trung bình và NHTM có vốn nước ngoài thì vốn điều lệ tối thiểu đạt 5.000 tỷ đồng.

Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế đang có nhiều biến động cả bên trong lẫn bên ngoài, các chuyên gia cho rằng vốn điều lệ cao sẽ là “bộ đệm” giúp các nhà băng có thêm nguồn lực để chống chọi với những “cơn gió ngược”. Việc tăng vốn còn tạo nguồn lực, điều kiện để các NHTM tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung trong giai đoạn phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Ngân hàng tăng vốn nhằm tăng năng lực ứng phó với những “cơn gió ngược”

Tại Chỉ thị số 01/CT-NHNN về tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của ngành Ngân hàng trong năm 2023, NHNN cũng tiếp tục khuyến khích các nhà băng trả cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn điều lệ, tăng khả năng cấp tín dụng cho nền kinh tế, ổn định mặt bằng lãi suất thị trường.

Chính vì vậy, cuộc đua tăng vốn hướng tới đáp ứng những chuẩn mực quốc tế và nâng cao năng lực ứng phó với rủi ro đang ngày càng nóng. Có thể thấy, phương án tăng vốn thông qua việc chia cổ tức bằng cổ phiếu, phát hành cổ phiếu ESOP, hay phát hành cổ phiếu cho nhà đầu tư chiến lược… đang được nhiều ngân hàng lựa chọn.

Theo khảo sát, một loạt ngân hàng đã rục rịch thông báo kế hoạch chia cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn. Cụ thể, Eximbank thông báo phát hành cổ phiếu để trả cổ tức cho cổ đông, tăng vốn điều lệ thêm gần 2.459 tỷ đồng lên 14.814 tỷ đồng. Số vốn tăng thêm sẽ được sử dụng vào hoạt động kinh doanh của ngân hàng với dự kiến đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ, trụ sở làm việc, đầu tư công nghệ... và mở rộng hoạt động kinh doanh.

Nam A Bank cho biết dự định sẽ trình ĐHĐCĐ kế hoạch tăng vốn thêm 2.116 tỷ đồng từ việc phát hành cổ phiếu để trả cổ tức. Vốn điều lệ của ngân hàng sẽ được tăng từ mức 8.464 tỷ đồng lên 10.580 tỷ đồng. Thời gian dự kiến phát hành cổ phiếu trong năm 2023, sau khi nhận được văn bản chấp thuận của NHNN và của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

SeABank cũng cho biết, vừa chính thức hoàn tất việc tăng vốn điều lệ lên gần 20.403 tỷ đồng thông qua việc phát hành cổ phiếu cho cán bộ nhân viên theo Chương trình ESOP năm 2022.

Với khối NHTM Nhà nước, Vietcombank dự kiến sẽ phát hành tối đa gần 2,77 tỷ cổ phiếu để trả cổ tức cho các cổ đông, tăng vốn điều lệ thêm 27.685 tỷ đồng. Nếu thành công, vốn điều lệ của ngân hàng sẽ tăng thêm 58,4%, từ hơn 47.325 tỷ đồng lên hơn 75.000 tỷ đồng, trở thành ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất hệ thống. Thời gian phát hành cũng được ngân hàng điều chỉnh dự kiến trong năm 2023, 2024, thời điểm cụ thể giao cho HĐQT quyết định sau khi được sự chấp thuận của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Chủ tịch HĐQT Vietcombank Phạm Quang Dũng cho biết, việc tăng vốn điều lệ là rất cần thiết trên cơ sở đánh giá quy mô vốn của Vietcombank so với các ngân hàng trong nước và khu vực. Hiện vốn điều lệ của Vietcombank thấp nhất trong số các NHTM Nhà nước, thấp hơn một số NHTM cổ phần và có khoảng cách lớn so với các ngân hàng hàng đầu trong khu vực. Nếu không được tăng vốn thì ngân hàng khó có thể đảm bảo vai trò chủ lực, chủ đạo về quy mô, thị phần và khả năng điều tiết thị trường trong nước.

Đường tăng vốn không dễ

Tăng vốn đã trở thành nhu cầu cấp thiết của các nhà băng, có thể thấy, trong ba năm trở lại đây, các ngân hàng đều lên kế hoạch tăng vốn “khủng” song không phải nhà băng nào cũng tăng vốn thành công, có ngân hàng chỉ hoàn thành một phần kế hoạch. Minh chứng là trong năm 2022, chỉ có 15 trong 27 ngân hàng hoàn thành kế hoạch tăng vốn. Ở nhóm NHTM nhà nước, chỉ có Vietcombank tăng vốn điều lệ thêm 28%. Nhóm NHTMCP vốn điều lệ tăng trưởng bình quân khoảng 21%. Ngân hàng tăng vốn thành công đa phần đến từ hoạt động chia cổ tức bằng cổ phiếu, trong khi hoạt động phát hành thêm cổ phần cho nhà đầu tư hiện hữu hoặc các nhà đầu tư mới gần như chững lại. Theo giới phân tích, trên thực tế phương án phát hành thêm sẽ phụ thuộc phần lớn vào diễn biến thuận lợi trên thị trường chứng khoán.

Theo nhận định của Công ty chứng khoán Bản Việt (VCSC), việc các ngân hàng không hoàn thành kế hoạch tăng vốn một phần là do vấn đề trái phiếu doanh nghiệp và thị trường bất động sản kém tích cực dẫn đến sự điều chỉnh của thị trường chứng khoán, cũng như sự bất ổn của nền kinh tế toàn cầu ảnh hưởng đến hoạt động tăng vốn.

Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, những tác nhân trên không mấy cải thiện nên thách thức tăng vốn đối với các nhà băng trong năm 2023 là không nhỏ. Đánh giá về kế hoạch tăng vốn 2021-2025, đại diện Vietcombank cho biết việc tìm kiếm nhà đầu tư có đủ tiềm lực tài chính phù hợp với mục tiêu phát triển của ngân hàng và sẵn sàng đầu tư vào thời điểm này là “khá thách thức”. Trong khi đó, giải pháp phát hành trái phiếu tăng vốn cũng gặp khó do xu hướng thắt chặt tiền tệ, lãi suất tăng.

Trong mùa đại hội cổ đông sắp tới, các ngân hàng sẽ phải tiếp tục hoàn thành kế hoạch tăng vốn đã đặt ra trong năm ngoái, hoặc đưa ra những kế hoạch táo bạo hơn.

TS. Châu Đình Linh nêu nhận định, với các ngân hàng có tiềm lực tài chính lớn, giá trị thương hiệu cao sẽ có nhiều lợi thế hơn trong việc tăng vốn. Trong khi nhóm ngân hàng có tiềm lực tài chính trung bình sẽ gặp khó khăn hơn. Vì vậy, để tạo thuận lợi cho ngân hàng tăng vốn thành công, đồng thời đáp ứng nhu cầu hội nhập và cạnh tranh quốc tế, Chính phủ có thể xem xét cho phép tăng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Khi đó, các ngân hàng sẽ có cơ hội tiếp nhận thêm nguồn vốn cũng như kinh nghiệm quản trị từ các nhà đầu tư nước ngoài.