Vào mùa triển lãm mỹ thuật

Triển lãm mở cửa tới ngày 9/5, giới thiệu những bức tranh vẽ bằng màu tự nhiên trên giấy dó khổ lớn. Dư luận chú ý và nhiều người bình luận, trước hết bởi đây là triển lãm mà muốn vào xem người ta phải... mua vé vào cửa! Đối với đa số các triển lãm mỹ thuật ở Việt Nam thì đây là… chuyện lạ. Trên mạng xã hội, có nhiều ý kiến trái chiều về điều này. Song bài viết này không mổ xẻ chuyện đúng-sai, nên hay không, mà chỉ muốn đề cập tới những bức tranh đã được họa sĩ Phan Cẩm Thượng vẽ trong mấy năm qua, nhất là thời gian ở nhà "tránh dịch".

Tương tự, họa sĩ 8X Mai Đại Lưu cũng vừa tổ chức triển lãm “Trong rừng sâu” tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội). Nhiều bức tranh dài tới 8 mét, như “Trong rừng sâu” và “Ngắm nhìn hoa nở”. Những tác phẩm này cũng được Mai Đại Lưu vẽ trong khi dịch Covid-19 hoành hành khiến cuộc sống đảo lộn.

Bức “Mùa xuân qua lối ấy” (2022) của Nguyễn Lê Anh. Chất liệu sơn dầu trên vải, kích thước 60x100 cm

Trong khi đó, triển lãm "Ngày rộng 3: Ngàn thước lên cao" đưa công chúng tìm về không gian tự nhiên, văn hóa cùng đời sống vùng cao. Triển lãm vừa khai mạc tại 29 Hàng Bài (Hà Nội), mở cửa đến ngày 28/4. Chọn chủ đề "Ngàn thước lên cao" không chỉ là sự hùng vĩ của núi non như ý thơ Quang Dũng, mà khơi gợi, làm bật ý nghĩa bên trong. Triển lãm khắc họa hành trình sáng tạo nghệ thuật, sự dịch chuyển trong tư duy sáng tạo của các họa sĩ: Phùng Văn Tuệ, Nguyễn Lê Anh, Nguyễn Quang Hoan, Phạm Khải.

Còn họa sĩ Lê Thiết Cương tiếp tục gây chú ý với triển lãm những bức tranh Kiều tại Gallery Thăng Long (41 Hàng Gai, Hà Nội). “Truyện Kiều - Nguyễn Du/Lê Thiết Cương - 24 tranh” giới thiệu 24 tranh và cuốn sách cùng tên của họa sĩ Lê Thiết Cương, trong đó mỗi bức tranh có kèm theo một câu thơ ngắn của nhà thơ Nguyễn Thụy Kha sáng tác từ câu thơ Kiều.

Mỗi một họa sĩ đều có một cội nguồn văn hóa. Cái gốc văn hóa ấy quyết định cách nhìn trong nghệ thuật của họ như một phẩm chất tự nhiên. Với họa sĩ Phan Cẩm Thượng thì đó là văn hóa cổ. Tranh Phan Cẩm Thượng đa số là một khổ giấy dó 60x120cm. Điều đặc biệt, những tờ giấy dó ấy đã được lưu giữ 20 năm qua, khiến những nét bút mềm và màu quyện vào giấy. Những bức tranh trong triển lãm này mang cảm hứng từ những nhân vật trong thế kỷ thứ 17, cùng các tập tục trang phục và mật mã văn hóa ẩn chứa bên trong. Bố cục tranh hầu hết là vô hướng và “ngẫu hứng trong có lý”. Đôi khi là những tà áo bay ngược xuôi, những chân tay mọc ra từ trong tà áo ở những chỗ bất thường, trông có vẻ lạ lùng nhưng đều là những sự tính toán về cân bằng thị giác. Phan Cẩm Thượng dùng hệ màu tự nhiên trên giấy dó, các hòa sắc ưa thích là màu của củ nâu, màu hồng gạch, vàng già, vàng nghệ, màu đen của mực tàu, đâu đó là xanh thái thanh lam, xanh ngọc phỉ thúy… trong một bản hòa sắc mang tính thẩm mỹ dân tộc, làm hiển hiện lên trong mắt ta điều gì đó thân quen nhưng lại đã từ lâu không thấy, thành thử nó có vẻ ấm áp và dịu dàng. Điểm cuối cùng không thể không đề cập, tuy là nội dung có tính chất văn hóa cổ, sử dụng hệ màu tự nhiên, nhưng tổng hòa lại mang chiều hướng hiện đại, mới - chứ không hề cũ.

Cũng khởi từ cái mạch truyền thống, họa sĩ Lê Thiết Cương chọn giấy dó, vải màn và bột màu để làm chất liệu quan trọng khi sáng tác những bức tranh về Kiều. Là người theo dõi quá trình sáng tạo này của Lê Thiết Cương, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha mô tả: Ngày nào tôi cũng tận mắt chứng kiến Cương chuẩn bị cho cái sự vẽ Kiều, bằng việc tạo ra loại toan vẽ đặc biệt cho riêng mình. Đầu tiên là ngâm giấy dó vào nước cho giãn đều. Khi giấy dó vớt ra gần ráo nước, họa sĩ bôi keo vào bốn mép giấy dán lên một bản gỗ dầy. Dán xong để khô, họa sĩ vẽ phác thảo bằng chì. Xong xuôi mới bắt đầu công đoạn bồi tấm vải màn lên mặt giấy dó. Cương bảo, công đoạn này có gì đó tương tự như nghệ nhân sơn mài bọc vải màn vào tấm gỗ để làm vóc, nhưng lại được gọi bằng một cái tên rất hay là “đánh vải”.

Trong khi đó, với họa sĩ Mai Đại Lưu, 2 năm vừa rồi xảy ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến tâm lý của mọi người do biến động đời sống hàng ngày gây cho chúng ta sự mệt mỏi. “Sâu trong tâm hồn, tôi muốn đi vào nơi thoát ra khỏi sự ồn ào đấy. Tôi nghĩ đến “trong rừng sâu”. Tôi muốn đưa mọi người quay trở lại nơi khởi thủy của loài người, nơi nguyên thuỷ nhất, suy nghĩ về những điều đã xảy ra”, họa sĩ chia sẻ và thêm rằng, thông qua triển lãm, anh mong muốn mọi người sẽ yêu thiên nhiên hơn, tôn trọng thiên nhiên, môi trường sống của chúng ta, đời sống xã hội và quan tâm đến nhau hơn.

Các tác phẩm trưng bày tại triển lãm “Ngàn thước lên cao” cũng vậy, phần lớn được các họa sĩ sáng tác trong giai đoạn dịch Covid-19 căng thẳng. Theo đại diện ban tổ chức: "Ở bối cảnh hiện thực ấy, họa sĩ được quyền chối bỏ những thứ theo họ là phi nghệ thuật để tìm đến vẻ đẹp thực sự. Đó cũng là cơ hội để họ nhìn sâu vào bản thể, kiếm tìm và nhận ra chính mình rõ nét hơn".