Vững tin bước tới

Vui mừng xen lẫn lo âu

Tại cuộc họp báo tháng 12/2022 về tình hình KT-XH quý IV và cả năm 2022 ngày 29/12/2022, Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Thị Hương vui mừng thông báo về những thành tựu đạt được trong năm vừa qua. Theo đó, ước tính GDP năm 2022 tăng 8,02% so với năm 2021, là mức tăng vượt trội so với mục tiêu và cao nhất trong giai đoạn 2011-2022, trong khi CPI bình quân chỉ tăng 3,15%, nằm trong mục tiêu Quốc hội đề ra.

Nhiều chỉ số kinh tế tích cực khác như: Xuất khẩu hàng hóa ước tăng 10,6%, nhập khẩu hàng hóa tăng 8,4% qua đó giúp cán cân thương mại hàng hóa ước tính thặng dư 11,2 tỷ USD; Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ước tăng 7,8% trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 8,10%; Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tăng 19,8%, nếu loại trừ yếu tố giá tăng 15,6%; Tổng số doanh nghiệp thành lập mới và doanh nghiệp quay trở lại hoạt động đạt 208,3 nghìn doanh nghiệp, tăng 30,3%... Những thành quả đạt được rất đáng mừng, song bà Nguyễn Thị Hương cho biết, các khó khăn cũng bộc lộ rõ hơn trên nhiều lĩnh vực trong quý IV/2022. Kết hợp với bối cảnh quốc tế dự báo khó khăn hơn trong năm 2023 nên mục tiêu tăng trưởng 6,5% là rất thách thức.

Thực tế số liệu thống kê cho thấy, nhiều chỉ số đã chững lại, thậm chí “yếu đi trông thấy” trong quý IV vừa qua. Chẳng hạn, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa quý IV/2022 đạt 174,57 tỷ USD, giảm 5% so với cùng kỳ năm 2021 (xuất khẩu giảm 6,1%; nhập khẩu giảm 3,9%). Theo ông Nguyễn Việt Phong, Vụ trưởng Vụ Thống kê Thương mại và Dịch vụ (Tổng cục Thống kê), đây là mức sụt giảm nhiều nhất của tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa quý IV so với cùng kỳ các năm trong giai đoạn 2011-2022. Đáng chú ý trong xuất khẩu, có tới 11 mặt hàng ghi nhận kim ngạch giảm so với cùng kỳ quý IV/2021 và giảm lớn nhất là các mặt hàng chủ lực như Điện thoại và linh kiện; Sắt thép; Hàng dệt may. Nguyên nhân chính không phải do năng lực sản xuất của Việt Nam mà chủ yếu do sức cầu tiêu dùng thế giới suy giảm nên doanh nghiệp không ký thêm được hợp đồng để gia tăng sản xuất, thậm chí buộc phải thu hẹp sản xuất, hoạt động cầm chừng với các đơn hàng lẻ tẻ.

Đây cũng là nguyên nhân khiến sản xuất công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến, chế tạo có xu hướng giảm mạnh trong quý IV. Chỉ số IIP quý IV/2022 chỉ tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng thấp nhất trong quý IV các năm giai đoạn 2018-2022. Có tới 32,7% doanh nghiệp chế biến, chế tạo đã giảm sản xuất trong quý IV so với quý trước. Kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong quý IV/2022 cũng cho thấy một xu hướng đáng lo ngại khi có tới trên 31% số doanh nghiệp dự báo tình hình khó khăn hơn và có thể phải giảm sản xuất trong quý I/2023.

Đây là những chỉ dấu cho thấy, các chỉ số sản xuất công nghiệp tăng khoảng 8-9%, kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 6% mà ngành Công thương đặt ra cho năm 2023 mặc dù đã rất thận trọng, nhưng liệu chúng ta có đạt được hay không vẫn là ẩn số lớn. Là những động lực của tăng trưởng kinh tế, khó khăn của ngành sản xuất công nghiệp và xuất khẩu cũng khiến mục tiêu tăng trưởng kinh tế chung gặp thách thức hơn.

Tận dụng các cơ hội

Theo ông Lê Trung Hiếu, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, thế giới đang trong thời kỳ nhiều biến động, những thay đổi về kinh tế, địa chính trị và sinh thái đều tác động đến triển vọng toàn cầu và Việt Nam cũng sẽ không nằm ngoài sự tác động này. Những khó khăn trên dự kiến sẽ ảnh hưởng tiếp tục tới nền kinh tế Việt Nam, ít nhất trong nửa đầu năm 2023 và khả năng hoàn thành mục tiêu tăng trưởng kinh tế trong năm 2023. “Mục tiêu tăng trưởng 6,5% năm 2023 dù thấp hơn kết quả đạt được của năm 2022 nhưng cũng là mục tiêu đầy thách thức trong bối cảnh khó khăn chung trên toàn thế giới cũng như tại Việt Nam”, ông Hiếu nhận định.

Tuy nhiên, khi nhìn từ cả sản xuất cũng như góc độ sử dụng, vẫn có những động lực để đạt được mục tiêu đặt ra. Ở góc độ sản xuất, ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản trong khó khăn vẫn luôn thể hiện vai trò là bệ đỡ của nền kinh tế, duy trì được đà tăng trưởng sẽ ổn định và nhiều khả năng sẽ duy trì được mức tăng khoảng 3% như những năm gần đây. Ngành công nghiệp, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo, đặc biệt là sản xuất hàng tiêu dùng xuất khẩu (may mặc, da giầy, điện tử, đồ gỗ) dự báo sẽ có suy giảm do cầu tiêu dùng thế giới giảm đặc biệt trong quý I và có thể sang quý II/2023 nhưng có thể phục hồi sau đó, đồng thời chuyển hướng một phần sang khai thác hiệu quả thị trường nội địa 100 triệu dân còn nhiều tiềm năng để bù đắp. Với ngành xây dựng, các dự án cơ sở hạ tầng tập trung thực hiện trong năm 2023 như ngay ngày 1/1/2023 tới đây sẽ đồng loạt khởi công 12 dự án thành phần thuộc dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025, qua đó chắc chắn đóng góp tích cực cho tăng trưởng năm tới. Khu vực dịch vụ dự báo năm 2023 cũng tiếp tục có sự tăng trưởng khá nhất là hoạt động thương mại điện tử, du lịch…

Trong khi đó ở góc độ sử dụng, năm 2023 có thể nói là năm “điểm rơi” của đầu tư công trung hạn và giải ngân thực hiện gói đầu tư cơ sở hạ tầng thuộc Chương trình phục hồi. Việc thực hiện nhanh và hiệu quả sẽ là nguồn vốn mồi thúc đẩy đầu tư tư nhân, thúc đẩy sản xuất, kích cầu nền kinh tế. Bên cạnh đó, dòng vốn FDI vào Việt Nam dự báo tăng khá khi một số dự án lớn đang hoàn thành thủ tục đầu tư (dự kiến đăng ký và thực hiện ngay trong quý I/2023) và đây cũng sẽ là động lực quan trọng trong tăng trưởng kinh tế năm 2023.

Trong nước, cầu tiêu dùng năm 2023 dự báo sẽ tiếp tục hồi phục. Về xuất khẩu, mặc dù khó khăn đã nhìn thấy rõ từ các đối tác thương mại lớn xong một phần có thể bù đắp ở các thị trường FTA thế hệ mới, và có thể tăng xuất khẩu những mặt hàng tiêu dùng vào thị trường Trung Quốc khi nền kinh tế này đang đẩy mạnh mở cửa trở lại. Mặt khác, đẩy mạnh thu hút khách du lịch quốc tế đến, đặc biệt là khách du lịch từ Trung Quốc từ đó giúp tăng đóng góp của xuất khẩu dịch vụ.

“Cùng với các chính sách tiếp tục hỗ trợ phát triển kinh tế của Chính phủ trong năm 2023, mặc dù có nhiều khó khăn nhưng tôi tin rằng nền kinh tế hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,5% như Quốc hội đã đề ra”, ông Lê Trung Hiếu tin tưởng.