Xuất khẩu cá tra sang Brazil tăng mạnh: Cơ hội và thách thức từ xu hướng tiêu dùng mới

Brazil - “điểm sáng” mới của xuất khẩu cá tra Việt Nam

Tuy nhiên, xu hướng tiêu dùng của người dân Brazil đang chuyển dần sang sử dụng các sản phẩm chế biến sẵn, tiện lợi và giàu dinh dưỡng, điều này đặt ra yêu cầu mới cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Nếu không nhanh chóng thích nghi, cá tra Việt Nam có thể bỏ lỡ “cửa sổ vàng” để bứt phá tại thị trường này.

Người tiêu dùng Brazil đang chuyển dần sang sử dụng các sản phẩm chế biến sẵn, tiện lợi và giàu dinh dưỡng

Trong vài năm gần đây, Brazil nổi lên như một thị trường tiềm năng cho cá tra Việt Nam. Nguyên nhân đến từ mức giá cạnh tranh, nguồn cung cá da trơn trong khu vực chưa đáp ứng đủ nhu cầu, và đặc biệt là thói quen tiêu dùng thủy sản ngày càng gia tăng tại Nam Mỹ.

Ông Nguyễn Hoài Nam, chuyên gia ngành thủy sản chia sẻ, Brazil là thị trường có sức mua lớn thứ hai tại khu vực Nam Mỹ, chỉ sau Mexico. Sức bật 51% trong 9 tháng cho thấy cá tra đang dần khẳng định vị thế tại Brazil. Tuy nhiên, điểm khác biệt là người tiêu dùng nước này ít chuộng sản phẩm cá phi lê đông lạnh nguyên liệu mà quan tâm nhiều hơn đến sản phẩm đã qua chế biến như cá tẩm gia vị, cá viên, cá cắt khúc đóng gói sẵn. Đây là xu thế mà doanh nghiệp Việt cần nắm bắt nếu muốn duy trì đà tăng trưởng dài hạn.

Theo khảo sát của một số đơn vị phân phối tại Brazil, hơn 60% người tiêu dùng thành thị hiện ưu tiên các sản phẩm thủy sản chế biến sẵn, có thể chế biến nhanh trong vòng 10 - 15 phút. Sự thay đổi này xuất phát từ nhịp sống đô thị bận rộn và thói quen ăn uống thiên về sự tiện lợi.

Đây cũng chính là xu hướng toàn cầu đối với ngành thủy sản: không chỉ bán nguyên liệu thô mà phải gia tăng giá trị thông qua chế biến, tạo sự tiện lợi, đa dạng và đáp ứng khẩu vị bản địa.

Một số doanh nghiệp chế biến cá tra lớn tại Đồng bằng sông Cửu Long cho biết họ đã bắt đầu điều chỉnh chiến lược để tận dụng xu hướng này.

Đại diện công ty chế biến thủy sản An Giang chia sẻ, chúng tôi đã ký kết với đối tác Brazil cung cấp sản phẩm cá tra tẩm gia vị, đóng gói hút chân không, bảo quản lạnh có thể chế biến ngay tại nhà. Đây là bước đi giúp gia tăng giá trị sản phẩm từ 1,5 - 2 lần so với xuất khẩu phi lê truyền thống. Tuy nhiên, khó khăn lớn là chi phí sản xuất cao hơn, đòi hỏi đầu tư vào công nghệ chế biến và hệ thống bảo quản lạnh đạt chuẩn quốc tế.

Bên cạnh đó, vấn đề về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và quy định nhập khẩu của Brazil cũng là rào cản không nhỏ. Một số doanh nghiệp phản ánh thủ tục kiểm định còn phức tạp, thời gian thông quan dài, làm tăng chi phí logistics.

Cần chiến lược dài hạn cho thị trường Brazil

Theo các chuyên gia, để tận dụng hiệu quả cơ hội tại Brazil, ngành cá tra Việt Nam cần có chiến lược dài hạn, thay vì chỉ dựa vào lợi thế giá rẻ.

Brazil là thị trường có sức mua lớn thứ hai tại khu vực Nam Mỹ,

Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP nhấn mạnh, doanh nghiệp cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào chế biến sâu, đồng thời nghiên cứu khẩu vị tiêu dùng của từng khu vực tại Brazil. Người dân miền Nam Brazil chuộng hương vị đậm đà, trong khi miền Bắc lại thích các sản phẩm nhẹ nhàng, ít gia vị. Việc bản địa hóa sản phẩm sẽ giúp cá tra Việt cạnh tranh sòng phẳng với các nguồn cung khác.

Ngoài ra, việc tham gia trực tiếp vào hệ thống phân phối siêu thị, cửa hàng tiện lợi tại Brazil cũng là một hướng đi cần thiết. Hiện nay, phần lớn cá tra Việt Nam vẫn vào Brazil qua các nhà nhập khẩu trung gian, khiến biên lợi nhuận bị giảm. Nếu doanh nghiệp có thể thiết lập mạng lưới phân phối trực tiếp hoặc hợp tác với chuỗi bán lẻ bản địa, giá trị xuất khẩu sẽ được nâng lên đáng kể.

Cùng với cơ hội thị trường, áp lực về phát triển bền vững cũng đặt ra. Người tiêu dùng Brazil ngày càng quan tâm đến yếu tố môi trường, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.

Ông Nguyễn Hoài Nam cho rằng, việc chứng nhận quốc tế như ASC (Nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm) hay BAP (Thực hành nuôi trồng thủy sản tốt nhất) sẽ là “tấm vé thông hành” giúp cá tra Việt Nam mở rộng hơn tại Nam Mỹ. Không chỉ đáp ứng khẩu vị, chúng ta cần chứng minh quy trình nuôi trồng và chế biến minh bạch, thân thiện môi trường để củng cố niềm tin từ người tiêu dùng quốc tế.

Với mức tăng trưởng ấn tượng trong 9 tháng, dự báo cả năm 2025, xuất khẩu cá tra sang Brazil có thể vượt 150 triệu USD, đưa thị trường này trở thành một trong ba thị trường lớn nhất của cá tra Việt Nam tại khu vực Mỹ Latinh.

Nếu tận dụng tốt xu hướng tiêu dùng mới, chuyển dịch mạnh mẽ sang chế biến sâu và xây dựng thương hiệu sản phẩm phù hợp với khẩu vị bản địa, cá tra Việt Nam hoàn toàn có thể biến Brazil thành thị trường chiến lược, góp phần quan trọng vào mục tiêu đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.