Cần có cơ chế chia sẻ rủi ro với các nhà đầu tư PPP

Bộ trưởng giải thích, nguồn lực đang còn rất lớn mà chúng ta chưa huy động hết, tận dụng hết cho phát triển. Trong triển khai còn nhiều hạn chế, bất cập nên việc thể chế hóa bằng các quy định của pháp luật đối với phương thức đầu tư PPP là hết sức cần thiết và có ý nghĩa hết sức quan trọng để huy động được các nguồn lực cho đầu tư phát triển, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững trong thời gian tới.

Ảnh minh họa

Xác định đây là một dự án luật mới, khó, phức tạp, phạm vi áp dụng và đối tượng liên quan rất rộng, đòi hỏi phải có một thể chế hết sức đầy đủ, đồng bộ, chặt chẽ, hấp dẫn, minh bạch và phải đảm bảo hài hòa được giữa quyền lợi của nhà nước, nhà đầu tư và người dân và phải đảm bảo tính ổn định xuyên suốt và thống nhất trong suốt vòng đời của dự án, nhưng ông Dũng cũng thừa nhận: “Trong quá trình soạn thảo, cơ quan soạn thảo đã tiến hành nghiên cứu rất công phu và kỹ lưỡng, căn cứ vào triển khai trong thực tiễn vừa qua và chọn, chắt lọc những kinh nghiệm tốt của quốc tế. Tuy nhiên, cũng không tránh khỏi những việc đang còn ý kiến khác nhau và khi xây dựng luật còn nhiều điểm chưa được chặt chẽ hoặc chưa được thuyết phục”.

Giải trình thêm về một số đại biểu đang hiểu theo hướng đây là một dự án đầu tư công nên cần phải quản lý chặt chẽ như Luật Đầu tư công, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, dự án PPP có một đặc thù, đặc điểm rất khác biệt, đó là kết hợp công tư nên chưa có quy định ở đâu và đây là một quy định riêng của một luật, xây dựng một pháp luật riêng cho hình thức đầu tư này, nên chúng ta không áp dụng theo hẳn đầu tư tư và cũng không theo hẳn đầu tư công.

Đi vào một số nội dung cụ thể, nhất là việc thu hẹp các lĩnh vực PPP, ông Dũng cho biết, qua tổng kết thực tiễn thì một số lĩnh vực chúng ta không thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư hoặc triển khai nhưng không hiệu quả. Ví dụ lĩnh vực giáo dục, y tế, vui chơi giải trí rất khó thu hút nguồn lực tư nhân, mà chủ yếu tập trung vào lĩnh vực hạ tầng giao thông do có nguồn thu, đảm bảo lợi nhuận cho nhà đầu tư. Với các lĩnh vực còn lại, thực sự sẽ khó để có thể thu được phí dịch vụ từ người dân. Như vậy, việc tạo nguồn thu là rất khó khăn.

Tại thảo luận tổ ngày 11/11 vừa qua, có ba quan điểm khác nhau. Quan điểm thứ nhất đồng ý với dự thảo cần có hạn chế và giao Chính phủ xem xét quyết định bổ sung những lĩnh vực cần thiết. Quan điểm thứ hai đồng ý hạn chế nhưng không giao cho Chính phủ quyết định bổ sung các lĩnh vực. Quan điểm thứ ba là mở rộng không hạn chế.

"Đây là ba quan điểm khác nhau, chúng tôi xin phép được tiếp tục cùng cơ quan thẩm tra nghiên cứu làm rõ theo hướng có trọng tâm, trọng điểm và không tràn lan, đảm bảo tính hiệu quả và tính khả thi của các dự án”, ông Dũng phát biểu.

Về hạn mức, quy mô vốn đầu tư với mức tối thiểu 200 tỷ đồng, ông Dũng cho biết dự án PPP có thời hạn hoạt động dài, phức tạp nên việc chuẩn bị các dự án cần phải kỹ lưỡng và để đảm bảo tính khả thi cùng tính hiệu quả, thời gian chuẩn bị sẽ kéo dài và chi phí chuẩn bị cao. Chính vì vậy cần phải tập trung, tránh dàn trải.

Về quy mô tối thiểu dự kiến là 200 tỷ đồng cũng đã được xác định trên cơ sở tổng kết thực tiễn trong thời gian vừa qua. Các dự án đã được chúng ta kêu gọi thành công đều nằm trong khoảng từ đó trở lên. Hơn nữa, mức quy định như thế cũng phù hợp với các thông lệ quốc tế. Các nước hiện nay cũng áp dụng chủ yếu mức từ 50 triệu USD trở lên. Có một số nước cũng quy định thấp hơn nhưng không thấp hơn mức 200 tỷ đồng.

“Như vậy, liên quan đến mức 200 tỷ đồng, chúng tôi cho rằng là tương đối phù hợp. Với những trường hợp dự án có quy mô nhỏ, thấp hơn nữa, chúng ta phải sử dụng bằng ngân sách Nhà nước hoặc thu hút nguồn vốn xã hội hóa và đầu tư tư nhân theo Luật Đầu tư như tôi đã báo cáo. PPP sẽ tập trung nguồn lực để phục vụ cho một số dự án hạ tầng lớn”, ông Dũng cho hay.

Liên quan đến chia sẻ rủi ro, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết đây là một vấn đề rất lớn vừa làm mới, vừa là khó nhưng được đa số các đại biểu đánh giá cao và nhiều sự đồng thuận. Tuy nhiên, cơ chế nhằm chia sẻ rủi ro cho các nhà đầu tư khi đầu tư các dự án công chúng ta phải xác định đây thuộc trách nhiệm Nhà nước. Nhà đầu tư bỏ tiền ra làm, sau đó vận hành và giao lại cho Nhà nước nên phải có cơ chế chia sẻ rủi ro này với các nhà đầu tư thì các nhà đầu tư mới yên tâm để tham gia đầu tư.

“Đây là cơ chế chia sẻ rủi ro chứ không phải cơ chế bảo lãnh. Mục tiêu của nhà đầu tư theo chúng tôi hiểu là kinh doanh để kiếm lợi nhuận chứ không phải là chờ thua lỗ để nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước. Việc này chúng ta cũng không áp dụng tràn lan và cũng chỉ số ít dự án đặc biệt quan trọng và khi mà chúng ta không thể điều chỉnh thời hạn thì chúng ta mới thực hiện”, ông Dũng nói.

Về kiểm toán dự án PPP, ông Dũng cho rằng đây là một vấn đề các đại biểu cũng nêu rất nhiều, nội dung này là một điều phù hợp đã được thiết kế phù hợp với Hiến pháp và Luật Kiểm toán Nhà nước. Tức là chỉ thực hiện Kiểm toán nhà nước đối với tài sản công và tài chính công, Hiến pháp cũng bảo hộ quyền tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư nêu tại Điều 51 khoản 3: tài sản hình thành từ nguồn vốn của nhà đầu tư được xác định theo các yếu tố về giá, phí, chất lượng.

Theo kinh nghiệm quốc tế thì nội dung của hợp đồng phải được Nhà nước xem xét kỹ lưỡng trước khi ký kết và có thể thực hiện Kiểm toán Nhà nước ngay từ khâu lập dự án. Nếu chúng ta lập xong, ký hợp đồng rồi mà chúng ta lại kiểm toán lại theo các quy định khác và theo các quy định ở trong nước thì nhà đầu tư không thể yên tâm để thực hiện được.