Cân nhắc “thả cửa” dịch vụ đòi nợ thuê
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về dự thảo Nghị định bãi bỏ Nghị định 104/2007 (NĐ 104) của Chính phủ về kinh doanh dịch vụ đòi nợ. Theo đó sẽ bãi bỏ một số quy định về các điều kiện với DN kinh doanh dịch vụ đòi nợ thuê, như: điều kiện về vốn; tiêu chuẩn về người quản lý, người lao động; nguyên tắc hoạt động dịch vụ đòi nợ; các biện pháp được thực hiện khi đòi nợ…
DN hành nghề vẫn muốn duy trì NĐ 104 như một khung pháp lý thừa nhận dịch vụ đòi nợ thuê |
Những cởi mở quá dễ dãi?
Theo lập luận của Bộ Tài chính, sở dĩ việc bãi bỏ NĐ 104 là cần thiết bởi vì các quy định của văn bản pháp lý này hiện nay đã được các luật và nghị định khác điều chỉnh. Cụ thể, đối với quy định về vốn, mặc dù NĐ 104 quy định các DN kinh doanh dịch vụ đòi nợ phải có vốn tối thiểu 2 tỷ đồng, nhưng Luật DN 2014 đã không còn quy định về vốn pháp định. Như vậy, ngoại trừ một số ngành nghề đặc thù như NH, chứng khoán… thì các ngành nghề khác (trong đó có nghề dịch vụ đòi nợ) sẽ không cần yêu cầu về vốn khi đăng ký thành lập.
Với các điều kiện về chứng chỉ hành nghề, năng lực người quản lý và người lao động làm việc trong DN dịch vụ đòi nợ, Bộ Tài chính cũng cho rằng, các quy định này chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của chính DN kinh doanh dịch vụ đòi nợ, chứ không ảnh hưởng nhiều đến các DN khác và nền kinh tế. Vì vậy không cần thiết phải quy định. Hơn nữa, điều kiện về lý lịch tư pháp đối với người quản lý và người lao động trong các DN kinh doanh dịch vụ đòi nợ đã được quy định tại Nghị định 96/2016. Do vậy không cần thiết phải quy định thêm trong một nghị định mới.
Như vậy, nếu Nghị định bãi bỏ NĐ 104 được thông qua, dịch vụ đòi nợ thuê sẽ là ngành nghề có khả năng phát triển rất mạnh bởi thay vì phải chấp hành hàng loạt các quy định về vốn, về chứng chỉ hành nghề và năng lực chuyên môn thì hầu như bất cứ cá nhân, tổ chức nào cũng có thể đăng ký thành lập DN kinh doanh dịch vụ đòi nợ để kiếm tiền mà không lo vi phạm pháp luật.
Ngoài ra, một động thái khác sẽ khiến thị trường “nở rộ” các công ty hành nghề đòi nợ đó là hiện nay, Bộ Tài chính cũng đang kiến nghị Chính phủ xem xét bỏ các điều kiện về kinh doanh dịch vụ mua bán nợ, đồng thời bỏ ngành nghề kinh doanh mua bán nợ ra khỏi danh mục các ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Nếu kiến nghị này được chấp thuận, ngành nghề mua bán nợ sẽ được “thả cửa” hoàn toàn. Và chắc chắn rằng khi đó các công ty dịch vụ đòi nợ sẽ trở thành các công ty mua bán nợ hợp pháp, có thể tự do thỏa thuận mua lại nợ khó đòi, để sau đó đòi nợ theo cách riêng của mình mà ít bị pháp luật chế tài hay kiểm soát.
Phải siết lại điều kiện hành nghề
Trái ngược với quan điểm cởi mở của Bộ Tài chính, nhiều luật gia cho rằng nếu bãi bỏ NĐ 104 thì cần cân nhắc rất kỹ lưỡng, bởi rất nhiều khả năng khi các điều kiện về vốn, về chứng chỉ chuyên môn hành nghề… được bãi bỏ sẽ tạo điều kiện cho các DN đòi nợ thuê bùng phát các hành vi đòi nợ theo kiểu xã hội đen, gây rối loạn an ninh trật tự và tổn hại tài sản, tính mạnh của công dân.
LS. Bùi Quang Tín - CEO Trường Doanh nhân Bizlight, thẳng thắn cho rằng khi bãi bỏ NĐ 104 chắc chắn hoạt động đòi nợ thuê theo kiểu xã hội đen sẽ bùng phát vì các DN sẽ được thành lập mà không cần có vốn, mọi đối tượng phù hợp với quy định trong Bộ Luật Dân sự đều có thể đứng ra thành lập công ty đòi nợ.
“Với mức thu nhập từ 20-70% số tiền nợ thu được thì các đối tượng mong muốn kiếm tiền bằng mọi thủ đoạn sẽ bị hấp dẫn khi thành lập công ty dịch vụ đòi nợ. Nay họ lại không cần phải có chứng chỉ hành nghề, không cần có kiến thức về kinh tế, pháp luật thì lại càng dễ dàng để thực hiện các biện pháp đòi nợ bằng mọi giá”, ông Tín nói.
Cũng theo ông Tín, Bộ Tài chính cần thiết phải tiếp tục coi dịch vụ đòi nợ là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Không những không nên bãi bỏ các quy định về điều kiện trình độ, năng lực người quản lý và lao động trong các DN nhóm này mà còn phải gia tăng các quy định cho chặt chẽ hơn. Theo đó, kể cả các DN có nợ trực tiếp thành lập bộ phận thu nợ thì cũng phải bắt buộc chấp hành các tiêu chuẩn về nghiệp vụ, chuyên môn.
Ở góc độ khác, LS. Nguyễn Hữu Thế Trạch (Đoàn LS. TP.HCM) cho rằng, hiện nay do NĐ 104 không giới hạn mức phí dịch vụ nên các công ty đòi nợ thuê và bên thuê đòi nợ tự thỏa thuận với nhau. Khi ký hợp đồng pháp lý đòi nợ, chủ nợ phải trả nhiều khoản phí như: phí dịch vụ đòi nợ (từ 15% - 70% trên tổng số nợ đòi được); phí công tác đòi nợ từ 8 - 50 triệu đồng… Tuy nhiên, do không có quy định về mức phí dịch vụ, không ít các công ty đòi nợ thuê kê khai mức phí trong hợp đồng pháp lý đòi nợ rất thấp hoặc lập các hợp đồng giả từ đó trốn tránh thực hiện nghĩa vụ khai, nộp thuế cho Nhà nước.
Trong khi đó, theo phân tích của một nhân viên thu nợ tại một NHTM trên địa bàn TP.HCM, hiện nay có nhiều trường hợp một DN dịch vụ làm đại diện đồng thời cho cả chủ nợ và khách nợ để xử lý đối với cùng một khoản nợ. Khi “bắt cá hai tay” như vậy DN dịch vụ có lợi cả hai đầu, tạo ra cơ hội mua chuộc lẫn nhau để cùng chia lợi. Kết quả là việc xử lý nợ khó đòi trở nên thiếu minh bạch, các bên chủ nợ và khách nợ đều chịu thiệt hại. Từ trước đến nay, NĐ 104 đã nghiêm cấm hình thức đại diện cho cả hai bên như vậy (Khoản D, Điều 11 - PV). Nay nếu bãi bỏ văn bản pháp lý này thì hành vi bắt cá hai tay sẽ càng phát triển mà không có chế tài giám sát và xử lý.