Chi nhiều cho nhập khẩu - mừng hay lo?
Việt Nam là nước có thế mạnh xuất khẩu nhiều nhóm hàng hóa như dệt may, nông sản, hàng công nghiệp… Song hầu hết các ngành này đều đang tăng số lượng nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất, chế biến, hay thậm chí là hàng tiêu dùng trong nửa đầu năm 2019. Theo các chuyên gia, đây là điều khiến nhiều ngành hàng của Việt Nam có lượng xuất khẩu lớn, nhưng giá trị không cao.
Ông Nguyễn Hữu Nam - Trưởng phòng Pháp chế (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, chi nhánh TP. Hồ Chí Minh) dẫn số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, qua hơn nửa chặng đường của năm 2019, nếu trị giá hàng hóa xuất khẩu đạt 122,53 tỷ USD, tăng 7,2% (tương ứng tăng 8,21 tỷ USD), thì kim ngạch nhập khẩu cũng theo sát, với giá trị là 120,94 tỷ USD và mức tăng còn nhiều hơn cả xuất khẩu, đến 8,9% (tương ứng tăng 9,88 tỷ USD) so cùng kỳ năm 2018.
Trong đó, có đến 24 nhóm hàng chính đạt trên 1 tỷ USD, chiếm 83% tổng trị giá nhập khẩu của cả nước. Các mặt hàng xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam đạt kim ngạch tăng giảm không đều. Cụ thể, một số loại tăng như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 14,1%, hàng dệt may tăng 10,3%, giày dép các loại tăng 13,4%, gỗ và sản phẩm gỗ tăng 16,6%... Nhóm máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác tăng 6,5% so với cùng kỳ năm trước.
Trong khi đó, nhóm hàng nông sản (rau quả, hạt điều, hạt tiêu, chè, cà phê, gạo, sắn và sản phẩm cao su..) xuất khẩu lại giảm 10,2% so với cùng kỳ năm trước. Hàng thủy sản xuất khẩu giảm 1,6% so với cùng thời gian năm 2018. Ngược lại ở chiều nhập khẩu thì hầu hết các nhóm hàng đều tăng kim ngạch, với đa dạng các nhóm sản phẩm từ nguyên liệu sản xuất đến hàng tiêu dùng thực phẩm thiết yếu.
Mức tăng nhanh số lượng hàng nhập khẩu sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển bền vững của DN |
Điểm mặt những nhóm hàng nhập khẩu lớn, tăng kim ngạch so với cùng kỳ năm trước, có thể thấy đó là nguyên phụ liệu dệt may, da giày tăng 3,4%, chất dẻo nguyên liệu và sản phẩm từ chất dẻo tăng 4,3%, nhóm hàng thủy sản nhập khẩu (từ nhiều thị trường) cũng tăng kim ngạch, trong đó từ Philippines tăng mạnh nhất, tăng đến 201,7%, từ Hoa Kỳ tăng 66,8%, Indonesia tăng 49%, Singapore tăng 27,4%... Một số mặt hàng nông sản xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam như hạt điều, trong 6 tháng 2019 đã nhập khẩu nguyên liệu trị giá trên 1 tỷ USD, tăng 34,8%...
Theo bà Nguyễn Mai Oanh, Tổng Thư ký Hiệp hội Điều Việt Nam, việc tăng nhập khẩu điều thô nguyên liệu này tiềm ẩn nhiều rủi ro, do giá điều xuất khẩu không tăng từ đầu năm đến nay, thậm chí còn giảm đến 21,5% so với cùng kỳ năm 2018, nhưng giá nhập khẩu điều nguyên liệu lại cao. Đây cũng chính là nỗi lo chung của các DN xuất khẩu hàng nông sản hiện nay.
Trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, nhiều mặt hàng cũng tăng số lượng nhập khẩu đáng kể, từ nhiều thị trường khác nhau. Như hàng hóa nhập khẩu từ thị trường Mỹ hiện nay rất đa dạng, trong 6 tháng/2019 đã có 14 nhóm hàng nhập khẩu từ Mỹ đạt kim ngạch100 triệu USD trở lên. Đó là các loại, máy vi tính, hàng điện tử tăng rất mạnh 48,7%, ô tô nguyên chiếc tăng 106,9%, linh kiện, phụ tùng ô tô tăng 94,7%, rau quả tăng 70%, thủy sản tăng 66,8%, bánh kẹo và các sản phẩm từ ngũ cốc tăng 66,6%. Thị trường Trung Quốc cũng đưa hàng ồ ạt vào Việt Nam gồm các loại rau quả, thủy sản, trứng gia cầm và thịt gia súc (thịt heo là chính).
Ông Nguyễn Nguyên Phương - Trưởng Phòng quản lý Thương mại, Sở Công thương TP. Hồ Chí Minh cho biết, 6 tháng/2019, có gần 6 tấn thịt heo được nhập khẩu vào TP. Hồ Chí Minh, tăng đến gần 6 lần so với cùng kỳ năm 2018. Lượng thịt nhập khẩu tăng mạnh bởi nguồn cung trong nước sụt giảm, do ảnh hưởng của dịch bệnh. Hầu hết các DN nhập thịt heo để chế biến thực phẩm (giò, chả, xúc xích...). Tuy nhiên, thịt nhập khẩu rất ít bán lẻ ra thị trường, do không phù hợp thị hiếu người tiêu dùng. Nguồn thịt nhập khẩu đến từ các nước Brazil, Mỹ, Ba Lan… và hơn 20 quốc gia đủ điều kiện xuất khẩu thịt gia súc các loại vào Việt Nam.
Ông Nguyễn Hữu Nam cho rằng, nền kinh tế Việt Nam đang có độ mở lớn, việc tăng xuất, nhập khẩu hàng hóa là chuyện đương nhiên. Song với mức tăng nhanh số lượng hàng nhập khẩu của nhiều nhóm hàng hóa, nhất là các mặt hàng tiêu dùng, thực phẩm, nguyên liệu đầu vào của hàng xuất khẩu, sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển bền vững của DN. Đặc biệt là giảm sức cạnh tranh của hàng Việt tại thị trường tiêu thụ nội địa.