Để phát triển chợ đầu mối nông sản

	Xây dựng Chợ đầu mối nông sản thực phẩm Dầu Giây
	Chợ đầu mối

Khó quản lý an toàn thực phẩm

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, tính đến hết năm 2016, tổng số chợ cả nước là 8.513 chợ, trong đó chợ nông thôn chiếm 76%. Thị phần hàng hóa lưu thông qua chợ nông thôn chiếm khoảng từ 50-70%, cao hơn mức lưu thông qua chợ bình quân cả nước như đã đề cập ở trên là từ 35-40%. Trong tổng số 8.513 chợ, có 94 chợ đầu mối bán buôn trên địa bàn cả nước (chiếm 1,1%); trong đó nhiều nhất là các tỉnh: Thanh Hóa 11 chợ, Quảng Bình 11 chợ, Hà Nội 7 chợ, Đồng Tháp 6 chợ, Hưng Yên 4 chợ, Hồ Chí Minh 3 chợ,... chủ yếu là chợ đầu mối nông sản tổng hợp, tỷ lệ khá khiêm tốn.

Khó kiểm soát an toàn thực phẩm tại các chợ đầu mối

Ông Nguyễn Văn Hội – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, các mặt hàng được bày bán trong chợ rất đa dạng, phần lớn là các mặt hàng thủy hải sản tươi sống, rau củ quả tươi. Song hầu hết đều không rõ nguồn gốc, xuất xứ, đặc biệt là các mặt hàng rau, quả, gia súc, gia cầm. Chủ yếu các thương lái gom hàng từ các hộ nông dân sản xuất nhỏ lẻ hoặc từ các trang trại. Tuy nhiên, việc mua bán còn mang tính chất tự phát, không có hợp đồng mua bán cũng không có chứng nhận xuất xứ hàng hóa.

Trên địa bàn Hà Nội có 2 chợ đầu mối là chợ đầu mối Minh Khai và chợ đầu mối phía Nam. Ông Nguyễn Doãn Toản, Phó chủ tịch UBND TP. Hà Nội đánh giá, do quy mô nhỏ nên các chợ đầu mối, chợ có tính chất đầu mối chưa đảm nhận được chức năng vốn có để tập trung hàng cung cấp cho thị trường. Tổng lượng hàng hóa lưu thông qua 2 chợ đầu mối để phân phối cho thị trường Hà Nội chỉ chiếm chưa đến 30%.

Trong thời gian qua, tình trạng hoạt động tự phát của các điểm tập kết hàng hóa xung quanh khu vực chợ ngày càng gây nhiều bức xúc, đã nhiều lần được báo chí, cử tri phản ánh. Cùng với đó, việc kiểm soát về chất lượng vệ sinh ATTP tại chợ còn nhiều bất cập. Một lượng không nhỏ hàng hóa kinh doanh tại chợ được các hộ dân tự sản xuất và mang đến chợ kinh doanh, gây khó khăn trong việc truy xuất nguồn gốc trong trường hợp cần thiết…

Theo đại diện CTCP Rau an toàn Hà Nội, các chợ đầu mối giữ vai trò quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Tuy nhiên, hoạt động buôn bán, tiêu thụ tại các chợ này bị thương lái chi phối cả về giá cả cũng như nguồn cung; việc kiểm soát nguồn gốc xuất xứ gần như bỏ ngỏ. Vì vậy, nông sản an toàn đang bị đánh đồng với sản phẩm không có kiểm nghiệm khiến việc tiêu thụ và truy xuất nguồn gốc sản phẩm càng trở nên khó khăn. Các cơ quan ban ngành chưa phát huy được vai trò của mình trong công tác quản lý chất lượng vệ sinh ATTP tại các chợ đầu mối.

Đại diện Công ty TNHH thương mại dịch vụ Proton chia sẻ, kinh doanh chợ đầu mối tại Việt Nam đang gặp nhiều thách thức mới, bởi vì có rất nhiều kênh đang tham gia phân phối nông sản tại Việt Nam, đặc biệt là các tập đoàn bán lẻ và siêu thị thương mại điện tử. Sự cạnh tranh này đang từng bước làm thu hẹp đáng kể thị phần của các chợ đầu mối.

Bằng các hình thức tổ chức bán hàng hiện đại, marketing và chăm sóc khách hàng tốt, các siêu thị online và offline đã nhanh chóng trở thành nơi mua sắm phổ biến tại các đô thị. Mặt khác, các tập đoàn bán lẻ đã từng bước kiểm soát được giá cả, hình thức bao bì ấn tượng, phương thức thu mua và kết nối linh hoạt sâu rộng với nhà nông đã tạo sức ép rất lớn buộc các chợ đầu mối hiện nay phải thay đổi toàn diện nếu muốn tồn tại.

Hạn chế trong đầu tư

Hoạt động các chợ truyền thống, chợ đầu mối không chỉ có những hạn chế trong an toàn vệ sinh thực phẩm, trong quản lý của địa phương, mà còn nhiều hạn chế trong đầu tư.

Ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, mạng lưới chợ đầu mối nông sản Việt Nam hiện nay mặc dù đã có một số mô hình bước đầu phát triển khá tốt như chợ đầu mối nông sản Bình Điền (TP. Hồ Chí Minh), nhưng thực tế còn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành nông nghiệp. Hệ thống cơ chế chính sách để hỗ trợ thúc đẩy phát triển chợ đầu mối nông sản còn thiếu, nhất là cơ chế chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư và quản lý theo hình thức xã hội hóa.

Để phát triển mô hình chợ đầu mối nông sản, ông Nguyễn Văn Hội kiến nghị, đối với các tỉnh nghèo, nguồn thu ngân sách còn khó khăn, nhất là các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa, có nhu cầu bức xúc về chợ nhưng không có khả năng huy động vốn của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và vốn của cư dân trên địa bàn để đầu tư phát triển chợ thì Nhà nước cần tiếp tục hỗ trợ vốn đầu tư chợ nông thôn và chợ đầu mối tiêu thụ nông sản.

Đồng thời, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư khi giao vốn đầu tư phát triển thuộc ngân sách Nhà nước hàng năm cho các địa phương, cần tách nguồn vốn đầu tư phát triển chợ thành mục riêng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các tỉnh hỗ trợ đầu tư xây dựng chợ nông thôn và chợ đầu mối tiêu thụ nông sản.

Liên quan đến vấn đề vệ sinh ATTP, đại diện Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) cho rằng, cần tăng cường phát triển liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, liên kết người sản xuất với các chuỗi bán lẻ lớn; đảm bảo cân đối cung cầu, có thể truy xuất nguồn gốc, kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm theo chuỗi. Đồng thời, tăng cường quản lý thị trường, kiểm soát giá thành và giá bán các sản phẩm nông sản, giảm chi phí trung gian.

Ông Nguyễn Văn Hội cho rằng, với sự cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ của các hình thức hạ tầng thương mại hiện đại, trong thời gian tới đối với công tác phát triển và quản lý chợ, đề nghị các tỉnh, thành phố cần tiếp tục chú trọng tới yếu tố văn minh, hiện đại, bảo đảm vệ sinh môi trường nhưng vẫn giữ gìn được bản sắc, văn hóa chợ nông thôn và chợ đầu mối tiêu thụ nông sản truyền thống.