Giảm lãi suất bằng giải pháp thị trường

Lãi suất cho vay sẽ tiếp tục giảm

NHNN vừa tiếp tục giảm các mức lãi suất điều hành thêm 1% từ ngày 1/7/2012. Đây là đợt điều chỉnh lãi suất thứ 5 của NHNN tính từ đầu năm đến nay và là đợt điều chỉnh nhanh nhất khi các mức lãi suất cũ cũng chỉ mới có hiệu lực thi hành từ ngày 11/6. Theo giới chuyên gia và nhiều NHTM, động thái này là cần thiết, là giải pháp hỗ trợ tăng trưởng thiết thực theo cơ chế thị trường.

PGS. TS. Trần Hoàng Ngân - Trường Đại học kinh tế TP. Hồ Chí Minh phân tích, hiện lạm phát, tính theo năm, đã giảm xuống mức 6,79%, là cơ sở để NHNN có thể tiếp tục nới lỏng hơn chính sách tiền tệ. Song với việc giảm các mức lãi suất điều hành, NHNN đã thực hiện một giải pháp thị trường thay vì tiếp tục áp dụng giải pháp hành chính hạ trần lãi suất huy động. Với giải pháp này, các NHTM sẽ có cơ hội trung hòa lượng vốn giá cao đã huy động trong thời gian trước, qua đó có thể giảm nhanh lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh. 6 tháng đầu năm 2012 tăng trưởng kinh tế chỉ ở mức 4,38%, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ mấy năm trở lại đây; sản xuất – kinh doanh vẫn đình trệ khi sức cầu yếu, hàng tồn kho vẫn tiếp tục gia tăng, nên vấn đề đặt ra là phải kích cầu trong tiêu dùng và đầu tư. Đặc biệt, các doanh nghiệp vẫn đang khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn lãi suất rẻ để triển khai dự án có tỷ suất lợi nhuận ở mức vừa phải. Hạ lãi suất điều hành sẽ hỗ trợ làm tăng nhu cầu vay vốn và tăng mức tín dụng của các NHTM.

Một số NHTMCP dùng thế mạnh kinh doanh ngoại hối để tạo lãi suất rẻ cho khách hàng. (Ảnh: Quang Hữu)

Đồng tình với quan điểm này, TS. Cao Sỹ Kiêm - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia cho rằng, nếu tiếp tục kéo giảm lãi suất trần huy động xuống thì nguy cơ người dân sẽ rút tiền gửi để chuyển sang các kênh đầu tư khác.

Với việc hạ lãi suất điều hành, NHNN đã phát đi thông điệp cho các NHTM rằng sẽ hỗ trợ lãi suất thấp trên thị trường mở, tránh tình trạng các NHTM lách trần lãi suất huy động khi có nhu cầu thanh khoản. Chỉ với lãi suất tái chiết khấu 8%/năm, các NHTM có thể cho vay với lãi suất phổ biến ở 12-13%/năm. Cũng theo ông Cao Sỹ Kiêm, giải pháp này là những bước đầu tiên phù hợp với giai đoạn quá độ của việc gỡ trần lãi suất trong thời gian tới. Nếu tình hình thị trường tiến triển tốt thì có thể trong tháng 7, NHNN sẽ bỏ hoàn toàn trần lãi suất tiền gửi. Với công cụ lãi suất trên thị trường mở, NHNN sẽ vận hành thị trường lãi suất cạnh tranh theo hướng lành mạnh. Khi đó, các NHTM trước sức ép của thị trường sẽ buộc vào khuôn khổ kéo giảm lãi suất xuống.

Lãnh đạo nhiều NHTM cũng phản ánh, sẽ tính toán lại để tiếp tục giảm lãi suất cho vay xuống thấp hơn trong thời gian tới nhằm hỗ trợ doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo các NHTM, kỳ hạn nguồn vốn trên thị trường mở khá ngắn, nên tác dụng chuyển hóa vào nguồn vốn cho vay của các NHTM không lớn. Nên chăng, NHNN có thể tăng thêm kỳ hạn cho nguồn vốn này. Bên cạnh đó, cũng theo phản ánh của các NHTM, hiện không phải các ngân hàng không muốn cho vay mà chủ yếu do khả năng hấp thụ vốn của các doanh nghiệp rất yếu.

Rào cản đầu ra

Theo ông Nguyễn Hoàng Minh - Phó giám đốc NHNN chi nhánh TP. Hồ Chí Minh, dư nợ tín dụng của khu vực TP. Hồ Chí Minh đến cuối tháng 6 chỉ tăng hơn 1,9% so với cuối năm 2011. Theo đánh giá của ông Minh, lãi suất giảm là quan trọng, nhưng không phải là tất cả đối với các doanh nghiệp khi quyết định vay lúc này. Dù nhu cầu vốn của các doanh nghiệp hiện vẫn cao. Nhưng trong đó, phần lớn là các doanh nghiệp đang phải đối mặt với khó khăn hàng tồn kho tăng trước sự sụt giảm sức tiêu thụ của thị trường. Vì thế, không phải nhà băng nào cũng mạnh dạn cho doanh nghiệp vay, bởi lo ngại rủi ro nợ xấu. Hiện gói vốn 30.000 tỷ đồng lãi suất ưu đãi mà UBND TP. Hồ Chí Minh phát động, kêu gọi các ngân hàng chia sẻ khó khăn để hỗ trợ cho doanh nghiệp, đã được giải ngân hoàn toàn chỉ sau một thời gian ngắn, nhưng phần vốn trên chủ yếu được cung ứng từ 4 NHTM Nhà nước là BIDV, Vietcombank, VietinBank và Agribank, những ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu thấp. Trong khi các NHTMCP giảm lãi suất cho vay vẫn chậm hơn các NHTM Nhà nước. Chỉ có một số NHTMCP cũng đã linh hoạt dùng thế mạnh kinh doanh ngoại hối của mình để tạo lãi suất rẻ cho khách hàng. Đơn cử, Eximbank vừa tiếp tục triển khai chương trình cho vay VND lãi suất ưu đãi tham chiếu theo tỷ giá USD/VND, với lãi suất chỉ 7%/năm áp dụng cho tất cả các khách hàng cá nhân, doanh nghiệp, với thời hạn vay từ nay đến cuối năm. Lãnh đạo ngân hàng này cho biết hiện chương trình này giải ngân trên 2.700 tỷ đồng.

Theo PGS.TS. Trần Hoàng Ngân, lãi suất cho vay giảm chậm do nợ xấu đang lan rộng ở hệ thống NHTM. Trước đây nợ xấu chỉ 3%/tổng dư nợ, nhưng hiện nay theo báo cáo của Thống đốc NHNN trước Quốc hội, nợ xấu đã tăng đến 10%/tổng dư nợ. Do đó, cục “máu đông” nợ xấu đã trở thành “khối u” và Chính phủ cần nhanh chóng cắt “khối u” này. Một trong những cách xử lý nợ xấu đang được xem xét là mô hình công ty mua bán nợ. Trước ý kiến cho rằng, các NHTM đang lợi dụng độ trễ của chính sách để chậm giảm lãi suất, ông Ngân cho rằng, ở khía cạnh nào đó nếu có NHTM cố tình làm như vậy cũng chỉ là số ít. Bởi ngân hàng và doanh nghiệp là mối quan hệ cộng sinh, doanh nghiệp chết ngân hàng cũng sẽ chết. Bởi vậy, các NHTM đều muốn chia sẻ với doanh nghiệp càng nhiều càng tốt, song phải tùy thuộc vào “sức khỏe” của chính mình và tùy thuộc vào “sức khỏe” của doanh nghiệp.

Đồng tình quan điểm này, ông Trần Phương Bình - Tổng giám đốc DongABank cho biết, hiện nay tăng trưởng tín dụng từ đầu năm đến nay chỉ 3% nhưng không vì thế mà ngân hàng đẩy mạnh cho vay để đạt tỷ lệ tăng trưởng dư nợ cho phép là 15% trong năm 2012. “Ai cũng mong muốn tìm kiếm khách hàng tốt. Nhưng trong bối cảnh hiện nay khách hàng tốt cũng có những sự giành giựt lẫn nhau giữa các NHTM rất gắt gao. Từ nay đến cuối năm, mặt bằng lãi suất cho vay sẽ còn giảm, nhưng điều đó chưa hẳn sẽ kích thích được tăng trưởng dư nợ tín dụng. Bởi lẽ, điều mà các doanh nghiệp quan tâm hơn là sức tiêu thụ của thị trường, khơi thông đầu ra cho sản phẩm”, ông Bình nhận định. Ông Trương Văn Phước - Tổng giám đốc Eximbank cũng cho rằng, định chế tài chính trung gian như các NHTM trong khi phải nhận tiền gửi vốn gần như vô điều kiện, với mức lãi suất cho sẵn thì không thể để đồng vốn bất động được. Nhưng nếu cho vay ra mà rủi ro thì tất yếu họ phải tính toán nên chuyển dòng tiền vào đâu để an toàn. Cho vay trên thị trường liên ngân hàng bây giờ lãi suất bình quân 5-6%/năm cũng phải chấp nhận; mua trái phiếu Chính phủ với lãi suất thấp hơn nhiều lãi suất huy động lại cũng phải chấp nhận. Không phải doanh nghiệp khó tiếp cận vốn mà chính bản thân các doanh nghiệp cũng hết sức thận trọng trong vay vốn, do tình trạng các khoản phải thu và tồn kho hàng hóa tăng cao là lý do chính. Vì vậy, việc giảm lãi suất vẫn chưa thể giải quyết căn cơ được bài toán đầu ra của tín dụng, nếu không kích cầu thì không giải quyết được vấn đề.

Trần Kiên