Lỗ và lãi với phi tín dụng

Trong báo cáo tài chính 2014 của Eximbank, ngoài kết quả lợi nhuận cả năm chỉ đạt 56 tỷ đồng, những con số báo lỗ ở mảng phi tín dụng của NH này rất đáng lưu ý. Cụ thể, năm 2014, các hoạt động phi tín dụng như đầu tư chứng khoán, góp vốn cổ phần của Eximbank thua lỗ khá nhiều, hơn 260 tỷ đồng, trong khi năm 2013 lĩnh vực này còn báo lãi 204 tỷ đồng.

Còn nhớ, trong ĐHCĐ năm 2014, dù TTCK ảm đạm, song Ban lãnh đạo của Eximbank thông báo với cổ đông vẫn sẽ dành một nguồn vốn khoảng 20 nghìn tỷ đồng cho hoạt động mua bán chứng khoán. Sự thua lỗ này đã kéo giảm kết quả lợi nhuận chung của Eximbank xuống mức khá thấp.

Nhiều NH vẫn tập trung khai thác đầu tư ở mảng phi tín dụng để tìm kiếm lợi nhuận

Dù chưa công bố lãi hợp nhất cả năm 2014, song theo một nguồn tin riêng, báo cáo tài chính của ABBank cũng thể hiện nhiều khoản lỗ khá lớn, trong đó có kinh doanh dịch vụ và ngoại hối. Tương tự, LienVietPostBank cũng có kết quả không mấy khả quan. Xét báo cáo gần nhất của NH này, LienVietPostBank kinh doanh thua lỗ ở hầu hết các hoạt động, cộng với chi phí hoạt động tăng mạnh nên quý III/2014, NH này đã lỗ 20 tỷ đồng, trong đó, hoạt động dịch vụ lỗ hơn 78 tỷ đồng; lũy kế 9 tháng lỗ 226 tỷ đồng…

Được biết, những NH có thành viên trực thuộc là công ty chứng khoán, công ty bất động sản thì khoản lỗ còn cao hơn so với những NH bình thường. Do vậy, có nhiều NH đang còn chần chừ công bố số liệu tài chính vì vẫn tiếp tục xử lý nợ từ các mảng đầu tư sao cho hài hòa nhất.

Thừa nhận điều này, chủ tịch HĐQT của một NHTMCP tại TP. Hồ Chí Minh cho biết, hiện tại NH ông đang đau đầu xử lý khoản lỗ từ công ty chứng khoán trực thuộc trên 100 tỷ đồng. “NH đang phải cân đối lại khoản chi phí trích lập dự phòng, đồng thời tái cơ cấu lại hoạt động của công ty chứng khoán trước khi công bố số liệu trong ĐHCĐ 2015 vào tháng 4 tới đây”, vị lãnh đạo trên chia sẻ.

Theo TS. Đinh Thế Hiển, thời gian qua, nhiều NH vẫn tập trung khai thác đầu tư ở mảng phi tín dụng để tìm kiếm lợi nhuận. Thế nhưng, trong mấy năm gần đây, việc đầu tư chứng khoán, ngoại tệ, góp vốn cổ phần không còn gặt hái được thành quả như trước đây.

Khi được hỏi về giải pháp, ông Hiển chia sẻ thêm, ở mảng phi tín dụng, giải pháp duy nhất để xử lý lỗ là các NH chỉ có thể trích lập dự phòng và kỳ vọng TTCK đỡ “lạnh” hơn để cân đối lại vốn. Tuy nhiên, với ông Hiển, đây không phải điểm đáng lo nhất, mà điều ông quan ngại hơn là diễn biến này vẫn tiếp tục xảy ra khi trước đây có rất nhiều NH đã sử dụng một nguồn vốn lớn để đầu tư trong quá khứ như chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu DN), nhất là hoạt động góp vốn mua cổ phần ở những công ty hoạt động kém hiệu quả, thua lỗ rất nghiêm trọng.

Suy cho cùng, các chuyên gia tài chính đều khẳng định những khoản đầu tư này đều không thể mang lại lợi nhuận trong thời điểm hiện tại và có nguy cơ đe dọa tới lợi nhuận của NH thời gian tới. Câu chuyện của ACB trong những năm 2012, 2013 là minh chứng rõ nhất cho hoạt động đầu tư tài chính bị thua lỗ, thậm chí dẫn đến nguy cơ rủi ro.

Đến nay, sau một thời gian tập trung phát triển tín dụng cũng như đầu tư dựa trên hệ số an toàn, ACB đã cải thiện được kết quả kinh doanh. Cụ thể, trong kinh doanh, biên sinh lời (NIM) của ACB đạt mức 2,7%. Hoạt động kinh doanh dịch vụ quý IV lãi 190 tỷ đồng và cả năm 2014 lãi 694 tỷ đồng, tăng gần 18% so với cùng kỳ năm trước. Hoạt động kinh doanh vàng và ngoại hối năm vừa qua đạt lợi nhuận 183 tỷ đồng, trong đó riêng quý IV đạt 50 tỷ đồng. Kết quả kinh doanh tốt hơn, dự phòng rủi ro lại ít hơn nên lợi nhuận của ACB tăng đáng kể. Cả năm, lợi nhuận trước thuế đạt 1.215 tỷ đồng, tăng 17,4% so với 2013 và sau thuế tăng 15%, đạt 951 tỷ đồng. Như vậy, so với chỉ tiêu đề ra, ACB đã vượt 2%.

Rõ ràng, lĩnh vực kinh doanh phi tín dụng là “mảnh đất” tiềm năng để các NH khai thác. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, đây cũng bị coi là lĩnh vực tiềm ẩn những rủi ro lớn, có nguy cơ gây ảnh hưởng tới hoạt động của NH. Do vậy, nếu các NH vẫn duy trì đầu tư tài chính mà không dựa trên tỷ lệ an toàn vốn, có thể khiến NH tiếp tục giảm lợi nhuận trong tương lai.