Năm 2019: Sẽ chính thức triển khai thị trường bán buôn điện cạnh tranh

Sau hơn 6 năm vận hành thị trường điện, hệ thống điện tiếp tục được vận hành an toàn tin cậy, cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội, không có sự cố có nguyên nhân từ việc vận hành thị trường điện đảm bảo cung cấp điện cho hệ thống điện quốc gia.

Thị trường phát điện cạnh tranh chính thức vận hành, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong tính toán, lập kế hoạch vận hành các nhà máy

Song song với công tác củng cố và phát triển thị trường phát điện cạnh tranh, từ đầu năm 2017, Bộ Công thương đã vận hành thử nghiệm thị trường bán buôn điện cạnh tranh. Đặc biệt, từ đầu năm nay, thị trường bán buôn điện thí điểm đã chuyển sang giai đoạn thực hiện thanh toán thật, thay vì tính toán mô phỏng như các giai đoạn trước đây. Các tổng công ty phát điện (GENCO) và các tổng công ty điện lực miền cũng đã tham gia tích cực vào thị trường bán buôn điện cạnh tranh.

Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho rằng, thị trường điện vận hành đã giúp tăng tính minh bạch, công bằng trong việc lập lịch, huy động các nhà máy điện, góp phần tối ưu toàn hệ thống, tạo động lực và sự tin tưởng để thu hút các nhà đầu tư. Các đơn vị phát điện đã nhận thức được tầm quan trọng, chủ động hơn trong công tác vận hành, rút ngắn thời gian sửa chữa bảo dưỡng, cắt giảm chi phí vận hành, chủ động trong chào giá nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất của đơn vị, góp phần nâng cao hiệu quả chung của toàn hệ thống.

Đại diện Cục Điều tiết điện lực cũng khẳng định, việc vận hành thí điểm thị trường bán buôn điện cạnh tranh trong thời gian vừa qua là cơ sở để đánh giá tính phù hợp của các cơ chế vận hành thị trường bán buôn điện theo thiết kế chi tiết đã được phê duyệt; đồng thời, các đơn vị thành viên thị trường đã từng bước làm quen với các cơ chế mới, đào tạo nâng cao năng lực.

Đại diện doanh nghiệp đang tham gia thị trường phát điện cạnh tranh, ông Nguyễn Văn Thanh, Phó tổng giám đốc Công ty Nhiệt điện Hải Phòng cho biết, khi tham gia thị trường điện, công ty có thể chủ động trong sản xuất, trong mùa khô công ty đặt mục tiêu vừa phát điện sản lượng cao và lợi nhuận cao, và đặc biệt có chủ động có kế hoạch trong sửa chữa các nhà máy. Còn mùa mưa thì không tập trung nhiều về nâng cao sản lượng mà tập trung vào nâng cao lợi nhuận đồng thời bố trí sửa chữa các tổ máy đảm bảo khi mùa khô phát năng suất cao.

Ông Phùng Văn Sinh, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Phát điện 1 thì cho rằng, thị trường phát điện cạnh tranh chính thức vận hành đã giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong tính toán, lập kế hoạch vận hành cho các nhà máy, lập lịch huy động và bảo dưỡng sửa chữa.

Tuy nhiên theo ông Sinh, đối với các nhà máy nhiệt điện, do chào giá theo chi phí biến đổi nên giá thị trường trong ngày thay đổi từng chu kỳ giao dịch, dẫn tới phải tăng giảm tải nhiều lần trong ngày, ảnh hưởng tuổi thọ thiết bị và tăng nguy cơ sự cố.

Còn đối với các nhà máy thủy điện, do phải đảm bảo khả năng vận hành tối ưu trong mùa lũ để giảm lưu lượng xả qua tràn cũng khó được đáp ứng trong các chu kỳ phụ tải thấp. Nhiều nhà máy phải chạy công suất thấp để điều chỉnh điện áp hệ thống trong các giờ thấp điểm hoặc các ngày có phụ tải thấp, gây ảnh hưởng đến doanh thu và tăng tỷ lệ điện tự dùng...

Ông Nguyễn Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công thương thừa nhận, mặc dù số lượng nhà máy điện tham gia thị trường tăng nhanh trong quá trình vận hành thị trường điện, song số công suất đặt tham gia thị trường mới chỉ chiếm khoảng 49% công suất điện toàn hệ thống.

Để gia tăng lượng công suất cũng như các nhà máy điện tham gia thị trường trong thời gian tới, ông Nguyễn Anh Tuấn cho biết, đơn vị sẽ triển khai 3 giải pháp quan trọng: thứ nhất từ năm 2019 chúng tôi yêu cầu tất cả các nhà máy điện khi ký hợp đồng với EVN kể từ ngày vận hành thương mại thì sẽ tham gia trực tiếp thị trường điện; thứ 2 là tiếp tục nghiên cứu để xây dựng cơ chế để đưa các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu của EVN tham gia thị trường điện, nhưng phải tính toán cơ chế bù chéo giữa các tổng công ty như thế nào và thứ 3 là trong tương lai sẽ phải tính toán, có cơ chế để đưa các nhà máy điện năng lượng tái tạo tham gia thị trường điện…

Theo quy định của thị trường phát điện cạnh tranh, chỉ các nhà máy điện có công suất từ 30MW trở lên mới được tham gia thị trường, trong khi hệ thống điện hiện nay có sự tham gia của rất nhiều nhà máy điện năng lượng tái tạo có công suất nhỏ.

Các chuyên gia năng lượng cho rằng, để đảm bảo vận hành thị trường điện một cách công bằng, minh bạch và đảm bảo quyền lợi của các nhà đầu tư vào năng lượng tái tạo, cơ quan quản lý cũng cần khẩn trương tính tới các phương án xây dựng cơ sở pháp lý và các hạ tầng thiết yếu đảm bảo cho các nhà máy điện có công suất nhỏ hơn 30MW và nhà máy điện năng lượng tham gia vào thị trường điện.

Song vấn đề quan trọng khác là để đảm bảo tính minh bạch của thị trường điện, Bộ Công thương cần tách Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) ra khỏi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và thực hiện hạch toán độc lập theo mô hình Công ty TNHH một thành viên.

Để triển khai đưa thị trường bán buôn điện cạnh tranh vào vận hành chính thức từ năm 2019, Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng yêu cầu các đơn vị như Cục Điều tiết điện lực, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia và các đơn vị liên quan tập trung thực hiện hoàn thành tốt giai đoạn vận hành thí điểm các tháng cuối năm 2018; hoàn thành thông tư quy định vận hành thị trường bán buôn điện; đồng thời tích cực đẩy mạnh công tác hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin cũng như tiếp tục triển khai đào tạo nâng cao năng lực cho các đơn vị thành viên đáp ứng yêu cầu vận hành thị trường điện.