Phát hành trái phiếu DN: Muốn và khó

Lãi suất cho vay đã giảm khá mạnh, thậm chí có ngân hàng còn cho vay với lãi suất chỉ 9-10%/năm, thế nhưng vấn đề là hiện các DN không hội đủ điều kiện vay vốn. Thiếu vốn, nợ xấu và hàng tồn kho đang là 3 điều khó của DN hiện nay. PGS.TS Trần Hoàng Ngân - Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội chỉ ra hướng mở cho DN: tránh việc lệ thuộc quá mức vào vốn ngân hàng, DN có thể tìm vốn bằng phát hành cổ phiếu, trái phiếu.

Để phát hành được trái phiếu, DN cần phải minh bạch tài chính. (Ảnh: ĐK)

“Phát hành trái phiếu DN, bán cổ phiếu - là những cách huy động vốn tốt, giúp DN giảm dần lệ thuộc vào vốn tín dụng”, TS. Vũ Đình Ánh đồng quan điểm. TS. Ánh phân tích, DN nước ta chủ yếu dựa vào vốn vay là chính, điển hình nhất là quy mô tín dụng cho nền kinh tế tăng rất nhanh, hiện nay lên tới hơn100% GDP trong khi ở nhiều nước trên thế giới con số này chỉ khoảng 70%. Rõ ràng là kinh tế Việt Nam dựa vào vốn tín dụng rất nhiều.

Trước những ý kiến lo lắng cho tình trạng DN và sự trì trệ của nền kinh tế mà muốn nới cung tín dụng, TS. Vũ Đình Ánh cho rằng, “Không phải cứ tăng trưởng tín dụng mới có tăng trưởng kinh tế. Đó là câu chuyện xưa rồi”. Theo ông, mục tiêu của chúng ta là làm cách nào để DN bớt phụ thuộc vào vốn tín dụng. Huy động vốn từ cổ phiếu là sự lựa chọn trước tiên, theo ông Ánh. Cổ phiếu có ưu điểm nổi bật là nếu TTCK tốt thì mệnh giá và giá thị trường sẽ có sự chênh lệch rất lớn và như vậy các DN sẽ có một khoản thặng dư vốn lớn. Vốn cổ phiếu có ưu thế là DN có sự chủ động, đồng thời DN có thể trả hay không phải trả cổ tức tuỳ theo thực tế hoạt động của DN, thậm chí nếu DN quá khó khăn thì áp lực từ cổ phiếu nhẹ hơn rất nhiều so với áp lực từ trái phiếu hay vốn tín dụng. Tuy nhiên, cổ phiếu lại phụ thuộc vào sự phát triển của TTCK và thị trường lại đang ảm đạm.

Gợi ý thứ 2 của TS. Vũ Đình Ánh và TS. Trần Hoàng Ngân là phát hành trái phiếu. Đây là kênh huy động vốn hữu hiệu mà DN trên thế giới ưa sử dụng. Trái phiếu DN ở Việt Nam hiện nay chiếm tỷ trọng không lớn mặc dù mới đây một số DN Việt Nam đã không chỉ phát hành trái phiếu trong nước mà còn mạnh dạn phát hành trái phiếu quốc tế, cả loại chuyển đổi và không chuyển đổi.

Cũng là một khoản vay, thì việc phát hành trái phiếu DN được chủ động hơn và khả năng có được vốn nhiều hơn. Để vay vốn tín dụng ngân hàng cần có các điều kiện về tài sản thế chấp, hoặc phải có sự bảo lãnh, tín chấp, về hiệu quả của phương án sản xuất kinh doanh, về độ tín nhiệm của DN đối với ngân hàng… Phát hành trái phiếu chủ yếu dựa trên uy tín của DN.

Ở Việt Nam, cho dù được phép phát hành từ năm 1994 nhưng đến nay số DN đã phát hành trái phiếu chỉ chưa đầy con số 20 và vẫn chỉ trái phiếu của các NHTM và DN bất động sản là chính. Hiện tổng lượng phát hành trái phiếu DN chỉ bằng 8% tổng giá trị trái phiếu trong nước, tính đến cuối tháng 6/2012.

TS. Vũ Đình Ánh cho rằng không phải DN nào cũng phát hành trái phiếu được trong khi chúng ta vẫn thiếu hệ thống đánh giá và xếp hạng tín nhiệm để làm cơ sở cho các DN phát hành trái phiếu DN. Bên cạnh đó, muốn trái phiếu có người mua, cần có mức lãi suất hấp dẫn. Đây luôn là vấn đề khó khăn đối với DN. Nếu định lãi suất thấp có thể không bán được, còn định lãi cao thì dù bán được, song đó cũng là nguồn vốn giá đắt.

“Chưa có đường cong lợi suất chuẩn cho trái phiếu là một khó khăn”, theo ông Nguyễn Hoàng Hải - Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI). Ông Hải cũng cho rằng, DN muốn phát hành trái phiếu không dễ vì phải bảo đảm các điều kiện khá chặt chẽ theo Luật Chứng khoán và Nghị định 90/2011/ NĐ- CP nhưng văn bản hướng dẫn chưa đầy đủ. Đã vậy những quy định bất hợp lý về thuế đối với đầu tư trên TTCK hiện nay là một rào cản lớn cho người đầu tư. Công nhận khung pháp lý chưa đầy đủ, ông Đỗ Ngọc Quỳnh - Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam bổ sung nguyên nhân quan trọng nhất: nhận thức và hiểu biết về các sản phẩm trái phiếu DN còn nhiều hạn chế.

Tri Nhân