Quy tắc xuất xứ hàng hóa: Thách thức đối với doanh nghiệp
Đặc biệt việc Việt Nam chính thức gia nhập Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ mở ra nhiều cơ hội lớn cho các DN xuất khẩu. Tuy nhiên, trong đó cũng sẽ có không ít khó khăn mà các DN gặp phải khi tham gia hội nhập, trong đó quy định nghiêm ngặt về xuất xứ hàng hoá sẽ khiến nhiều DN trong nước gặp khó khăn như trong lĩnh vực dệt may, da giày….
Hiện 40% giá trị hàng hóa của Việt Nam được xuất khẩu sang 11 nước trong TPP |
Hiện nay, ngành dệt may và da giày vẫn còn đang phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, nhất là từ Trung Quốc, một nước không thuộc thành viên TPP. Các DN này chắc chắn sẽ gặp nhiều bất lợi đối với quy tắc xuất xứ hàng hóa. Theo đánh giá của Hiệp hội dệt may Việt Nam, năng lực tự sản xuất và cung ứng nguyên phụ liệu (NPL) trong nước còn hạn chế.
Và đây là thách thức lớn đối với các ngành sản xuất hàng xuất khẩu của Việt Nam. Ngành dệt may Việt Nam vẫn đang nhập khẩu tới 70-80% lượng vải và NPL. Sản phẩm sợi Việt Nam chưa đa dạng và chất lượng chưa cao, khâu dệt nhuộm lại yếu nên vải chưa đáp ứng được yêu cầu của các mặt hàng cao cấp. Hiện nay, mới chỉ có 20-25% là có thể dùng cho ngành may xuất khẩu.
Theo Bộ Công Thương, trong các FTA có một chương kỹ thuật về quy tắc xuất xứ. DN muốn được hưởng ưu đãi thuế quan thì phải đáp ứng được quy tắc này. Theo đó thì các sản phẩm xuất khẩu từ một thành viên của TPP sang các thành viên khác đều phải có xuất xứ “nội khối”. Riêng yêu cầu đối với hàng may mặc của Hiệp định TPP là quy tắc xuất xứ “từ sợi trở đi”, chính vì thế các DN đều nỗ lực chủ động về nguồn NPL, ưu tiên hàng nội địa.
Theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, ngành dệt may có đóng góp quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, và khi tham gia TPP nghĩa là ngành dệt may của Việt Nam có cơ hội phát triển nhanh hơn. Vấn đề được đặt ra là làm thế nào để phát triển nguồn NPL ngay trong nước để hưởng lợi từ TPP trong vài năm tới.
Theo số liệu thống kê, kim ngạch nhập khẩu NPL dệt may, da, giày của Việt Nam 8 tháng đầu năm 2015 tăng 9,91%. Theo đó, kim ngạch nhập khẩu nhóm NPL dệt may, da, giày của Việt Nam trong tháng 8/2015 đạt 404 triệu USD, tăng 9,74% so với cùng kỳ năm 2014.
Tính chung cả 8 tháng đầu năm 2015, kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng NPL dệt may, da giày của cả nước đạt hơn 3,3 tỷ USD, tăng 9,91% so với cùng kỳ năm 2014. Trong 8 tháng đầu năm 2015, Việt Nam nhập khẩu nhóm mặt hàng này chủ yếu từ Trung Quốc với gần 1,2 tỷ USD, chiếm 35% trong tổng kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng này của cả nước, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tiếp theo là từ Hàn Quốc với gần 530 triệu USD, chiếm 15,7% trong tổng kim ngạch, giảm 2,46% so với cùng kỳ năm trước đó; Đài Loan với 317 triệu USD, chiếm 9,4% trong tổng kim ngạch, tăng 0,07% so với cùng kỳ năm trước đó; Hoa Kỳ với 197 triệu USD, chiếm 5,9% trong tổng kim ngạch, tăng 18,88% so với cùng kỳ năm trước đó.
Điều này cho thấy, việc các DN phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu vẫn còn rất lớn, trong đó nhập khẩu từ các nước không thuộc các nước TPP như Trung Quốc, Đài Loan sẽ càng gây khó khăn cho các DN Việt Nam. Trên thực tế thời gian qua, nhiều đơn hàng của DN Việt Nam bị các nước nhập khẩu từ chối vì không đáp ứng yêu cầu quy tắc xuất xứ.
Theo đó, các lô hàng xuất khẩu đã không thể hiện đầy đủ chi tiết mặt hàng, trong đó, tiêu chí xuất xứ không thực hiện đầy đủ, tương ứng cho từng mặt hàng; thể hiện không phù hợp theo quy định… Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến kế hoạch kinh doanh của DN. Có thể nói, với năng lực tự sản xuất và cung ứng NPL còn hạn chế, thì những yêu cầu về quy tắc xuất xứ hàng hóa lại đang đặt ra thách thức và mối lo ngại cho các DN Việt Nam.
Ông Đặng Văn Thái, Giám đốc CTCP may xuất khẩu Việt Thái (Thái Bình) cho rằng, để đáp ứng được tiêu chuẩn trong nguồn gốc xuất xứ, các DN dệt may cần phải có sự liên kết cùng các đơn vị cung cấp nguyên phụ liệu để có thể sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước. Có như vậy các DN mới tận dụng được hết lợi thế từ các FTA được ký kết.
Hiện tại, 40% giá trị hàng hóa của Việt Nam được xuất khẩu sang 11 nước trong TPP. Việt Nam xuất khẩu chủ yếu các mặt hàng quần áo dệt may và da giày sang các nước trong TPP, chiếm 31% tổng giá trị. Đặc biệt, Việt Nam là nước xuất khẩu hàng dệt may đứng thứ hai (chỉ sau Trung Quốc) vào thị trường Mỹ và thứ ba vào thị trường Nhật. |