Sự trỗi dậy của nhân dân tệ - Điềm báo cho những căng thẳng?
Theo Hệ thống giao dịch ngoại hối Trung Quốc, lúc 10h23’ sáng nay (11/10) theo giờ Singapore, Nhân dân tệ (NDT) giao dịch ở 6,27 NDT/USD, phá kỷ lục thấp nhất 19 năm là 6,28 NDT/USD. Tỷ giá tham chiếu cao hơn 0,09%, ấn định ở 6,3391 NDT/USD, tỷ giá cao nhất kể từ ngày 22/8.
Kể từ đầu năm, NDT tăng 0,25% so với USD, trái ngược với dự đoán giảm 0,25% của các chuyên gia.
Nhân dân tệ tăng giá có chủ đích
Nhà đầu tư kỳ vọng Trung Quốc sẽ đưa thêm nhiều chính sách kích thích nhằm vực dậy kinh tế sau khi tăng trưởng quý III chỉ đạt 7,6%, thấp nhất hơn 3 năm.
Thực tế, chính phủ Trung Quốc thời gian gần đây đã tăng cường đầu tư cho cơ sở hạ tầng, đồng thời ồ ạt bơm tiền để đảm bảo thanh khoản cho hệ thống ngân hàng.
Chán nản với sự lớn mạnh của đồng USD, Trung Quốc đang bận rộn thúc đẩy việc sử dụng đồng NDT vào lĩnh vực thương mại và đầu tư ở ngoài biên giới nước này. Mục đích là thương mại hóa đồng NDT để giảm chi phí giao dịch cho các nhà xuất khẩu cũng như nhập khẩu của Trung Quốc với một chiến lược sâu rộng.
Bắc Kinh cho biết sẽ hạn chế biến động về giá đối với dầu thô cũng như các hàng hóa khác và từng bước hạn chế đặc quyền “cắt cổ” của Mỹ - nước đang được hưởng như người phát hành đồng tiền dự trữ.
Trong một bài báo chuẩn bị cho một hội thảo tại Bahrain trong tuần qua về địa chính trị của tiền tệ được tổ chức bởi Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, Zha Xiaogang, một nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu quốc tế Thượng Hải, Bắc Kinh muốn thấy một hệ thống tiền tệ quốc tế cân bằng hơn, bao gồm ít nhất là đồng USD, euro và NDT. Ngoài ra, hệ thống này có thể bao gồm 1 số đồng tiền khác như yên Nhật và đồng rupee Ấn Độ.
Zha lập luận rằng hệ thống này sẽ đem đến nhiều lựa chọn hơn khi đưa ra các quyết định đầu tư cũng như kinh doanh và do đó nền kinh tế thế giới sẽ hoạt động tốt hơn. “Những lỗ hổng của hệ thống tiền tệ quốc tế hiện nay đặt ra một mối đe dọa lớn đối với nền kinh tế của Trung Quốc”, ông nói. “Với nhiều lựa chọn hơn, lợi nhuận của Mỹ sẽ bị thu hẹp rất nhiều và chắc sức mạnh của nước Mỹ sẽ bị suy yếu”.
Trật tự tiền tệ mới?
Với cuộc khủng hoảng tài chính thế giới cùng với sự đi lên của Trung Quốc cũng như các thị trường mới nổi khác và mối đe dọa hiện hữu đối với đồng euro, các nhà hoạch định chính sách ở phương Tây đang đặt câu hỏi về việc thiết lập một trật tự tiền tệ.
Tuy nhiên, cho tới bây giờ, vẫn chưa có đồng tiền nào có thể thay thế vị trí của đồng USD. Đồng thời, thời gian thực hiện chuyển đổi và mức độ ảnh hưởng lên các ngoại tệ khác cũng là điều rất khó dự đoán.
Hơn nữa, trong khi Bắc Kinh cho rằng đồng NDT được sử dụng rộng rãi bên ngoài Trung Quốc là 1 cơ hội tốt, các nước khác cho rằng đi kèm với đó là rất nhiều rủi ro và rủi ro ấy không chỉ bó hẹp trong phạm vi Trung Quốc.
Để NDT trở thành đồng tiền dự trữ, 1 trong những điều kiện tiên quyết là Trung Quốc phải nới lỏng kiểm soát vốn để người nước ngoài có thể tái đầu tư số lượng NDT mà họ đã tích lũy. Tuy nhiên, việc cho phép dòng tiền lưu thông tự do theo định hướng thị trường để điều chỉnh giá và lãi suất sẽ gây ra nhiều bất ổn.
John Williamson, một trong các học giả lỗi lạc nhất về tỷ giá, một thành viên cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ở Washington bình luận, Trung Quốc, Brazil và những nước khác đã chỉ trích Mỹ cố tình làm sụt giá đồng USD thông qua các chính sách tiền tệ nới lỏng.
“Không có gì đáng ngạc nhiên khi nhiều nhà kinh tế đã kết luận rằng vai trò đồng tiền dự trữ là không nên”, ông nói.
Ông xác định rằng quyền lực của Mỹ trong nền kinh tế thế giới được tăng cường bởi vai trò chi phối của đồng đô la.
Đầu tiên, sức mạnh nằm ở 3,2 nghìn tỷ USD trong dự trữ chính thức mà Trung Quốc đã tích lũy được để duy trì sự ổn định kinh tế. Bất kỳ cử chỉ thù địch đe dọa đến đồng USD cũng sẽ phá hủy sự giàu có của Trung Quốc. Thứ hai, với phạm vi sử dụng rộng lớn của đồng USD trên toàn cầu, Mỹ có khả năng tốt hơn để thực thi một cuộc phong tỏa tài chính (các lệnh cấm vận đối với Iran là 1 ví dụ điển hình).
Căng thẳng ở châu Á
Yuriko Koike, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản, lại nhìn thấy sức mạnh của tiền tệ thông qua một lăng kính khác.
Ở châu Á, Koike cho rằng sự trỗi dậy của Trung Quốc đã đạt được khả năng khơi dậy nhiều nỗi sợ hãi như nước này hy vọng. “Cho đến nay, Trung Quốc mua trái phiếu của chính phủ Nhật Bản là không đáng kể, nhưng khả năng Trung Quốc đạt được ảnh hưởng đối với Nhật Bản trong vấn đề này là có thật và cần được thừa nhận”, Koike nhận định.
Trước tiên, đồng NDT sẽ là đồng tiền phổ biến ở Đông Á trong lĩnh vực kinh tế và tài chính, dần dần Bắc Kinh sẽ đối thoại với các nước trong khu vực với một giọng nói “định hướng đồng thuận hơn” trong các vấn đề quốc tế.
Harsha Vardanha Singh, Phó Tổng giám đốc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nói rằng đồng NDT có thể trở thành đồng tiền dự trữ trong những năm tới. Tuy nhiên, do các mô hình thương mại luôn biến động và vai trò của các đồng tiền khác cũng tăng lên, kịch bản cho thị trường tiền tệ quốc tế sẽ phức tạp hơn nhiều so với dự báo.
Phương Thảo (tổng hợp)